Απαράδεκτοι «Πρωταγωνιστές» για την τραγωδία στο Φαρμακονήσι. Από τον Παναγιώτη Δημητρά

Στις 18 Φεβρουαρίου 2014, ο Σταύρος Θεοδωράκης (Σ.Θ.) έπληξε σοβαρότατα την αξιοπιστία του με την εκπομπή «Πρωταγωνιστές» που είχε θέμα την τραγωδία στο Φαρμακονήσι.[1] Ομολογημένος στόχος της ήταν η αποκατάσταση της τρωμένης εικόνας των λιμενικών όπως χωρίς περιστροφές το περιέγραψε στο Facebook: «Βαφτίσαμε το Φαρμακονήσι, ελληνική Λαμπεντούζα. Δεν χάθηκαν πρώτη φορά ζωές, αλλά μας συγκλόνισε γιατί ακούσαμε ότι τους έπνιξαν οι λιμενικοί. Όταν θα μάθουμε τι ακριβώς έκαναν οι λιμενικοί, θα το ξεχάσουμε κι αυτό... Οι αποκαλυπτικοί #protagonistes -δείτε ολόκληρη την εκπομπή.»[2] Η εκπομπή ήταν μια δημοσιογραφικά αντιδεοντολογική ουσιαστικά προπαγανδιστική άκριτη προβολή της εκδοχής των λιμενικών με μάρτυρες υπεράσπισης κάποιους ψαράδες και «κομπάρσους» τους διασωθέντες και την υπεύθυνη της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης (ΜΚΟ) που βοηθά τους μετανάστες στη Λέρο για να υπάρχει η πρόφαση της ισόρροπης παρουσίασης.

[Ολόκληρη η εκπομπή]

Υποτίθεται πως στην εκπομπή ήθελε να ακουστούν μόνο οι «πρωταγωνιστές», δηλαδή άτομα που είχαν άμεση εμπλοκή. Με αυτή την πρόφαση απέφυγε τη σκόπελο να καταγράψει τις απόψεις του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Συμβούλιο της Ευρώπης, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και των ελληνικών και διεθνών ΜΚΟ που θα καθιστούσαν αδύνατη τη στήριξη της υπερασπιστικής του λιμενικού θέσης του. Ο αντιδεοντολογικός χαρακτήρας έγινε αντίθετα εξόφθαλμος αφού καταγράφηκαν και απόψεις δύο ψαράδων της Λέρου που δεν είχαν καμιά σχέση με το συμβάν. Στόχος ήταν να ακουστεί η εξύμνηση από αυτούς των λιμενικών και η διαμαρτυρία τους για το χαρακτηρισμό (από ποιους/ποές άραγε;) των κατοίκων της Λέρου ως ρατσιστών. Σημειώνεται πως δεν υπήρχαν συνεντεύξεις ούτε από αστυνομικούς της Λέρου (που έριξαν στα κρατητήρια τους διασωθέντες) ούτε από τους στρατιώτες στο Φαρμακονήσι (που πρώτοι είδαν το πλοίο με τους μετανάστες).

Το χειρότερο είναι πως τα σύντομα αποσπάσματα από δηλώσεις των διασωθέντων αντιπαρατίθενταν με τις καταγγελθείσες ως πλαστές «καταθέσεις» τους στους λιμενικούς, χωρίς να υπάρξει αναφορά στην καταγγελία για πλαστότητα ούτε ερώτηση στους λιμενικούς για την καταγγελία αυτή. Όπως επίσης, ενώ πήγε στη Λέρο, ο Σ.Θ. δεν αναζήτησε τους υποτιθέμενους «Αφγανούς μεταφραστές» των «καταθέσεων» που όμως κατά τους διασωθέντες ήταν Πακιστανοί με τους οποίους δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν. Ούτε ρωτήθηκαν οι δισωθέντες για τη διαφορά μεταξύ όσων δήλωσαν στο Σ.Θ. και στα ΜΜΕ πριν από αυτόν με όσα φέρεται ότι δήλωσαν στις «καταθέσεις» τους. Παρ’ ότι δε υπήρχαν καταθέσεις των διασωθέντων και στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ (Υ.Α.) στις οποίες αυτοί άλλα έλεγαν, δεν αναζητήθηκε η άποψη της ΥΑ.

Η βούληση «ξεπλύματος» των λιμενικών διευκολύνθηκε από την απουσία συνεχούς αφήγησης των συμβάντων από τις δυο πλευρές. Αντί για αυτή, υπήρχαν σύντομες αναφορές σε στιγμές της επιχείρησης για να μην καταλάβει το κοινό ποια ήταν η πλήρης εκδοχή των δύο πλευρών. Καθώς λοιπόν ο χρόνος που αφιερώθηκε για τα αποσπάσματα των λιμενικών ήταν μεγαλύτερος του χρόνου για τα αντίστοιχα των διασωθέντων, ο μέσος θεατής συγκρατούσε αναγκαστικά την εκδοχή των λιμενικών.

Όμως και από αυτά που ακούστηκαν προέκυψε μια προφανής απορία που επιβεβαιώνει τα ψεύδη των λιμενικών και το ξέπλυμά τους από το Σ.Θ.. Όπως είχε δηλώσει και τις πρώτες ημέρες ο αρμόδιος υπουργός, ακούστηκε και στην εκπομπή πως στη λέμβο των μεταναστών ανέβηκαν δύο λιμενικοί για να τη δέσουν με το σχοινί. Η φυσιολογική απορία είναι πού ήταν αυτοί οι δύο λιμενικοί όταν μετά από λίγο δήθεν ανατράπηκε η λέμβος επειδή οι μετανάστες πήγαν όλοι από τη μία πλευρά; Επίσης, δεν είχαν δει ή μάθει πως υπήρχαν και γυναίκες και παιδιά μέσα στη λέμβο ώστε μετά την ανατροπή να τα αναζητήσουν αμέσως και να τα απελευθερώσουν; Ή μήπως απλώς δεν υπήρχαν λιμενικοί στη λέμβο γιατί δεν γινόταν επιχείρηση διάσωσης όπως ισχυρίζονται αλλά απώθησης προς την Τουρκία όπως ισχυρίζονται οι διασωθέντες, και ο ισχυρισμός εφευρέθηκε μετά την τραγωδία για να ακουστεί το υποκριτικό ερώτημα πώς θα έκαναν αυτά οι λιμενικοί όταν πάνω στη λέμβο ήταν δύο συνάδελφοί τους;

Όχι μόνο δεν έγινε αυτή η ερώτηση για τους λιμενικούς που δήθεν ήταν πάνω στη λέμβο τόσο στους λιμενικούς όσο και στους διασωθέντες, αλλά ο Σ.Θ. και ένας ψαράς κάνουν το απάνθρωπο ρητορικό ερώτημα γιατί οι διασωθέντες άνδρες δεν έκαναν κάτι για να απελευθερώσουν γυναίκες και παιδιά πριν πέσουν στη θάλασσα για να σωθούν οι ίδιοι…

Παραθέτουμε στη συνέχεια σχόλιο του Αφγανού Nasim Lomani τον οποίο η εκπομπή ευχαριστεί στο τέλος, καθώς και σκληρό αλλά όχι αδικαιολόγητο σχόλιο από σειρά συλλογικοτήτων:

Nasim Lomani: «Με έκπληξη είδα το όνομά μου στις ‘ευχαριστίες’ στην εκπομπή ‘Πρωταγωνιστές’ του Σταύρου Θεοδωρακη, χωρίς να με έχει ρωτήσει αν το θέλω. Όντως βρέθηκα εκείνη την ημέρα όταν εκείνος πήρε τις συνεντεύξεις από τους επιζώντες πρόσφυγες, όχι όμως για να βοηθήσω τους ‘Πρωταγωνιστές’ αλλά για να προστατεύσω τους πρόσφυγες. Ζητώ συγγνώμη από τους πρόσφυγες που δεν κατάφερα να τους προστατεύσω από τους δήθεν δημοσιογράφους. Ζητώ άμεσα από τον Σταύρο Θεοδωράκη και τους ‘Πρωταγωνιστές’ του να αφαιρέσουν το όνομά μου από την εκπομπή και αντί αυτού, αν έχουν το θάρρος, να ζητήσουν συγγνώμη από τους ανθρώπους οι οποίοι τους εμπιστεύθηκαν.»[3]

Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών, Μαροκινή Κοινότητα Ελλάδας, Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών, Ένωση Αφρικανών Γυναικών, ActionCongo, Κίνηση «Απελάστε το Ρατσισμό», Αντιφασιστικές Συλλογικότητες Πειραιά, Αντιφασιστικός Συντονισμός Αθήνας – Πειραιά, Ανοιχτή Πρωτοβουλία Ενάντια στα Κέντρα Κράτησης, Κίνηση Αγωνιστικής και Πολιτιστικής Αλληλεγγύης Τουρκίας – Ελλάδας, Αφγανική Κοινότητα, Σύλλογος Ενωμένων Αφγανών, Αντιφασιστικό Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών, Ανοιχτό Σχολείο Μεταναστών Πειραιά, Δημοτική Κίνηση «Λιμάνι της Αγωνίας», Οικολόγοι Πράσινοι, Αντιεξουσιαστική Κίνηση, Νομαρχιακή Επιτροπή ΣΥΡΙΖΑ Πειραιά: «Δημοσιογράφοι σε δήθεν μεγάλα κανάλια επιχείρησαν να βγάλουν λάδι το Λιμενικό, χρησιμοποιώντας υποτιθέμενες καταθέσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί ως πλαστές από τους πρόσφυγες που διασώθηκαν, κάνοντας κοπτοραπτική με τις συνεντεύξεις τους και επιχειρώντας να παρουσιάσουν την τοπική κοινωνία ως βέβαιη για τις αγαθές προθέσεις του λιμενικού.»[4]

Τέλος, δεν πέρασε απαρατήρητο πως και στενοί συνάδελφοι του Σ.Θ. έμειναν «άφωνοι» από την εκπομπή του. Έτσι, το απόγευμα πριν προβληθεί οι Κοσμάς Βίδος και Αφροδίτη Γραμμέλη στο «Ραδιοφωνικό παντοπωλείο» στο Βήμα FMπρόβαλαν την εκπομπή με συνέντευξη με το Σ.Θ.. Όταν κάνουν κάτι τέτοιο με τηλεοπτικές εκπομπές ακολουθούν σχόλια την επόμενη ημέρα μετά την προβολή τους. Στις 19 Φεβρουαρίου 2014 δεν ακούστηκε τίποτε από τους δύο δημοσιογράφους. Η σιωπή τους ήταν εκκωφαντική και τόσο εύγλωττη…[5]