Έφτιαξα ένα κουίζ, το «Ξέρεις τίποτα για την 25η Μαρτίου ή είσαι απ' τους άσχετους που γελοιοποιούνται στα κανάλια;». Για όποιον αναρωτιέται, όχι δεν ήξερα όλες τις απαντήσεις και ναι, είμαι απ' τους άσχετους που θα γινόταν ρεζίλι στα κανάλια.
Υπήρξαν συγκεκριμένα τέσσερα πράγματα που δεν ήξερα, γιατί ποτέ δεν μου τα ανέφεραν στο σχολείο.
(Πολλά απ' αυτά είναι γραμμένα στα σχολικά βιβλία, αλλά κατά σατανική σύμπτωση ή δεν τα κάναμε -μιλάω πάντα για τη δεκαετία του '80- ή τα περνούσαν στο ντούκου.)
Και μου έκαναν εντύπωση μεγάλη.
1) Η επανάσταση πέτυχε, τελικά, μάλλον χάρη στις ξένες δυνάμεις
Ο Βαρουφάκης έγραψε στο Twitter ότι «Αν το 1821 υπήρχαν η τρόικα εσωτερικού & ΜΜΕ, η Επανάσταση, θα χαρακτηριζόταν Επιχείρηση-Καμικάζι και οι επαναστάτες καταστροφείς του γένους». Δεν ξέρω αν έχει άδικο, όμως το καρφί/απάντηση του Γεωργιάδη είχε, δυστυχώς, κάποια βάση: "Η «Τρόικα» υπήρχε και τότε, υπό άλλη μορφή και μας έσωσε στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου ανιστόρητε, ημιμαθή!".
Μπορεί να μείναμε με την εντύπωση πως οι Έλληνες ενώθηκαν σα μια γροθιά και συνέτριψαν μια για πάντα τον Οθωμανό κατακτητή, όμως κανείς δε μας δίδαξε ότι πριν λίγα χρόνια, ο Οθωμανός κατακτητής ξαναέπαιρνε τα εδάφη που είχαμε απελευθερώσει. Και πιθανότατα θα είχαμε υποδουλωθεί ξανά εξ ολοκλήρου, αν δεν επενέβαινε η «Τρόικα» της εποχής.
Οι οθωμανικές δυνάμεις με τη συνδρομή του Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά την επανάσταση, αλλά η πτώση του Μεσολογγίου, σε συνδυασμό με το κίνημα του Φιλελληνισμού, συνέβαλαν στη μεταβολή της διπλωματικής στάσης των ευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν αντιμετωπίσει με δυσαρέσκεια το ξέσπασμα της επανάστασης. Η διπλωματική ανάμιξη της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και η ένοπλη παρέμβασή τους με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, τη γαλλική εκστρατεία του Μοριά και το ρωσοτουρκικό πόλεμο συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση του αγώνα των Ελλήνων, αναγκάζοντας την Πύλη να αποσύρει τις δυνάμεις της αρχικά από την Πελοπόννησο και έπειτα από τη Στερεά Ελλάδα. #
Οπότε οι Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης, ενώ αρχικά αδιαφόρησαν, όταν είδαν πως η Ελλάδα θα ξανα-υποδουλώνονταν αποφάσισαν να την βοηθήσουν, με αποτέλεσμα οι Οθωμανοί να αποχωρήσουν απ' την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα, κι αυτές οι περιοχές να γίνουν, επιτέλους, ξανά ελληνικές. Εννοείται πως οι Μεγάλες Δυνάμεις ζήτησαν ανταλλάγματα για την καθοριστικής σημασίας βοήθειά τους, και πως οι Έλληνες πολέμησαν ηρωϊκά, όμως η αλήθεια πρέπει να λέγεται (κι ας μη μαθαίνεται πάντα στα σχολεία).
2) Μετά τις πρώτες νίκες έγιναν τουλάχιστον δύο (!) εμφύλιοι πόλεμοι
Μπορεί να είχα την εντύπωση πως όλοι οι Έλληνες μονιασμένοι έφτιαξαν το νέο ελληνικό κράτος, όμως η αλήθεια είναι αρκετά διαφορετική.
Δεν μπορούσαμε να συμφωνήσουμε σε πολλά, και ήρωες όπως ήταν οι πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρίας ή ο Κολοκοτρώνης παραγκωνίστηκαν ενώ οι Έλληνες άφησαν τους Οθωμανούς να μπουν στα εδάφη τους επειδή ήταν απασχολημένοι με τους μεταξύ τους εμφυλίους! Και μάλιστα τσακωθήκαμε μεταξύ μας και για το δάνειο και τα λεφτά!
Ο Ελληνικός εμφύλιος της περιόδου 1823 - 1825 έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης ως ανταγωνισμός ισχύος για την ηγεσία της επανάστασης αλλά και του υπό διαμόρφωση νέου ελληνικού κράτους. Χωρίζεται σε δύο φάσεις: η πρώτη (Φθινόπωρο 1823 - Καλοκαίρι 1824) χαρακτηρίστηκε από έντονες πολιτικές διαμάχες μεταξύ Φιλικών και Κοτζαμπάσηδων, ενώ η δεύτερη (Ιούλιος 1824 - Ιανουάριος 1825) από εμφύλιες συρράξεις μεταξύ κυβερνητικών, υποστηριζόμενων από την Αγγλία, και Πελοποννησίων.
Η Εθνοσυνέλευση του 1823 κατάργησε το αξίωμα της αρχιστρατηγίας που το αντικατέστησε από μία τριμελή επιτροπή στρατιωτικών. Η απόφαση αυτή στόχευε να περιορίσει την εξουσία του Κολοκοτρώνη. Στα τέλη του χρόνου τα δύο σώματα εξουσίας κατέληξαν να εκφράζουν δύο αντίπαλες πτέρυγες επαναστατών, με αποτέλεσμα τη ρήξη μεταξύ τους που οδήγησε στο ξέσπασμα του εμφυλίου, στα τέλη του 1823.
Από το 1824 άρχισε η κάμψη της Επαναστάσεως, εξαιτίας κυρίως δύο εμφυλίων πολέμων και των συντονισμένων επιχειρήσεων των Τούρκων και των Αιγυπτίων. Στην Πελοπόννησο βρισκόταν σε εξέλιξη ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των υποστηριχτών των δύο κυβερνήσεων. Η μία με αρχηγό τον Γεώργιο Κουντουριώτη είχε μεταφέρει την έδρα της στο Κρανίδι, στα νότια της Αργολίδας και υποστηριζόταν από τους νησιώτες, τους στερεοελλαδίτες, τους ετερόχθονες πολιτικούς και ορισμένους πελοποννήσιους προκρίτους όπως ο Λόντος και ο Ζαΐμης. Η άλλη με αρχηγό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη είχε μεταφέρει την έδρα της στην Τριπολιτσά και υποστηριζόταν από τον Κολοκοτρώνη και άλλους Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς.
Η σύναψη του πρώτου δανείου από αγγλικές τράπεζες έκανε ακόμα εντονότερη την προσπάθεια επικράτησης της μίας ή της άλλης πλευράς ώστε να περιέλθει στη διαχείρισή της το δάνειο. Τελικά η υπεροχή των δυνάμεων της κυβέρνησης του Κουντουριώτη ανάγκασε την πλευρά του Κολοκοτρώνη να εγκαταλείψει τον αγώνα ζητώντας συνθηκολόγηση. Η κυβέρνηση Κουντουριώτη που απέμεινε μοναδική κυβέρνηση των Ελλήνων προσέφερε αμνηστία στους αντιπάλους της και η πρώτη φάση του εμφυλίου ολοκληρώθηκε. Σύντομα όμως ξέσπασε νέα κρίση. Η συγκρότηση νέου βουλευτικού σώματος στο οποίο δεν υπήρχε εκπροσώπηση Πελοποννησίων προκρίτων οδήγησε τους τελευταίους σε συμμαχία με τον Κολοκοτρώνη και σύγκρουση με την κυβέρνηση. Οι νέες παρατάξεις, οι κυβερνητικοί και οι αντικυβερνητικοί επιδόθηκαν σε νέο γύρο εχθροπραξιών. Η κυβέρνηση Κουντουριώτη ανέθεσε στον Κωλέττη την αντιμετώπιση των αντιπάλων της. Αυτός κατασπαταλώντας το δάνειο της Ελλάδας συγκρότησε στρατό από την Στερεά Ελλάδα και κατάφερε να επικρατήσει. Ο Κολοκοτρώνης παραδόθηκε και φυλακίστηκε στην Ύδρα.
Στις αρχές του 1825 ο Ιμπραήμ μετέφερε στρατό από την Κρήτη στην Πελοπόννησο. Αποβίβασε στην περιοχή της Μεθώνης, που βρισκόταν ακόμα σε τουρκικά χέρια, περίπου 11.000 στρατιώτες και 1.000 ιππείς. Οι Έλληνες απασχολημένοι με τον εμφύλιο δεν αντιμετώπισαν έγκαιρα τον Ιμπραήμ επιτρέποντας στις δυνάμεις του να αναπτυχθούν.
Το 1827 στο Ναύπλιο είχε ξεσπάσει νέος εμφύλιος με εκπροσώπους των δύο πλευρών τον Γρίβα και τον Φωτομάρα. Η μία πλευρά είχε οχυρωθεί στο Παλαμήδι και η άλλη στην Ακροναυπλία και αντάλλασσαν πυρά. Η λύση για τους Έλληνες δόθηκε από μία νέα συνθήκη που υπέγραψαν οι τρεις μεγάλες δυνάμεις, Αγγλία, Ρωσία και Γαλλία, τον Ιούλιο του 1827.
3) Οι επαναστάτες αφορίστηκαν από τη σύνοδο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως
Ναι. Στην πραγματικότητα η επίσημη εκκλησία αφόρισε όλους τους Έλληνες επαναστάτες που τόλμησαν να διεκδικήσουν την ελευθερία τους. Η επίσημη αιτιολογία -που δεν αποκλείεται να ισχύει- είναι πως αυτό έγινε για να προστατευθούν οι Έλληνες των υποδουλωμένων περιοχών.
4) Ο Θρύλος της Αγίας Λαύρας είχε συγκεκριμένο σκοπό
Στο σχολείο μάθαμε ότι η Επανάσταση ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου, ενώ ξεκίνησε νωρίτερα και η 25η είναι απλώς μια συμβολική ημερομηνία που συμφωνήθηκε ώστε να συμπίπτει με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και να δίνει πόντους στην Εκκλησία, η οποία αλλιώς θα ήταν απαξιωμένη εξαιτίας της εχθρικής προς την Επανάσταση στάση της.
Επίσης μάθαμε πως η ύψωση του λαβάρου απ' τον Παλαιών Πατρών Γερμανό (ενός απ' τους μεμονωμένους εκπροσώπους της Εκκλησίας που όντως βοήθησε στην απελευθέρωση) κήρυξε την έναρξη της Επανάστασης, πράγμα που επίσης δεν ισχύει. Ο ίδιος ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ενώ αναφέρει λεπτομερώς όσα έγιναν εκείνη την περίοδο, δεν αναφέρει λέξη στα απομνημονεύματά του για αυτό που επικράτησε ως θρύλος μέχρι σήμερα.
Γιατί όμως έγιναν όλα αυτά; Υπήρχε συγκεκριμένος σκοπός. Ο θρύλος απέκτησε σημαντική θέση στην επίσημη ελληνική εθνική αφήγηση και στο εθνικό φαντασιακό, καθώς αποκατέστησε το ρόλο της Εκκλησίας στην επανάσταση, επιβεβαίωσε την κεντρική της θέση στην εθνική αφήγηση, και ταύτισε την εθνική και θρησκευτική ταυτότητα.
Το μήνυμα μάλιστα αυτό (της ταύτισης θρησκευτικής και εθνικής ταυτότητας) υπογράμμισε και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος όταν στο κλείσιμο συλλαλητηρίου της 21ης Ιουνίου 2000 υπέρ της αναγραφής του θρησκεύματος στα δελτία αστυνομικών ταυτοτήτων ύψωσε το λάβαρο της Αγίας Λαύρας, που είχε μεταφερθεί από το μοναστήρι στην Αθήνα...
*Τελικό συμπέρασμα; Παρότι τα περισσότερα απ' αυτά υπήρχαν σε βιβλία, η πλύση εγκεφάλου περί των αντιθέτων για όλα τα σχολικά μου χρόνια ήταν συνεχής και ολοκληρωτική.
Ελπίζω πως σήμερα δάσκαλοι και καθηγητές διδάσκουν στα παιδιά την αληθινή ιστορία γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να διδαχθούμε απ' αυτήν, τιμώντας τους γενναίους προγόνους μας, και αποφεύγοντας τυχόν λάθη τους. Με το να πιστεύουμε ότι τα πετύχαμε όλα μόνοι μας, ενωμένοι και με τη βοήθεια του Θεού απλώς κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας...
