Επικριτικός ως προς την εμμονή ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών για απαρέγκλιτη εφαρμογή των κανόνων στην Ευρώπη εμφανίζεται ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, σε άρθρο του στον ιστότοπο Opendemocracy, «φωτογραφίζοντας» εμμέσως πλην σαφώς το Βερολίνο.
Στο άρθρο υπό τον τίτλο «Μια Ευρώπη δύο αφηγημάτων», ο Ε. Τσακαλώτος τονίζει ότι «οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν είναι το σπίτι της ορθολογικής συζήτησης που επηρεάζει τα αποτελέσματα. Αλλά αν το αφήγημα "οι κανόνες είναι κανόνες" δεν αντικατασταθεί, θα οδηγήσει στη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Ακόμα, αναφέρει πως το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δρα ως «μόνιμος ζουρλομανδύας» και κάνει λόγο για «διάλογο κωφών» στην Ευρώπη.
Ο υπουργός σημειώνει ότι «όλοι, όπως φαίνεται, ανησυχούν για την άνοδο της ακροδεξιάς. Στην Ευρώπη, αυτή η ανησυχία είναι συνδεδεμένη με την αναγνώριση του γεγονότος ότι η Ευρώπη και η Ευρωζώνη αντιμετωπίζουν φυγόκεντρες δυνάμεις. Αλλά οποιαδήποτε συνεκτική απάντηση υπονομεύεται από το γεγονός ότι υπάρχουν δύο, σχεδόν διαμετρικά αντίθετα, αφηγήματα για το φαινόμενο αυτό».
Το πρώτο είναι το κοινωνικό αφήγημα, το οποίο «ως επί το πλείστον, αλλά φυσικά όχι αποκλειστικά, βρίσκεται στη Νότια Ευρώπη και αριστερά του πολιτικού φάσματος, υποστηρίζει ότι η Ευρώπη έχει απογοητεύσει ένα μεγάλο αριθμό πολιτών της. Όχι μόνο αντιμετωπίζουν το βάρος της κρίσης, αλλά δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη ότι θα συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε ανάκαμψη. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα είναι κολλημένα σε μια "ζώνη ώρας" προ κρίσης, όταν θεωρούσαν ότι τα μεγάλα προβλήματα ότι είναι ο πληθωρισμός και η δημοσιονομική ανευθυνότητα».
Ο υπουργός προσθέτει πως το αποτέλεσμα «δεν είναι μόνο ότι είμαστε κολλημένοι με την πιο ανεξάρτητη από τις κεντρικές τράπεζες (σ.σ ΕΚΤ), εμμονική σχετικά με τον πληθωριστικό κίνδυνο, αλλά και με ένα Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης το οποίο δρα ως μόνιμος ζουρλομανδύας. Εντός της ευρωζώνης τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Έχοντας παραιτηθεί από την επιλογή της υποτίμησης, η νομισματική ένωση δεν έχει καταλήξει σε επαρκή υποκατάστατα υπό τη μορφή δημοσιονομικών μεταβιβάσεων ή άλλα μέσα πολιτικής».
Όπως αναφέρει ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, η «Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα χαμηλής ανάπτυξης, υψηλής ανεργίας, και επιδείνωσης των υποδομών κοινωνικής πρόνοιας. Πρέπει να συνεργάζεται αλλά σε μια αναπτυξιακή ατζέντα η οποία χρειάζεται μια διαφορετική οικονομική και χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική. Χωρίς μια τέτοια ατζέντα, η οποία μπορεί να ενσωματώσει τις ανησυχίες των πολιτών σχετικά με τους μισθούς, τις συντάξεις και τα επιδόματα, το κοινωνικό αφήγημα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι δεξιοί λαϊκιστές θα συνεχίσουν να κερδίζουν έδαφος, καθώς απευθύνονται στις υλικές ανάγκες της κεντροαριστεράς και κεντροδεξιάς κοινωνικής βάσης».
Το δεύτερο αφήγημα είναι το «οι κανόνες είναι κανόνες», το οποίο εντοπίζεται κυρίως στον Βορρά και στα δεξιά του πολιτικού φάσματος. «Το επιχείρημα εδώ είναι ότι η ΕΕ βασίζεται σε κανόνες και ότι η αλλαγή των κανόνων αυτών κάθε τόσο μπορεί να υπονομεύσει μόνο την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ευρώ. Επιπλέον, οι πολίτες του Βορρά έχουν κουραστεί από την "διάσωση" εκείνων του Νότου, που είτε δεν μπορούν ή είναι απρόθυμοι να συμμορφωθούν με τους κανόνες. Υπάρχουν όρια στην αλληλεγγύη και η περαιτέρω αποδυνάμωση των κανόνων ρίχνει νερό στον μύλο των λαϊκιστών».
Έτσι, σύμφωνα με αυτό το αφήγημα, «για την αντιμετώπιση, για παράδειγμα, της οικονομικής αστάθειας θα πρέπει να μειώσουμε τους κινδύνους πριν εμπλακούμε σε διαμοιρασμό τυχόν εναπομείναντων ρίσκων. Ο τρόπος για την αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος είναι να συνεχίσουμε με τη δημοσιονομική ορθοδοξία, διενεργώντας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητα».
«Με λίγα λόγια η Ευρώπη μπορεί να σωθεί ως ένα ενιαίο σύνολο (ή ορισμένα μέρη του μπορούν να σωθούν;), αν όλα τα κράτη μέλη να γίνουν περισσότερο σαν τη Γερμανία. Εάν δεν το πράξουν αυτό, τότε οι λαϊκιστικές και φυγόκεντρες δυνάμεις θα αναπτυχθούν στο εσωτερικό του Βορρά και θα υπονομεύσουν το ευρωπαϊκό ιδεώδες», συνεχίζει το άρθρο.
Όπως επισημαίνεται, το «κοινωνικό αφήγημα» έχει μεγάλη πνευματική στήριξη, διότι εστιάζει στις καταστροφικές συνέπειες της λιτότητας και στις αυξανόμενες κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες. Το πιο σημαντικό είναι πως αντιμετωπίζει τους φόβους εκείνων που στρέφονται προς την άκρα δεξιά, προτείνοντας μια αλλαγή στην ημερήσια διάταξη και τη μεταρρύθμιση των υφιστάμενων προτεραιοτήτων. Ο Ε. Τσακαλώτος επικαλείται και τον Αμερικανό πολιτικό αναλυτή Τόμας Φρανκ, σύμφωνα με τον οποίο η ικανότητα της ακροδεξιάς να κινητοποιεί την κοινωνική βάση του προοδευτικού μπλοκ στηρίζεται στο ότι οι ίδιοι οι προοδευτικοί δεν κινητοποιούν τη δική τους βάση, για να αμφισβητήσουν τη νεοφιλελεύθερη τάξη.
«Το αφήγημα οι κανόνες είναι κανόνες, από την άλλη πλευρά, υπόσχεται απλώς μια από τα ίδια. Η βάση της εμπιστοσύνης του πώς αυτό θα οδηγήσει σε διαφορετικά αποτελέσματα στο μέλλον, από ό,τι έχει κάνει στο παρελθόν, δεν είναι καθόλου σαφής», τονίζει ο υπουργός. «Το επόμενο έτος θα δείξει αν ένα ή το άλλο, από τα δύο αφηγήματα θα επικρατήσει, ή αν μπορεί να υπάρξει μια πραγματική προσπάθεια για να πάμε πέρα από ένα διάλογο κωφών και να συγκλίνουμε σε ένα νέο αφήγημα» σημειώνει.
«Η επιτυχία του ευρωπαϊκού πρότζεκτ μπορεί να βασιστεί μόνο σε δύο από τις τρεις πιθανότητες της προηγούμενης πρότασης. Εν συντομία, η ατζέντα ''οι κανόνες είναι κανόνες'' αργά ή γρήγορα θα οδηγήσει σε διάλυση της Ευρώπης», καταλήγει το άρθρο.
