Ένα συναρπαστικό ρεπορτάζ του πιο καλά πληροφορημένου δημοσιογράφου της ευρωκρίσης, για τις δραματικές ώρες της διαπραγμάτευσης μεταξύ Τσίπρα, Γιούνγκερ, Nτάϊσελμπλουμ και Λαγκάρντ. Τα νεύρα της Κριστίν, η απογοήτευση του Σαπέν, το τελεσίγραφο που όντως δόθηκε, η στιγμή που τα διέλυσε όλα...
Ο Ελληνας πρωθυπουργός είχε περάσει το προηγούμενο βράδι στα κεντρικά γραφεία της Κομισιόν στις Βρυξέλλες, σε ένα τραπέζι απέναντι από τον πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, τον επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι και την Κριστίν Λαγκάρντ του ΔΝΤ. Μετά από ώρες διαπραγματεύσεων του έδωσαν ένα περιθώριο μέχρι τις 11 το πρωί να αποδεχτεί μια τελική προσφορά για συμφωνία διάσωσης.
Λίγο πριν τις 10 το πρωί, κάποιοι στην αίθουσα πίστεψαν ότι υπήρχε συμφωνία. Τις δυο πλευρές χώριζαν 600 εκατ. ευρώ και ο κ. Τσίπρας έδειχνε σημάδια συμβιβασμού.
Οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης είχαν ένα «γλυκαντικό» στο μανίκι τους. Ηταν διατεθειμένοι να δεχτούν την μετακίνηση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία από το 23% στο 13%, μειώνοντας τη διαφορά στα 400 εκατ. ευρώ.
«Είχαμε φτάσει πραγματικά πολύ, πολύ κοντά», δήλωσε ένας από τους παριστάμενους.
Ο κ. Τσίπρας αποχώρησε για να διαβουλευτεί με τους συμβούλους του στον ΣΥΡΙΖΑ. Επέστρεψε με νέο έγγραφο, ζητώντας 10 νέες παραχωρήσεις.
Ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ άφησε έναν ηχηρό αναστεναγμό. Τα νεύρα των διαπραγματευτών είχαν ήδη σπάσει. Σε ένα σημείο αργότερα εκείνο το βράδι η κ. Λαγκάρντ είχε εκραγεί κατά του κ. Γιούνκερ για τα συνεχόμενα τσιγάρα που άναβε: «Ζαν Κλωντ, φεύγω από το δωμάτιο».
Στις 10:40 το πρωί οι διαπραγματεύσεις είχαν τελειώσει. «Μα μόλις αρχίσαμε να διαπραγματευόμαστε», διαμαρτυρήθηκε ο κ. Τσίπρας, χωρίς αποτέλεσμα. Την επόμενη εβδομάδα οι δυο πλευρές επιχείρησαν σπασμωδικά να διορθώσουν τη ζημιά, η οποία είχε προκληθεί από την έλλειψη εμπιστοσύνης και τις παρεξηγήσεις.
Οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης είχαν πειστεί ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο χαρισματικός υπουργός οικονομικών της Ελλάδας, σαμπόταρε τις διαπραγματεύσεις ώστε η Αθήνα να χρεοκοπήσει – κερδίζοντας επί της ουσίας την ελάφρυνση χρέους που οι Ελληνες δεν είχαν καταφέρει να κερδίσουν μέσω των διαπραγματεύσεων.
Ηλπιζαν ότι εάν διαπραγματευθούν άμεσα με τον κ. Τσίπρα, θα μπορούσε να κλειστεί η συμφωνία. Οι περισσότεροι έβλεπαν τον νεαρό πρωθυπουργό ως λογικό και πραγματιστή.
Όμως καθώς προχωρούσαν οι συζητήσεις, πείστηκαν ότι ήταν δέσμιος πιο ριζοσπαστικών μορφών μέσα στο κόμμα του. Η διαπίστωση επιβεβαιώθηκε τη νύχτα της Παρασκευής, όταν ο Ελληνας ηγέτης ανακοίνωσε δημοψήφισμα για τις τελευταίες προτάσεις των δανειστών και ζήτησε από τους ψηφοφόρους να απορρίψουν το «τελεσίγραφο». Ο Πιερ Μοσκοβισί, επίτροπος νομισματικών υποθέσεων, δήλωσε: «Μέχρι τότε, θεωρούσα ότι μια συμφωνία δεν ήταν μόνο αναγκαία, αλλά και εφικτή».
Εάν η Ελλάδα εξέλθει τελικά από την ευρωζώνη, όπως πιστεύουν πολλοί αξιωματούχοι, η αποτυχία να βρεθεί μια συμφωνία εκείνο το πρωί, και όχι η ανακοίνωση του δημοψηφίσματος, ίσως είναι η στιγμή που το Grexit κατέστη αναπόφευκτο.
«Τότε ήταν που όλοι ένιωσαν ότι όλα είχαν τελειώσει», σχολίασε ένας από τους παρευρισκόμενους στην αίθουσα. Οντως, η όποια ελπίδα για συμφωνία άρχισε να ξεφτίζει δυο ώρες αργότερα.
Σε μια συνάντηση των υπουργών οικονομικών εκείνο το απόγευμα, ο γερμανός υπουργός οικονομικών είπε στους ομολόγους του ότι θεωρούσε το «τελεσίγραφο» υπερβολικά επιεικές –μια αντίληψη με την οποία συμφωνούσαν τουλάχιστον δυο ακόμη υπουργοί.
Επιτέθηκε στον κ. Γιούνκερ, λέγοντας ότι η Κομισιόν υπερέβη την εντολή της αποδεχόμενη δημόσια ελληνικές αντιπροτάσεις. «Η Κομισιόν θέλει μια συμφωνία πάση θυσία», δήλωσε Γερμανός αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι οι άνθρωποι του κ. Γιούνκερ διαπραγματεύονταν χωρίς να ενημερώνουν το ΔΝΤ ή την ΕΚΤ για τις υποχωρήσεις που έκαναν.
«Είναι μύθος ότι δουλεύαμε μόνοι μας, ιδίως τις τελευταίες εβδομάδες», επέμεινε ο κ. Μοσκοβισί. «Ποτέ δεν διαχωρίσαμε τη θέση μας από τους άλλους θεσμούς».
Μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος, οι στάσεις σκλήρυναν και τα επανειλημμένα ταξίδια στις Βρυξέλλες για συναντήσεις άρχισαν να φθείρουν τους υπουργούς οικονομικών.
Το πρωινό μετά την ανακοίνωση του κ. Τσίπρα συγκεντρώθηκαν στις Βρυξέλλες – για Πέμπτη φορά σε περίπου μια εβδομάδα. Μετά από μια σύντομη συνάντηση, απέρριψαν το αίτημα για παράταση του προγράμματος. Ακόμη και τότε, κάποιοι δεν παραιτήθηκαν, ιδίως ο κ. Γιούνκερ και ο γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ. Εως και τη Δευτέρα το βράδυ, ο επικεφαλής της Κομισιόν είχε συνεχείς τηλεφωνικές επαφές με τον Αλέξη Τσίπρα, σε μια προσπάθεια να τον κάνει να αλλάξει γνώμη.
Οι διαπραγματευτές των Βρυξελλών είπαν ότι έλαβαν επανειλημμένες εκκλήσεις από το Παρίσι να έλθουν σε συμφωνία ακόμη και την Τετάρτη. Σύμφωνα με αξιωματούχους, ο κ. Τσίπρας κάλεσε τον κ. Ολάντ την Τετάρτη το μεσημέρι για να συζητήσουν ένα τηλεοπτικό διάγγελμα που θα πραγματοποιούσε. Ο κ. Ολάντ του ζήτησε να εμφανιστεί συμβιβαστικός.
Οι υπουργοί οικονομικών της ευρωζώνης είχαν λάβει δυο νέες επιστολές από τον κ. Τσίπρα, στις οποίες υποσχόταν νέες υποχωρήσεις. Ο κ. Ολάντ και ο Μισέλ Σαπέν, ο γάλλος υπουργός οικονομικών, ήλπιζαν ότι μια δήλωση «μεταμέλειας» θα μπορούσε να κατευνάσει τις άλλες χώρες. Αντ' αυτού, ο κ. Τσίπρας υπερασπίστηκε τις κινήσεις του και κατηγόρησε τους ομολόγους του στην ευρωζώνη ότι «εκβίαζαν» τους Ελληνες ψηφοφόρους. Εκείνη τη στιγμή, ακόμη και ο κ. Σαπέν φέρεται να απογοητεύθηκε εντελώς.
Η εμπιστοσύνη έχει διαρραγεί τόσο πολύ, λένε διάφοροι αξιωματούχοι, που ακόμη και εάν οι Ελληνες αγνοήσουν τον κ. Τσίπρα και ψηφίσουν θετικά αύριο, ενδέχεται να μην είναι πρόθυμοι να διαπραγματευθούν νέα διάσωση με την ελληνική κυβέρνηση.
Χωρίς νέο πρόγραμμα, το Grexit ίσως καταστεί αναπόφευκτο στις 20 Ιουλίου, όταν η Αθήνα καλείται να αποπληρώσει 3,5 δις. ευρώ προς την ΕΚΤ. «Εάν οι πολίτες ψηφίσουν θετικά, η Αθήνα λέει ότι θα συμφωνήσει στο πρόγραμμα», δήλωσε ο βέλγος υπουργός οικονομικών Johan Can Overtveldt. «Λυπάμαι, αλλά πολλοί άλλοι άνθρωποι γύρω από το τραπέζι των συζητήσεων δεν μπορούν να το πιστέψουν».
