Η αυτοκτονία συνήθως θεωρείται ιδιωτική υπόθεση και γι'αυτό το λόγο δύσκολα γίνεται «είδηση» με εξαίρεση τις περιπτώσεις που η ενημέρωση του κοινού εξυπηρετεί κάποιο δημόσιο συμφέρον π.χ. αν αφορούν κάποιο δημόσιο πρόσωπο, αν τελέστηκαν σε δημόσιο χώρο ή αν σχετίζονται με κάποιο έγκλημα. Το ενδιαφέρον των ελληνικών μέσων ενημέρωσης και κατ'επέκταση του κοινού για την υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη δεν είναι αξιοπερίεργο ούτε κατακριτέο. Ένας νέος άνθρωπος βρέθηκε νεκρός ενάμιση σχεδόν μήνα μετά την εξαφάνισή του και αφότου είχαν έρθει στο φως στοιχεία για το διαρκή εκφοβισμό του από συμφοιτητές του. Φυσικά και υπάρχει δημόσιο συμφέρον. Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε ανοιχτά για προβλήματα άγνωστα μέχρι πριν λίγα χρόνια στην ελληνική κοινωνία όπως το bullying και η λεγόμενη bullycide (αυτοκτονία ως συνέπεια bullying). Και λέω άγνωστα όχι γιατί οι εν λόγω συμπεριφορές δεν υπήρχαν αλλά γιατί εμείς οι ίδιοι μέχρι τώρα δεν τις βλέπαμε ως προβλήματα. Με το θάνατο του Βαγγέλη αρχίσαμε να επανεξετάζουμε ως κοινωνία τι είναι αποδεκτό και τι όχι και τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία. Δίνει όμως αυτό λευκή επιταγή στους δημοσιογράφους να καλύπτουν αυτοκτονίες με πάσα λεπτομέρεια;
Αντί για τη μία και μοναδική αιτία που οδήγησε κάποιον στην αυτοκτονία, καλό θα ήταν να δίνεται έμφαση στη σύνθετη φύση του φαινομένου που αφορά στην αλληλεπίδραση διαφόρων κοινωνικών παραγόντων ανάλογα με το εκάστοτε θύμα.
Κατανοώ απόλυτα την αναγκη να πληροφορηθώ για τις τραγικές επιπτώσεις του bullying στην ψυχοσύνθεση ενός νεαρού και ευάλωτου ατόμου όπως ο Βαγγέλης. Γιατί όμως χρειάζεται να ξέρω την ακριβή τοποθεσία όπου βρέθηκε το σώμα του και σε τι στάση; Τι μέθοδο χρησιμοποίησε για να πάρει τη ζωή του; Το περιεχόμενο του στομάχου του και οτιδήποτε άλλο τέλος πάντων αναφερόταν στο πόρισμα του ιατροδικαστή; Για να μην αναφερθώ σε θεωρείες συνωμοσίας τύπου «ποιος αυτοκτονεί με μαχαίρι όταν υπάρχουν ξυράφια;» που φιγουράρουν στον «τοίχο» γνωστής συγγραφέως και κοινοποιούνται ευρέως τις τελευταίες μέρες στο Facebook. Αναφέρομαι σε αυτά και όχι σε άλλα πιο ακραία παραδείγματα όπως το blog με τις ύβρεις κατά του θανόντος γιατί θέλω να πιστεύω ότι η δημοσιοποίηση των παραπάνω πληροφοριών έγινε απερίσκεπτα μεν, καλοπροαίρετα δε. Έστω κι αν τέτοιες μακάβριες λεπτομέρειες έχουν τη δύναμη να κεντρίζουν το ενδιαφέρον του κοινού, αυτό δε συνεπάγεται ότι η αναφορά σε αυτές εξυπηρετεί κάποιο δημόσιο συμφέρον. Το αντίθετο μάλιστα. Υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία πάνω στο λεγόμενο φαινόμενο του Werther που πήρε το όνομά του από τον αυτόχειρα ήρωα του Goethe. Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται στην πιθανώς καταστροφική επίδραση των μέσων ενημέρωσης σε άτομα με αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το φαινόμενο του Werther έγγειται στον κίνδυνο η εκτενής και θετική προς το Βαγγέλη ειδησεογραφική κάλυψη του θανάτου του να οδηγήσει και άλλα ευάλωτα άτομα που ταυτίζονται μαζί του στην αυτοκτονία. Για το λόγο αυτό, είναι αναγκαίο οι πληροφορίες που δημοσιεύονται στην υπόθεση του Βαγγέλη και του κάθε Βαγγέλη και κυρίως οι σχετικές με τη μέθοδο αυτοκτονίας να περιορίζονται στο ελάχιστο. Αντί για τη μία και μοναδική αιτία που οδήγησε κάποιον στην αυτοκτονία, καλό θα ήταν να δίνεται έμφαση στη σύνθετη φύση του φαινομένου που αφορά στην αλληλεπίδραση διαφόρων κοινωνικών παραγόντων ανάλογα με το εκάστοτε θύμα. Παράλληλα, η δημοσίευση στο τέλος του άρθρου των στοιχείων επικοινωνίας οργανώσεων που παρέχουν υποστήριξη ψυχικής υγείας είναι μία ακόμα πρακτική που ακολουθείται ευρέως από τα ξένα μέσα ενημέρωσης.
Και κάτι τελευταίο. Γράφοντας τα παραπάνω δεν προσπαθώ να υποδείξω σε κανέναν πώς να κάνει τη δουλειά του. Όπως προείπα, είμαι σχεδόν σίγουρος ότι τις περισσότερες φορές αυτή η εμμονή στο μακάβριο είναι ακούσια. Η υπόθεση του Βαγγελη όμως μας έμαθε, μεταξύ άλλων, ότι όσο γρηγορότερα αντιληφθούμε τους σχετικούς κινδύνους τόσο το καλύτερο. Ο Βαγγέλης και η οικογένειά του δεν είναι ένα ακόμα επεισόδιο της «10ης εντολής» που καταναλώνουμε προς ψυχαγωγία μας. Μπορεί να τους απογοητεύσαμε αλλά ας μην κάνουμε το ίδιο και με όλους τους άλλους Βαγγέληδες που έχουμε την υποχρέωση να προστατεύσουμε τώρα περισσότερο από ποτέ. Αυτή τη φορά πρέπει να τα καταφέρουμε. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Κυριολεκτικά.
Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία : 1018
σχόλια