Ο ηθοποιός Νίκος Ορφανός, λίγο πριν από την ομιλία του στο TEDxAcademy 2013, ανατρέχει στις «φθαρμένες» έννοιες που κληροδότησε η κρίση στις λέξεις «επανάσταση» και αντίσταση», ενώ αναρωτιέται «Πως είναι δυνατόν στην Ελλάδα των μεγάλων Τραγικών να διδάσκονται τα θρησκευτικά, αντί για το θέατρο, στα σχολεία;»...
Τι επηρέασε περισσότερο τις πολιτικές πεποιθήσεις σου στην πάροδο του χρόνου;
Το να προσπαθώ να ανιχνεύσω την κοινή λογική και την ανθρωπιά σε ό,τι υποστήριζα. Είκοσι χρόνια ψήφιζα Αριστερά. Πλέον δε με αφορά. Η Δεξιά δε με αφορούσε έτσι κι αλλιώς. Κατατάσσω τον εαυτό μου στο ανένταχτο Κέντρο. Εξ’ άλλου πιστεύω ότι η σημερινή Αριστερά είναι η Δεξιά του αύριο. Επίσης είναι τραγικό το επίπεδο των πολιτικών ηγετών. Στην πλειοψηφία τους είναι αμόρφωτοι, ανάγωγοι, αλαζόνες, θρησκόληπτοι και ψευτοπατριώτες. Και νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους και την καριέρα τους. Δεν είναι δυνατόν να ψηφίζω ανθρώπους που δε θαυμάζω.
Λένε ότι σε περιόδους κρίσης το θέατρο ανθεί. Τι εικόνα έχεις εσύ;
Σε περιόδους κρίσης ανθεί μόνο η φτώχεια και η δυστυχία. Η Τέχνη έχει αναλαμπές, αλλά για άνθηση δε μπορούμε να μιλάμε. Η πληθώρα των παραστάσεων συμβαίνει μόνο στην Αθήνα, ενώ η υπόλοιπη χώρα ουσιαστικά είναι νεκρή θεατρικά.
Μην ξεχνάμε ότι την περσινή ιδίως χρονιά, τα τηλεοπτικά κανάλια είχαν το χειρότερο πρόγραμμα από την ίδρυσή τους, ότι τα θέατρα μείωσαν την τιμή των εισιτηρίων στα επίπεδα σχεδόν του σινεμά, ότι πολλές ομάδες έστησαν παραστάσεις σε μη θεατρικούς χώρους προσελκύοντας ένα νέο κοινό, και βεβαίως ότι η ανεξέλεγκτη ίδρυση Δραματικών Σχολών, εξαιρετικά αμφίβολης ποιότητας, «έβγαλε» στη δουλειά χιλιάδες κόσμο την τελευταία δεκαετία. Μπορεί να έχουμε αρκετές παραστάσεις που πηγαίνουν καλά εισπρακτικά, αλλά αυτό οφείλεται στο ταλέντο και την αυταπάρνηση κυρίως των ηθοποιών. Έχουμε ακόμα μεγάλα κενά στους σκηνοθέτες και βεβαίως στους δραματουργούς. Θεατρική ακμή χωρίς δικά μας έργα δε μπορεί να υπάρξει.
Τι μπορεί να αποτελέσει, εν τέλει, ουσιαστικό μοχλό αντίστασης στην Ελλάδα των Μνημονίων;
Δε νομίζω ότι υπάρχουν πιο φθαρμένες λέξεις πια, από τις «αντίσταση» και «επανάσταση», τόσο που να είναι κενές περιεχομένου. Αντίσταση σε τι; Στα μνημόνια; Ποιο από όλα; Γιατί το πρώτο ήταν σωστό. Έγραφε όλα αυτά που έπρεπε να είχαμε κάνει είκοσι χρόνια πριν. Στον κακό μας εαυτό πρέπει πρωτίστως να αντισταθούμε. Στην αμορφωσιά μας. Στον επιφανειακό μας πατριωτισμό. Στην κακή και ανάγωγη συμπεριφορά μας. Στη μιζέρια και την κακομοιριά. Και πάνω απ’ όλα στις ιδεολογικές μας αγκυλώσεις. Ζούμε το τέλος όλων των ιδεολογιών. Η κρίση δεν είναι συστημική, είναι ανθρώπινη. Δε φτιάχνουν τα συστήματα τις κοινωνίες, αυτό είναι ένα θηριώδες ψέμα. Αν δε γλυκάνει η ματιά μας και δεν αγκαλιάσουμε την ομορφιά του κόσμου και των αδύναμων, όλα είναι μάταια. Οι δε επαναστάσεις με κάνουν να ξερνάω. Μαζί με τους λογής αυτο-ονομαζόμενους επαναστάτες, που οι περισσότεροι είναι του σκοινιού και του παλουκιού.
Τι σε έλκει στην υποκριτική;
Το βασικό της συστατικό που είναι η αφήγηση ως μέσο κατανόησης του εαυτού μας και του κόσμου. Το θέατρο είναι η ύψιστη τέχνη και η μέγιστη διδασκαλία, γιατί σε βάζει στη θέση του άλλου, να αισθανθείς ακόμη και τον κακό, ακόμη και τον πλέον απεχθή, και έτσι μαθαίνεις να κρίνεις σοφότερα, από τα κίνητρα των πράξεων. Είναι μεγάλη παρακμή που στα ελληνικά σχολεία διδάσκονται τα θρησκευτικά και όχι το θέατρο.
Παραμένει η τηλεόραση το πιο δημοφιλές εισιτήριο για τη διασημότητα ή την έχει ήδη αντικαταστήσει το internet;
Διασημότητα στην Ελλάδα είναι παράδοξη λέξη. Στην εποχή μας με μια σαχλαμάρα στο δίκτυο γίνεσαι αμέσως μούρη. Αλλά και τι να το κάνεις; Νομίζετε ότι όποιος είναι αναγνωρίσιμος είναι και πλούσιος; Ή όταν κάποιος με αναγνωρίζει στο δρόμο μου δίνει και ένα ευρώ; Η τηλεόραση ακόμη έχει μια δύναμη αναμφισβήτητη, αλλά το δίκτυο γιγαντώνεται. Σε λίγο καιρό θα γίνουν ένα, η τηλεόραση θα είναι ιντερνετική και ταυτόχρονα, ενώ θα βλέπεις το πρόγραμμά σου, στην ίδια οθόνη θα τουιτάρεις κλπ. Τo θέμα είναι να έχεις διάρκεια. Πρωτοέπαιξα στην τηλεόραση το 1993. Είκοσι χρόνια μετά συνεχίζω. Είμαι survivor φίλτατε, και μάλιστα περνάω κάθε τόσο και σε άλλο επίπεδο. Όπως έλεγε και ο Τσακ Μπέρυ: You can’t catch me!
Θυμάσαι τι ήταν αυτό που σε ώθησε να γίνεις ηθοποιός; Πως το πήραν οι γύρω σου;
Δυστυχώς έχω θηριώδη μνήμη. Αυτό που με ρωτάς είναι μεγάλη ιστορία. Ας πούμε ότι έχοντας περάσει στη Φιλοσοφική Αθηνών και έχοντας πάθει κατάθλιψη από την Πανεπιστημιακή μιζέρια, αποφάσισα να κάνω ένα επάγγελμα κοντά στα προσωπικά μου ενδιαφέροντα. Ένα επάγγελμα που όταν θα το ασκούσα να μην το ένιωθα αγγαρεία και βάρος δυσβάσταχτο. Από τα 12 μου, βλέπω ταινίες, καταβροχθίζω βιβλία και ακούω μουσική συνεχώς. Οπότε, μόλις διάβασα την αγγελία για τις εξετάσεις του Θεάτρου Τέχνης το 1988 στην Ελευθεροτυπία, κάτι άστραψε μέσα μου, και μια εσωτερική παρόρμηση με έκανε να δώσω εξετάσεις, για μια δουλειά που δε με είχε απασχολήσει ποτέ ως τότε. Μπήκα με υποτροφία και μετά με πήρε γερά η μπάλα.
Οι δικοί μου όμως δεν το πήραν καλά. Νόμιζαν ότι κάποιος με είχε αποπλανήσει, ότι θα με έκαναν αδερφή και ό,τι άλλο βάζει ο αμόρφωτος λαϊκός νους. Τίποτα από όλα αυτά. Κανείς δε σε κάνει ό,τι δεν είσαι ήδη λίγο. Οπότε, μετά τα πρώτα τραυματικά χρόνια όπου η σχέση μου με την οικογένειά μου δοκιμάστηκε σφοδρά, με το που με είδαν στην τηλεόραση συμφιλιώθηκαν με το επάγγελμά μου και έκτοτε όλα μέλι γάλα.
Υπάρχει κάτι πέρα από το θέατρο που σε παθιάζει αυτή την εποχή;
Η γυναίκα μου, οι γάτοι μου, η συλλογή των δίσκων και των βιβλίων μου, το βιβλίο που προσπαθώ να γράψω εδώ και δύο χρόνια, και το πώς θα καταφέρω να ξαναδώ λάιβ το Μπρους Σπρίνγκστην.
Με ποιο λογοτεχνικό ήρωα ταυτίζεσαι και γιατί;
Με το Χάκλμπερι Φιν και τις περιπέτειές του, αλλά και με το Νίκο Καζαντζάκη στο άλτερ έγκο του συγγραφέα στο Βίο του Αλέξη Ζορμπά. Ζορμπάς δεν είμαι, με απωθούν τέτοιοι χαρακτήρες. Καμιά φορά βέβαια ταυτίζομαι και με τον αγαπημένο μου δικαστή Ντρεντ!
Πιστεύεις ότι μια εμπνευσμένη ομιλία σε ένα συνέδριο, όπως το TEDxAcademy, μπορεί να συμβάλλει στην αλλαγή πορείας της χώρας; Υπάρχουν πρόθυμα αυτιά να ακούσουν;
Αυτή η χώρα δεν αλλάζει με τίποτα. Εδώ είναι ακόμα επίκαιρες οι ταινίες του Αλέκου Σακελλάριου, φαντάσου πόσο αργά αλλάζει η ελληνική νοοτροπία. Το μόνο που μπορεί να κάνει μια εμπνευσμένη ομιλία είναι να ενθαρρύνει και άλλους να χαράξουν τα δικά τους δύσκολα μονοπάτια. Να κάνει κάποιους να αισθανθούν λιγότερο μόνοι. Η πορεία θα αλλάξει, όταν αλλάξουν όλες οι μικρές πορείες που συνιστούν την κεντρική. Κάθε μεγάλη αλλαγή πάντα θα αποτυγχάνει.
Έχεις αποφασίσει ποιο θα είναι το θέμα της ομιλίας σου στοTEDxAcademy 2013;
Έχω σκιτσάρει το βασικό σκελετό και τον άξονα. Αφηγούμενος την προσωπική μου διαδρομή, με βλέμμα άναυδου παιδιού, θα διατρέξω τέσσερις δεκαετίες, διακηρύσσοντας πώς να παραμένεις ακέραιος σε μια αναξιοκρατική χώρα, πώς να διατηρείς το χιούμορ σου, ως ύψιστο οδηγό επιβίωσης και πως, το να μην ξεχνάς το παιδί που ήσουν κάποτε, γεμίζει τη ζωή σου φως και σε συμφιλιώνει με τις σκοτεινές σου πλευρές. Επίσης θα εξηγήσω πως δούλεψα κάποιους ρόλους, έξω από τις συνήθεις μεθόδους υποκριτικής.
Όσο για τον αν υπάρχουν πρόθυμοι να ακούσουν; Βεβαίως! Και αν δεν υπάρχουν θα τους κάνουμε!
Πρόσφατα παντρεύτηκες. Ποια είναι η πρώτη εικόνα που σου φέρνει στο μυαλό η λέξη «οικογένεια»;
Δεν πέρασα πολύ καλά μικρός στη δική μου, οπότε δεν έχω στερεότυπα στο μυαλό μου. Οικογένεια για μένα είναι δύο άνθρωποι με αγάπη και κατανόηση, που φτιάχνουν ένα σπίτι γεμάτο χαρά.
Τι ετοιμάζεις φέτος σε θέατρο, κινηματογράφο και τηλεόραση;
Έχουμε και λέμε:
Επαναλαμβάνουμε από 18 του μήνα, στο Skrow στο Παγκράτι, το «Ενας άνθρωπος υπό Χρεωκοπία», μόνο για 10 παραστάσεις σε σκηνοθεσία Βασίλη Μαυρογεωργίου, με Θανάση Δόβρη και Δανάη Επιθυμιάδη.
Θα είμαι στην επανάληψη της La Nonna, στο θέατρο Ακάδημος, με το Δημήτρη Πιατά, από αρχές Οκτωβρίου και μόνο για τρεις μήνες, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη, και με Θ. Κατσαφάδο, Λ. Πιστιόλα, Κ. Φλωκατούλα, Μ. Τσαρούχα & Ι. Δωροπούλου.
Σκηνοθετώ τη φοβερή «Βέρα» του Δ. Κεχαΐδη στο θέατρο Αλεξάνδρεια, στην πλ. Αμερικής, με τους Β. Βλάχο, Γ. Μωρόγιαννη και Κ. Βελέντζα, από 28 Νοεμβρίου.
Τον Οκτώβριο ξεκινάμε γυρίσματα για την τηλεοπτική κομεντί του Β. Ρίσβα και της Δ. Σακαλή «το σπίτι της Έμμας» για το Μέγκα, σε σκηνοθεσία Αντρέα Μορφονιού, με το Γιάννη Μπέζο και την Κάτια Δανδουλάκη.
Μέσα στο χειμώνα θα βγει η ταινία της Μαρίας Ντούζα «Το Δέντρο & η Κούνια» με εμένα και τους Ηλία Λογοθέτη και Μυρτώ Αλικάκη. Παράλληλα αρθρογραφώ στα Protagon.gr, The Machine.gr & Rockyourlife.gr.
Και πρέπει να βρω χρόνο και για το βιβλίο που λέγαμε παραπάνω...
*Ο Νίκος Ορφανός θα είναι ομιλητής στο TEDx Academy στις 28 Σεπτεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
σχόλια