Μου έχει συμβεί στο σκοτάδι του σινεμά να έχω ανοίξει διακριτικά το κινητό για να δω κάτι σημαντικό, και να μου την πουν. «Αμέσως» λέω ντροπιασμένος, το κλείνω κατευθείαν και λουφάζω στη θέση μου. Άλλοι όμως προσβάλλονται κι αντί να συμμορφωθούν αντιδρούν.
Χτες στο Παύλος Ζάννας (Ολύμπιον 2) στην Πλατεία Αριστοτέλους, και καθώς είχε ξεκινήσει η ταινία «Un Lac» (2009) του Φιλίπ Γκραντιέ ο χαμός που έγινε στην αίθουσα είχε, φαινομενικά τουλάχιστον, μεγαλύτερο ενδιαφέρον απ' την ταινία.
Όλα ήταν σκοτεινά γιατί η ταινία ήταν σκοτεινή και πειραματική και ελαφρώς κουλτουριάρικη του στυλ των κουλτουριάρικων που πίστευες ότι το Φεστιβάλ είχε αφήσει πίσω του εδώ και δεκαετίες, όταν είπε ευγενικά σε μια κυρία να σταματήσει να χρησιμοποιεί το κινητό της που φώτιζε στο σκοτάδι. Αυτή κάτι απάντησε με ύφος, αυτός το ξαναζήτησε, αυτή ξαναπάντησε και τότε μια δυνατή φωνή που θα αναγνώριζα παντού και ανήκε στο κριτικό κινηματογράφου Ηλία Φραγκούλη είπε: «Κλείστε κυρία μου το κινητό να δούμε την ταινία!» (Όλα αυτά κάπου από πίσω μας στο σκοτάδι, χωρίς να τολμάω να γυρίσω να κοιτάξω.)
Η κυρία κάτι είπε εξοργισμένη, ο κόσμος της έκανε «σσσσς!», ο Φραγκούλης της είπε επιτακτικά να το κλείσει για να τελειώνουμε, κι αυτή του είπε τότε: «Και τι είστε εσείς δηλαδή;» «Τι είμαι εγώ; Δημοσιογράφος είμαι κυρία μου, και κάνω τη δουλειά μου, θέλω να δω την ταινία!» (Εκεί κάτι του απάντησε που δεν το έπιασα.) «Βρε δε γαμιέσαι λέω εγώ!» ακούστηκε και υψώθηκαν κι άλλο οι τόνοι. Κάποιος τρίτος την είπε στην κυρία και στο μεταξύ στην ταινία, την οποία κανείς δεν πολυπρόσεχε πλέον, μια σιωπηλή κοπέλα χάιδευε περιστασιακά το κεφάλι ενός αλόγου, μέσα στη σιωπή και το μαύρο σκοτάδι.
«Ε, δεν είστε καλά, δεν είστε καθόλου καλά όλοι σας» συνέχισε η κυρία καθώς πολλοί της έκαναν «Σσσσς» εκνευρισμένοι. «Αυτό είναι το επίπεδό σας» («Σσσσσ») «δεν πάτε καθόλου καλά» («Σσσσσ») «δηλαδή έτσι μιλάτε, αν είναι δυνατόν» και στο ενδιάμεσο έκανε ότι γελούσε δυνατά για να δείξει πόσο τρελό της φαινόταν αυτό που συνέβαινε.
Μετά έγινε απόλυτη σιωπή και ξαναγυρίσαμε στην ταινία την οποία πήγα να δω επειδή κάποιος είχε γράψει πως μοιάζει με «κάτι που θα γύριζε ο Ντέιβιντ Λιντς αν έπαιρνε LSD» (είμαι σχεδόν σίγουρος πως όποιος το έγραψε αυτό όχι απλά δεν πολυέχει δει Ντέιβιντ Λιντς, αλλά κυρίως ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΑΡΕΙ LSD ΠΟΤΕ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ!).
Η κυρία όμως φαίνεται πως δεν είχε κλείσει το κινητό, και κάποια κινητά χτύπησαν στο χειρότερο δυνατό timing και μέσα στο σκοτάδι ξανακούστηκε η στεντόρεια Φραγκούλεια φωνή: «Λοιπόν, θέλετε να βάλετε το κινητό εκεί που ξέρετε και να σας καλέσουμε όλοι με δόνηση;;»
Όλο το σινεμά λύθηκε στα γέλια και χειροκρότησε με ενθουσιασμό... Έτσι, με αυτό το punchline τελείωσαν όλα και ξαναγυρίσαμε στην ταινία που, εκτός των άλλων επειδή οι ηθοποιοί μιλούσαν μια φορά το εικοσάλεπτο, έμοιαζε πλέον δέκα φορές πιο βαρετή από πριν. Μου πήρε ώρα να τη συνηθίσω - ειδικά όταν είχαμε βιώσει μια άλλη έντονη κινηματογραφική εμπειρία που μπροστά της όλα έμοιαζαν ανιαρά. Το highlight της ήταν όταν άρχισαν να αναβοσβήνουν στην οθόνη πολύχρωμες κουκίδες και σκέφτηκα «Να το το LSD σκάει!» και ήταν μαγικό για λίγο, αλλά τελικά δεν ήταν καν της ταινίας, ήταν απ' την κόπια, ξέρετε πώς ψιλοχαλάει λίγο πριν το διάλλειμα ή πριν να αλλάξει η μπομπίνα... Ήμουν όμως υπεύθυνος για την επιλογή μου, όταν ακούς για Ντέιβιντ Λιντς με LSD είναι εύκολο να καταλάβεις ότι θα δεις κάτι πειραματικό και τελικά τη συνήθισα: είχε εξαιρετική φωτογραφία και ατμόσφαιρα κι αν αφηνόσουν σε ρουφούσε στο παράξενο στο σύμπαν της. Δεν θέλησα να φύγω ούτε λεπτό, παρόλο που αρκετός κόσμος αποχώρησε, ενώ κάποιος από πίσω μου ροχάλιζε κι αγχωνόμουν ότι θα φάει πολύ κράξιμο αν τον περιλάβουν οι υπόλοιποι.
Ηθικό δίδαγμα: Αν σας κάνουν παρατήρηση επειδή ενοχλείτε στον κινηματογράφο, σεβαστείτε τους γύρω σας, δεχτείτε το χωρίς να το παίζετε έκπληκτοι και προσβεβλημένοι, και μην ξεκινάτε κόντρες. Προσωπικά είμαι λίγο κότα για να εμπλακώ σε μεγαλόφωνο καυγά και σε κάθε περίπτωση δε θα μιλούσα όπως οι εμπλεκόμενοι. Όμως το κακό με τα κινητά στο σινεμά έχει στ' αλήθεια παραγίνει.
Τώρα που ξεκίνησα να γράφω την εμπειρία, τσέκαρα αν ο Φραγκούλης έγραψε κάτι σχετικό (αλλιώς δεν θα είχα αναφέρει το όνομά του, ή θα τον είχα ψάξει/ρωτήσει πρώτα) και είδα ότι περιέγραψε όντως το ίδιο ακριβώς συμβάν, απ' την πλευρά του (θα έχει ενδιαφέρον να διαβάζαμε και την πλευρά της κυρίας, αν διαβάζει ας στείλει). Aντιγράφω απ' το FreeCinema του:
Η πόλη βρισκόταν ήδη στο ρυθμό του Φεστιβάλ, κάτι που πάντοτε θα ξενίζει την αγορά, που αναρωτιέται για τις ουρές και τις γεμάτες αίθουσες... μόνο κατά τη διάρκεια αυτής της διοργάνωσης στη Θεσσαλονίκη! Ίσως οι κάτοικοι της πόλης να νοιάζονται γι' αυτό και να συρρέουν για να το υποστηρίξουν, παρακολουθώντας οτιδήποτε πέσει στην αντίληψή τους, χωρίς να γνωρίζουν και πολλά για τα φιλμ που «επιλέγουν»...
Μια τέτοια περίπτωση ήταν η προβολή της ταινίας «Un Lac» (2009) του Φιλίπ Γκραντιέ. Το αφιέρωμα στη φιλμογραφία του είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα στο φετινό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μια πραγματική πρόταση, από αυτές που πρέπει να χαρακτηρίζουν μια τέτοια διοργάνωση. Η προβολή στην αίθουσα του Παύλου Ζάννα ξεκίνησε με μια ενοχλητικά ορατή, λευκή «γραμμή» κατά μήκος του κάτω μέρους της οθόνης, προφανώς από τον προτζέκτορα που «ρίχνει» τους ηλεκτρονικούς υπότιτλους. Προσπάθησα να το αγνοήσω. Το ίδιο, όμως, δεν θα μπορούσε να συμβεί και με τους θεατές που έμπαιναν διαρκώς στα πρώτα λεπτά της ταινίας, ενώ η προβολή είχε αρχίσει!
Πόσω μάλλον, τη «λάμψη» ενός κινητού μέσα στο σκοτάδι, όταν μια νεαρά αποφάσισε να κάνει chat στο messenger του Facebook. Μια κυρία από την ίδια σειρά την παρακάλεσε να κλείσει το κινητό της και η νεαρά την ειρωνεύτηκε, αρνούμενη! Το ζήτησα κι εγώ, από την πίσω σειρά καθισμάτων, μεγαλοφώνως, εξαιτίας της αντίδρασης που επέδειξε. Συνεχίστηκε ένας απείρου κάλλους διάλογος, στον οποίο η νεαρά με αποκάλεσε «φασίστα» (!) επειδή της ζήτησα να κλείσει το κινητό τηλέφωνό της, εγώ την έλουσα με κάποια «γαλλικά», κατηγόρησε τους θεατές που διαμαρτύρονταν λέγοντας «Που νομίζετε ότι είστε;» («Σε Φεστιβάλ», της απάντησα, απλά), η κατάσταση ήταν σαφώς έκρυθμη και αντί να συμμορφωθεί, η νεαρά άρχισε να χαχανίζει λες και την διασκεδάζαμε! Της ευχήθηκα, ξανά μεγαλοφώνως, να βάλει το κινητό της εκεί που ξέρει και να την καλέσουμε με... δόνηση. Ελάχιστα λεπτά αργότερα, άλλα κινητά χτυπούσαν εντός της αιθούσης, με τους ιδιοκτήτες του να βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση αναισθησίας, μάλλον. Η νεαρά τσέκαρε το μηνύματά της για άλλες τρεις φορές κατά τη διάρκεια της προβολής, ενώ οι θεατές εγκατέλειπαν την προβολή, φρικαρισμένοι από την ταινία.
Γιατί τα μεταφέρω όλα αυτά από εδώ; Πρώτα το ίδιο το Φεστιβάλ πρέπει να διαμορφώσει κανόνες σεβασμού για τους θεατές κι ύστερα να βάλει πλώρη για μια ένα κάποιο «restart». Εάν δεν υπάρχει αυτό σε ένα Φεστιβάλ, τότε η αίθουσα δεν απέχει από καμία προβολή ενός multiplex... καφρίλας! Πριν ξεκινήσει το φιλμ, δεν υπήρχε απολύτως καμία ανακοίνωση περί κλεισίματος των τηλεφωνικών συσκευών, κάτι που ακούμε πάντοτε σε φεστιβαλικές προβολές του εξωτερικού. Επίσης, οι άνθρωποι που επιτηρούν το εσωτερικό της αίθουσας έχουν καθήκον να επεμβαίνουν και να επιπλήττουν τους θεατές που «γράφουν» έναν τέτοιο κανονισμό... εκεί που φαντάζεσαι. Χωρίς αυτά τα στοιχεία, ότι ταινία και να προβάλεις στη μεγάλη οθόνη, έχεις αποτύχει. Ελπίζω να το δω (και να το ακούω πριν από την έναρξη των προβολών) να συμβαίνει στις ερχόμενες μέρες.
Βγαίνοντας από την αίθουσα, πραγματικά φιλικά, πλησίασα την κοπέλα που «έριχνε» τους ελληνικούς υπότιτλους για να της επισημάνω το πρόβλημα με τον προτζέκτορα. Το είχαν δει και οι υπεύθυνοι και είχε ήδη προγραμματιστεί η διόρθωσή του. Χάρηκα ιδιαίτερα. Όπως χάρηκα και με τη δουλειά που κάνουν οι άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται για το Φεστιβάλ, το προσωπικό αλλά και οι εθελοντές, που βρίσκονταν παντού και πρόσεχαν το παραμικρό για τη διευκόλυνση του κοινού στην επόμενη, sold out προβολή της ταινίας «Porto» του Γκάμπε Κλίνγκερ, στην αίθουσα Τζον Κασαβέτις. Είναι μια δύσκολη δουλειά και όσο πιο προσεκτικά και σεβαστά γίνεται, άλλη τόση θα είναι και η ανταπόκριση από τον κόσμο, θέλω να πιστεύω. Ίσως επειδή η ουσία μιας τέτοιας διοργάνωσης είναι η προβολή του... πολιτισμού, σε κάθε επίπεδο. Όπως από φέτος, που προστέθηκαν τα απαραίτητα στοιχεία για την προσβασιμότητα για όλους στα σινεμά του Φεστιβάλ (με την υποστήριξη και τη χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση). Μην κοιτάμε μόνο τις ταινίες. Αυτές μπορεί και να μην προκύπτουν για λόγους timing ή πτωχής κινηματογραφικής παραγωγής ποιοτικά. Ας στηθεί ένα Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης σύγχρονο και πολιτισμένο πρώτα. Και ας παρατηρούμε το κάθε πράγμα που πρέπει να αλλάξει... προς το καλύτερο.
