O Νίκος Παπαδόπουλος, δημιουργός του Plasticobilism που είχε κάνει αίσθηση στην Ελλάδα με τα δυνατά μηνύματά του, πέρασε τα σύνορα της χώρας και σήμερα δίνει συνέντευξη στον Guardian. Mεταξύ άλλων μίλησε για την οικογένειά του και το πώς ξεκίνησε να απεικονίζει με τα παιχνίδια την αναταραχή στη χώρα, τον προβληματισμό του αλλά και όλα όσα αντιλαμβάνονταν σαν πολίτης. Το πρότζεκτ του είναι βαθιά πολιτικό και στον Guardian o Nίκος Παπαδόπουλος αναφέρεται σαν κάποιος που θα μπορούσε να έχει μια στήλη στην οποία αντί να γράφει δείχνει όλα όσα θα έλεγε με τα παιχνίδια. Εκτενής είναι και η αναφορά στο πρόβλημα που αντιμετώπισε με την εταιρεία Playmobil, η οποία τελικά τον υποχρέωσε να αλλάξει ονομασία και να διευκρινίσει πως δεν εμπλέκεται κάπως στο κόνσεπτ.
Αυτή είναι η συνέντευξη που είχε δώσει το περασμένο καλοκαίρι στον Βαγγέλη Μακρή και στο LIFO.gr:
— Διάβασα ότι τοποθετείς το Playmobil με τέτοιο τρόπο ώστε να «ξυπνήσεις το αθώο αίσθημα που είχαμε ως παιδιά». Με ποιους τρόπους κατά την γνώμη σου μπορεί ο άνθρωπος να ξυπνήσει αυτό το αθώο αίσθημα εάν δεν κάνει τέχνη;
Δεν ξέρω καν αν μπορεί να το κάνει κάνοντας τέχνη ή, ακόμα δυσκολότερα, αν μπορεί να το κάνει παρακολουθώντας τέχνη. Δεν είναι εύκολο, γιατί δεν μιλάμε για έναν διακόπτη που τον ανοίγεις ξαφνικά. Είναι προσωπική επιλογή και στάση ζωής να κρατάς ξύπνιο αυτό το αίσθημα, να μην απεμπολήσεις εντελώς αυτή την παιδική αγνότητα. Ένας τρόπος πάντως για να το πετύχεις, χωρίς ούτε αυτός να έχει σίγουρα αποτελέσματα, είναι να αποκτήσεις / υιοθετήσεις και γενικά να αναλάβεις την ανατροφή ενός παιδιού. Αυτό το αναγκαστικό restart στη ζωή σου, το υποσυνείδητο ξύπνημα της παιδικής σου ηλικίας, το να βλέπεις τον κόσμο μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, σε κάνει να αναθεωρείς πολλά και να θες να απλοποιήσεις και να "καθαρίσεις" τη ζωή σου και τι πιο απλό και "καθαρό" από την αθωότητα.
— Οι δημιουργίες σου είναι σάτιρα ή ένα ημερολόγιο μιας σκληρής πραγματικότητας;
Είναι και τα δύο. Το ένα συμπληρώνει το άλλο, και πολύ συχνά αλληλοκαλύπτονται. Γιατί νομίζω ότι, για να κάνεις ουσιαστική σάτιρα, είναι προϋπόθεση να γνωρίζεις τη σκληρή πραγματικότητα, για να μην πω να την έχεις βιώσει ή να την βιώνεις ακόμη. Ό,τι απ' τα δύο και να είναι, πάντως, ο σκοπός είναι να αντιληφθούμε πού κάναμε ή κάνουμε λάθος. Εμείς, όχι οι πολιτικοί ή κάποιοι άλλοι, πού κάνουμε λάθος εμείς. Οι πολιτικοί δεν είναι παρά οι συνέπειες των δικών μας λαθών.
— Χαρακτηρίζεις τον εαυτό σου δυστυχή Έλληνα αλλά ευτυχή πατέρα. Η πατρότητα είναι κάποιες στιγμές για τον άνθρωπο ένα είδος παρηγοριάς όταν βλέπει τα πράγματα να σκουραίνουν γύρω του;
Είναι. Και είναι παρηγοριά κυρίως με την έννοια της ελπίδας. Θες να ελπίζεις γι' αυτήν τη νέα ζωή και, κυρίως, θες να δημιουργήσεις τις προϋποθέσεις ώστε η ζωή αυτή να ζήσει σε καλύτερες συνθήκες. Και αυτή η δημιουργία από μόνη της είναι παρηγοριά, όπως είναι κάθε δημιουργία. Αλλά κάθε δημιουργία είναι και απόδραση. Απόδραση ακόμη κι από την πραγματικότητα ορισμένες φορές. Και κάθε απόδραση από την πραγματικότητα είναι παρηγοριά εξ ορισμού. Βέβαια, η πατρότητα είναι και μεγάλη ευθύνη. Και πολλές φορές όταν σε βαραίνει η ευθύνη, τότε οι δυσκολίες που αντιμετωπίζεις γίνονται ακόμη πιο πιεστικές και φαίνονται ακόμη μεγαλύτερες.
— Ο γιος σου έχει πρόσβαση στις δημιουργίες σου ή είναι ακόμα νωρίς για να έρθει αντιμέτωπος με το «τέλος της αθωότητας»;
Έχει πλήρη πρόσβαση και μάλιστα επικεντρώνεται στο να θέλει να τις... χαλάσει πριν ακόμα τις φωτογραφίσω! Φυσικά, δεν του εξηγώ τι εννοώ με την κάθε φωτογραφία, αυτή η αθωότητα είναι τόσο πολύτιμη που το μόνο που δεν θέλω είναι να μειώσω τη διάρκειά της. Γιατί αν χαθεί τόσο σύντομα, δεν θα μπορέσει κάποτε και να ανακληθεί. Γι' αυτό και οι φωτογραφίες μου απευθύνονται σε ενήλικες ή τέλος πάντων σε όσους, όπως λέμε, έχουν δικαίωμα ψήφου. Αλλά όχι γιατί είναι ακατάλληλες για ανηλίκους. Γιατί αν είναι έτσι, τότε ακατάλληλη για ανηλίκους είναι πρώτα απ' όλους η ίδια η κοινωνία, που δημιουργεί πολύ σκληρότερες εικόνες από τις δικές μου και, κυρίως, τις έχει με πραγματικούς ανθρώπους και όχι με άψυχες πλαστικές φιγούρες.
— Μια από τις πιο δυνατές σου εικόνες είναι εκείνη όπου ένα playmobil χωρίς κρανίο, με τη σβάστικα στο στήθος, ετοιμάζεται να μαχαιρώσει τον εγκέφαλο που βρίσκεται στο πάτωμα. Ποια είναι κατά την γνώμη σου η ιδανική ηλικία για να μιλήσει ένα γονιός στο παιδί του για τον ρατσισμό και με ποιο τρόπο;
Δεν υπάρχει η ιδανική ηλικία που ξεκινάς να μιλήσεις για τον ρατσισμό, γιατί νομίζω ότι το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις, για να μην γίνει το παιδί σου ρατσιστής, είναι να μην είσαι εσύ. Η ιδανική ηλικία, λοιπόν, ξεκινάει από πριν γεννηθεί καν το παιδί. Οι άνθρωποι, και πιο συγκεκριμένα οι γονείς, μιλάμε πρώτα με τις πράξεις μας και μετά με τα λόγια μας. Συνεπώς, αν φτάσεις στο σημείο να πρέπει να του μιλήσεις για τον ρατσισμό ή κάποιο λάθος έχεις κάνει εσύ ή κάποιο λάθος έχει κάνει ο γείτονας. Γιατί το άλλο θέμα με τον ρατσισμό είναι ότι πέρα από προσωπικό είναι κατ' εξοχήν συλλογικό. Μπορεί εσύ να μην είσαι ρατσιστής, αλλά μπορεί να νιώσεις τον ρατσισμό απ' τον διπλανό σου. Γι' αυτό το κομμάτι χρειάζεται να μιλήσει κάποιος στο παιδί του από την πρώτη στιγμή που αυτό θα συναναστραφεί με άλλα παιδιά. Όσο πιο σύντομα αναγνωρίσει και σεβαστεί τη διαφορετικότητα του κάθε παιδιού, τόσο το καλύτερο για όλους.
— Πιθανολογώ ότι έχεις ως στόχο την αφύπνιση ενός κόσμου που κοιμάται στον καναπέ του. Μήπως είναι πια αργά; Οι μάζες κοιμούνται ή έχουν πέσει σε κώμα;
Καταρχήν, δεν έχω στόχο να αφυπνίσω κανέναν, ο μόνος στόχος μου είναι να εκφράζομαι ελεύθερα. Κανείς δεν αφυπνίζεται από μια φωτογραφία, αν δεν θέλει ήδη να αφυπνιστεί, αν δεν είναι ήδη έτοιμος. Θα αφυπνιστεί κάποιος βλέποντας ένα στημένο playmobil μέσα στα σκουπίδια, όταν δεν αφυπνίζεται βλέποντας έναν πραγματικό άνθρωπο μέσα σ' αυτά; Δεν ξέρω αν είναι αργά για τις μάζες, μπορεί και να είναι, μπορεί και όχι. Βέβαια, αν γενικεύσουμε χαρακτηρίζοντας μάζα όλους τους ανθρώπους, τότε σίγουρα είναι αργά γι' αυτήν τη μάζα για ο,τιδήποτε. Αλλά σίγουρα δεν είναι αργά για τον καθέναν από εμάς, δηλαδή για τα στοιχειώδη σωματίδια της μάζας. Και επειδή οι ιδιότητες μιας μάζας καθορίζονται από τα χαρακτηριστικά των στοιχειωδών σωματιδίων που την αποτελούν, έχω μια ελπίδα -πρέπει να έχω μια ελπίδα- ότι αυτή η μάζα κάποτε θα αλλάξει εξαιτίας της αλλαγής των στοιχειωδών σωματιδίων της. Πάντως, αν η μάζα είναι σε κώμα, είναι γιατί εμείς που την αποτελούμε είμαστε σε κώμα. Ή αλλιώς είμαστε βολεμένοι κρίνοντας μόνο απ' τον εαυτό μας. Αλλά σε μια κοινωνία, δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος όταν δεν είναι και ο διπλανός σου. Η "δυστυχία" του αργά ή γρήγορα θα σε επηρεάσει. Αλλιώς δεν μιλάμε για κοινωνία. Γι' αυτό και οι απανταχού βολεμένοι θα πρέπει να νοιαστούν για τον διπλανό τους, έστω και αν το κάνουν σκεπτόμενοι και πάλι μόνο τον εαυτό τους. Γιατί αν δεν το κάνουν, θα ξεβολευτούν σύντομα και οι ίδιοι.
— Ο άνθρωπος είναι ζωντανός μόνο όταν δημιουργεί;
Όχι. Είναι ζωντανός, μόνο όταν σκέφτεται. Η δημιουργία δεν είναι το παν, το παν είναι η σκέψη. Η δημιουργία μπορεί για πολλούς λόγους να μην επιτευχθεί, αλλά η σκέψη, η ιδέα είναι ο σπόρος που μπορεί να οδηγήσει κάποιον άλλον στη δημιουργία. Στην τελική, δεν έχουμε ανάγκη τους δημιουργούς όσο έχουμε τους σκεπτόμενους ανθρώπους, για να μην πω μόνο τους Ανθρώπους.
— Η γερμανική PLAYMOBIL σου απαγόρευσε να εκφράζεις πολιτικά και κοινωνικά σχόλια μέσω του παιχνιδιού, σε ανάγκασε να αλλάξεις το όνομα του blog και κατέβασε την σελίδα σου στο Facebook. Αισθάνεσαι κάποιο είδος πικρίας για αυτό, από την στιγμή που αφετηρία για τις δημιουργίες σου είναι η αγάπη για το παιχνίδι;
Φυσικά και νιώθω πικρία απέναντι στην εταιρεία. Καταρχήν λόγω του τρόπου που έριξε τη σελίδα μου: χωρίς ποτέ να με προειδοποιήσει ή να με ενημερώσει για τις "οδηγίες χρήσης" της. Μετά είναι η ίδια η λογοκρισία, το αδιανόητο του να έχω αγοράσει ένα παιχνίδι, αλλά να μην μπορώ να το χρησιμοποιήσω όπως θέλω ή να το χρησιμοποιήσω για να απευθυνθώ σε ενήλικες, κάτι που φυσικά δεν αναγράφεται σε κανένα κουτί συσκευασίας. Είναι πάρα πολλά. Αλλά όπως και να νιώθω για την εταιρεία, δεν νιώθω πικρία για το ίδιο το αντικείμενο που εδώ και πάνω από ένα χρόνο έχω αγαπήσει να δουλεύω μαζί του.
— Έχεις διδακτορικό στην αστρονομία. Ποια είναι τα συναισθήματα που τρέφεις για τους αστρολόγους;
Οι αστρολόγοι χρησιμοποιώντας απαρχαιωμένα επιστημονικά δεδομένα εκμεταλλεύονται την επιθυμία του ανθρώπου να ελέγξει το μέλλον του και κατά συνέπεια τη ζωή του. Και εδώ το παν είναι η σκέψη, η λογική. Αν το επιχείρημα είναι ότι οι βαρυτικές δυνάμεις των πλανητών επηρεάζουν τις ζωές μας, έχω να απαντήσω ότι οι βαρυτικές δυνάμεις που δεχόμαστε από τους ανθρώπους που είναι δίπλα μας είναι (λόγω απόστασης) πολύ ισχυρότερες. Συνεπώς, το λογικότερο θα ήταν το...ζώδιό μας να είναι ο μαιευτήρας που μας έφερε στον κόσμο, παρά ο αστερισμός στον οποίο βρισκόταν ο ήλιος πριν από χιλιάδες χρόνια. Για τους αστρολόγους αυτούς καθ' αυτούς τρέφω τα ίδια συναισθήματα που τρέφω για ένα λαμόγιο απατεωνάκο, αλλά σίγουρα νιώθω λύπη για αυτούς που τους πιστεύουν. Και λύπη όχι για τις προσωπικότητές τους, αλλά για το γεγονός ότι προφανώς αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, ώστε να αναγκάζονται να καταφύγουν σε μια γλυκιά ψευδαίσθηση.
— Τι είναι αυτό που ονειρεύεσαι για το ψηφιακό σου «παιδί» και τι όνειρα κάνεις για τον γιο σου;
Για το ψηφιακό μου παιδί δεν κάνω όνειρα, γιατί αυτό το παιδί δεν είναι τίποτα άλλο παρά η σκέψη μου. Οπότε είναι σαν να ονειρεύομαι κάτι για τη σκέψη μου. Μπορώ, ωστόσο, να θέσω ως στόχο αυτή να μείνει όσο γίνεται πιο καθαρή και ανεπηρέαστη. Για τον γιο μου ονειρεύομαι μόνο να είναι χαρούμενος και ευτυχισμένος. Τον τρόπο ας τον ονειρευτεί μόνος του.
— Ζεις στη Θεσσαλονίκη. Τι είναι αυτό που θα ήθελες να αλλάξει περισσότερο στην πόλη σου;
Δεν είναι θέμα της Θεσσαλονίκης, είναι θέμα ολόκληρης της χώρας. Αυτό που θα ήθελα να αλλάξουμε είναι να μην σκεφτόμαστε μόνο τον κώλο μας. Να βλέπουμε δίπλα μας, να βλέπουμε λίγο παρά πέρα από το τώρα και το ατομικό μας συμφέρον. Να γίνουμε πιο συλλογικοί, δηλαδή πιο ανθρώπινοι.
— Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που έχεις πάρει από την πραγματική ζωή και ποιο από την ψηφιακή;
Από την ψηφιακή είναι ότι εκεί έξω υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να μην σε ξέρουν προσωπικά, αλλά υπερασπίζονται με όλες τους τις δυνάμεις το δικαίωμά σου να εκφράζεσαι ελεύθερα. Και αυτό το μάθημα το πήρα, όταν είδα την στήριξη του κόσμου στο πρόσωπό μου και, κυρίως, στην προσπάθειά μου να πω κάτι, το διάστημα που η Playmobil έκλεισε τη σελίδα και απειλούσε ότι θα κλείσει και την επόμενη που άνοιξα. Ήταν κάτι απίστευτο, μια πραγματική ευλογία που ένιωσα τόσο κοντά μου τόσους ανθρώπους που δεν ήξερα και δεν με ήξεραν. Τους ευχαριστώ πραγματικά μέσα από την καρδιά μου, τον κάθε έναν τους ξεχωριστά. Όλο αυτό, φυσικά, σου δίνει ένα γενικότερο μάθημα, ένα μάθημα της πραγματικής ζωής. Ότι, όσο κι αν φαίνεται έτσι, δεν είσαι μόνος σου εκεί έξω. Αρκεί να σε νοιάξει να βρεις τους υπόλοιπους. Δεν ξέρω αν είναι το μεγαλύτερο μάθημα που έχω πάρει, αλλά είναι σίγουρα ένα από τα σπουδαιότερα.
________________
Η σελίδα του Plasticobilism στο Facebook
σχόλια