Υπάρχουν λέξεις που το άκουσμά τους και μόνο δημιουργεί θετικούς συνειρμούς. Η λέξη «παγωτό» ξυπνάει μνήμες καλοκαιριού, βόλτες πλάι στη θάλασσα, υπαίθρια σινεμά και ηλιοκαμένα νιάτα. Η λέξη «φεγγαρόφως» παραπέμπει ακαριαία στον έρωτα. Και η λέξη «Αριστερά» σε μιαν άλλη, δικαιότερη, πιο ελεύθερη και πιο ευτυχισμένη κοινωνία.
Ήταν η φράση με την οποία συνόψισε ο Μαρξ τον σκοπό του αγώνα: «Από τον καθένα ανάλογα με τις δυνάμεις του στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του.» Ήταν η ακροτελεύτια προτροπή του Κομμουνιστικού Μανιφέστου: «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε! Δεν έχετε να χάσετε παρά τις αλυσίδες σας!».
Ήταν η ανθρωπιστική φλόγα των πρώτων ρομαντικών κομμουνιστών, οι ιδέες και ο τρόπος της ζωής τους που είχαν κάτι από τον Σπάρτακο και κάτι απ'τον Ιησού Χριστό. Τα οδοφράγματα του Παρισιού και ο μικρός Γαβριάς που σκοτώνεται τραγουδώντας. Οι φοιτητές να ενώνονται με τους εργάτες, οι γυναίκες να βγαίνουν από τους γυναικωνίτες και να ανεμίζουν κόκκινες σημαίες, οι ποιητές να συνθέτουν –σαν τον Μαγιακόφσκι- παράφορους στίχους και οι φιλόσοφοι να το γράφουν καθαρά: «Το μέλλον της ανθρωπότητας είναι η κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, η αταξική κοινωνία, ο Σοσιαλισμός.»
Με την χρεοκοπία του ελληνικού κράτους και την επέλαση των μνημονίων, η Αριστερά ξαναμπήκε ορμητικότατη στο προσκήνιο. Απέκτησε ένα κοινό που λίγα χρόνια πριν ούτε που θα τολμούσε να ονειρευτεί. Σήμερα διεκδικεί ως φαβορί την νίκη στις εκλογές.
Στην Ελλάδα, το φωτοστέφανο της Αριστεράς έλαμψε απ'τις αρχές της δεκαετίας του 1940. Το μικρό προπολεμικό ΚΚΕ πρωτοστάτησε στην ίδρυση του ΕΑΜ. Το ΕΑΜ γιγαντώθηκε –έγινε ένα αληθινά παλλαϊκό μέτωπο- και ηγήθηκε της Εθνικής Αντίστασης. Ενώ τα περισσότερα αστικά κόμματα ελίσσονταν, διαχειρίζονταν πονηρά την κατάσταση είτε περίμεναν υπομονετικά προς τα πού θα έγερνε η πλάστιγγα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Αριστερά ανέβηκε στο βουνό και έσωσε πολεμώντας τους κατακτητές την τιμή των Ελλήνων.
Οι αντίπαλοί της ισχυρίζονταν ότι φιλοδοξούσε να μονοπωλήσει την αντίσταση. Ίσχυε. Ο συνταγματάρχης Ψαρρός, επικεφαλής της μη κομμουνιστικής οργάνωσης 5/42, δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από τον ΕΛΑΣ. Ο στρατηγός Σαράφης πρώτα αιχμαλωτίστηκε από τον ΕΛΑΣ και έπειτα προσεχώρησε σε εκείνον και τραγουδήθηκε ως αρχηγός του.
Οι εχθροί της την κατηγορούσαν πως τελικός της στόχος ήταν η παντί τρόπω κατάληψη της εξουσίας. Ίσχυε. Ακόμα και εάν ο Εμφύλιος Πόλεμος πυροδοτήθηκε από τους ελιγμούς και τις παγίδες που έστηνε η Δεξιά, η Αριστερά διεκδίκησε επί τρία χρόνια με τα όπλα την μετατροπή της πατρίδας μας σε «Λαϊκή Δημοκρατία», σε δορυφόρο της Σοβιετικής Ένωσης. Τι κι αν ο Στάλιν είχε στη Γιάλτα γραπτά παραχωρήσει την Ελλάδα στη βρετανική ζώνη επιρροής;
Ηττώμενη το 1949 η Αριστερά, τράβηξε του λιναριού τα βάσανα. Δεκάδες χιλιάδες απλοί αγωνιστές πέρασαν κολασμένα σε φυλακές και εξορίες. Τα στρατοδικεία συνεδρίαζαν νυχθημερόν στέλνοντας ανθρώπους στο εκτελεστικό απόσπασμα. Γεννώντας ήρωες. Εάν ήσουν παιδί ή αδελφός Αριστερού και δεν δεχόσουν να αποκηρύξεις το αίμα σου, το κράτος σού στερούσε το δικαίωμα να φοιτήσεις στο πανεπιστήμιο, να διοριστείς στο δημόσιο, να αποκτήσεις έστω άδεια κυνηγίου. Δημιουργήθηκε έτσι μια ευρεία κατηγορία αποκλεισμένων πολιτών, που -μαζί με τους πολιτικούς πρόσφυγες- στοίχειωνε μέχρι το 1981 την ελληνική κοινωνία.
(Το ερώτημα τι θα είχαν υποστεί οι «αστοί» σε περίπτωση που είχε επικρατήσει η Αριστερά στον Εμφύλιο είναι βεβαίως αυταπάντητο...)
Από την δεκαετία του 1960, η Αριστερά παρήγαγε μαζική κουλτούρα. Η «Χαμένη Άνοιξη» όπως την αποκαλεί ο Στρατής Τσίρκας δονούνταν στη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Το γεγονός πως ο ποιητής του «Άξιον Εστί» κάθε άλλο παρά Αριστερός υπήρξε, το δεδομένο ότι το μπουζούκι είχε μετά βδελυγμίας καταδικαστεί από τους κομματικούς διανοούμενους ως έμβλημα του λούμπεν προλεταριάτου αποσιωπούνταν μπροστά στη δημιουργία ενός νεανικού κινήματος, με σχεδόν ποπ χαρακτηριστικά, το οποίο καθοδηγούνταν από την Αριστερά.
Σε κρίσιμα άλλωστε ζητήματα η Αριστερά είχε παγίως τις πιο προοδευτικές θέσεις: Υποστήριζε την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας, την απαλλαγή από το θεσμό της βασιλείας, την γυναικεία απελευθέρωση. Πώς να συγκριθεί με τους «Εθνικόφρονες» που ανέμιζαν το λάβαρο «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια» και συνωστίζονταν σαν άπορες κορασίδες γύρω από τον Θρόνο της Φρειδερίκης και του καρατέκα Κωνσταντίνου;
Με την Μεταπολίτευση, ιδίως δε με την άνοδο του Πασόκ στην εξουσία, η Αριστερά περιορίστηκε σταδιακά σε μοχλό πίεσης. Η παρουσία της κατήντησε απλώς διεκδικητική. Ψηλότεροι μισθοί, ευκολότερη πρόσβαση στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, αποεντατικοποίηση των μαθημάτων. Το αίτημα της κοινωνικής αλλαγής -η οποία επ'ουδενί ταυτίζεται με φουσκωμένα απλώς πορτοφόλια και περισσότερες ώρες αργίας- ξεθώριασε.
Επί τρεις σχεδόν δεκαετίες, μέχρι το 2010, η Αριστερά στάθηκε ένας δευτεραγωνιστής που φώναζε απλώς για το κάτι παραπάνω. Και αν υπήρχαν στους κόλπους της οξυδερκείς διανοούμενοι, οι οποίοι αντιλαμβάνονταν πως η Ελλάδα με τον υπερδανεισμό και την διάλυση της παραγωγικής της βάσης βαδίζει ολοταχώς προς το γκρεμό, κανείς τους δεν το κατήγγειλε εγκαίρως. Βολεύονταν πλην εξαιρέσεων σαν μπιμπελό ή σαν άλλοθι του δικομματισμού.
Για την Αριστερά της ανοιχτής κοινωνίας και των ανοιχτών οριζόντων, η οποία δεν ανατρέπει, δεν ακυρώνει, αλλά διευρύνει και εμβαθύνει τις κατακτήσεις της αστικής δημοκρατίας; Ή για την Αριστερά που κλείνει εν ανάγκη τα εθνικά σύνορα, περιστέλλει τα ατομικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα και καλεί τους πολίτες να γίνουν παρανάλωμα στο βωμό του ιδεώδους; Τέτοια ήταν η Αριστερά του Ούγκο Τσάβες.
Με την χρεοκοπία του ελληνικού κράτους και την επέλαση των μνημονίων, η Αριστερά ξαναμπήκε ορμητικότατη στο προσκήνιο. Απέκτησε ένα κοινό που λίγα χρόνια πριν ούτε που θα τολμούσε να ονειρευτεί. Σήμερα διεκδικεί ως φαβορί την νίκη στις εκλογές.
«Πρώτη Φορά Αριστερά» είναι το κεντρικό σύνθημα του Σύριζα. Προτού τον αγκαλιάσουμε και πανηγυρίσουμε μαζί του την ιστορική πρωτιά, καλό θα ήταν να μας διευκρινίσει ο ριζοσπαστικός αυτός συνασπισμός για ποιάν ακριβώς Αριστερά μιλάει.
Για την Αριστερά της σκληρής μελέτης και των τεκμηριωμένων επιχειρημάτων που εκπροσωπούσαν κάποτε ο Δημήτρης Γληνός και ο Νίκος Πουλαντζάς; Ή για την Αριστερά των μεγαλόστομων ευχολογίων και των δωρεάν υποσχέσεων, του «εάν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί μαζί μας, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα»;
Για την Αριστερά της ανοιχτής κοινωνίας και των ανοιχτών οριζόντων, η οποία δεν ανατρέπει, δεν ακυρώνει, αλλά διευρύνει και εμβαθύνει τις κατακτήσεις της αστικής δημοκρατίας; Ή για την Αριστερά που κλείνει εν ανάγκη τα εθνικά σύνορα, περιστέλλει τα ατομικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα και καλεί τους πολίτες να γίνουν παρανάλωμα στο βωμό του ιδεώδους; Τέτοια ήταν η Αριστερά του Ούγκο Τσάβες. Τέτοια ήταν η Αριστερά του Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος μετέτρεψε την Κούβα σε ένα κάστρο-κάτεργο για όλες τις μειονότητες, πρωτίστως δε για τους ομοφυλόφιλους.
Για την Αριστερά που δεν βάζει νερό στο κρασί της, που δεν απεμπολεί την ηθική και αισθητική της ραχοκοκκαλιά; Ή για την Αριστερά που αλληθωρίζει ενίοτε προς τον φαιδρό εθνικισμό –«η μαντάμ Μέρκελ βλέπει από το γραφείο της το Ράιχσταγκ ενώ εγώ βλέπω την Ακρόπολη»- , συνομιλεί με «ψεκασμένους Έλληνες» και ανακαλύπτει στο παραπέντε προ των εκλογών τη θρησκευτική πίστη και τον κοινωνικό ρόλο της Εκκλησίας;
Για την Αριστερά των εργαζόμενων ανθρώπων, οι οποίοι τραβάνε χοντρό λούκι εδώ και μια πενταετία, πασχίζουν εν τούτοις να διατηρήσουν τη σκέψη τους καθαρή και να βρουν μια ρεαλιστική διέξοδο από τη βάσανο της κρίσης; Ή για την Αριστερά των επαγγελματικών στελεχών, που άλλη δουλειά δεν ξέρουν από το να συνεδριάζουν και να «διαφωτίζουν τον λαό» με μακαρονοειδή κείμενα σε στραμπουληγμένα ελληνικά; Ή μήπως για την Αριστερά των «προσωπικοτήτων» παντός καιρού, που απλώς είδαν φως και μπήκαν, όπως είχαν δει φως παλιότερα στη «συμμετοχική δημοκρατία» του Γιώργου Παπανδρέου κι ακόμα πιο παλιά στον «εκσυγχρονισμό» του Κώστα Σημίτη;
Για την Αριστερά, εν τέλει, του Σάκη Καράγιωργα ή του Μένιου Κουτσόγιωργα; Ο Σάκης Καράγιωργας -ο οποίος είχε χάσει τρία δάκτυλα σε έκρηξη της βόμβας που κατασκεύαζε επί Χούντας- άκουσε να του φωνάζουν «κάτσε κάτω, κουλοχέρη», διαγράφηκε από το Πασόκ το 1975 και διατήρησε την αξιοπρέπειά του. Ο Μένιος Κουτσόγιωργας -διαπρύσιος κήρυξ της θεωρίας «Φως Εναντίον Σκότους», δηλαδή «Ή Εμείς ή Αυτοί»- δοξάστηκε ως υπερ-υπουργός...
«Πρώτη Φορά Αριστερά». Αλλά ποια Αριστερά;
σχόλια