Η σχέση των εφήβων με το ίντερνετ, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και διάφορα ψηφιακά κοινωνικά φαινόμενα χαρτογραφήθηκαν μέσω μιας πρόσφατης έρευνας που διενέργησε η Ipsos MORI και βρίσκεται στη διάθεση του LIFO.gr. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύτηκαν από τη Vodafone με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Πλοήγησης στο Διαδίκτυο 2017 έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς.
Η έρευνα διεξήχθη σε 10 ευρωπαϊκές χώρες και επιχειρεί να αναλύσει το δεδομένο ότι η ζωή και η κατανόηση του κόσμου των νέων που έχουν γεννηθεί στην ψηφιακή εποχή έχουν σε μεγάλο βαθμό ενισχυθεί από το διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα, ενώ ταυτόχρονα η τεχνολογία παρουσιάζει νέες απειλές και προκλήσεις σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές. Η έρευνα, που ανατέθηκε στην Ipsos MORI, χρησιμοποιείται για να εμπλουτίσει την έρευνα της Vodafone σχετικά με την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας νέων εκπαιδευτικών εργαλείων «Be Strong», που θα επικεντρώνονται στην εκπαίδευση «ψηφιακής ανθεκτικότητας» για τους εφήβους. (Η εταιρία, στο πλαίσιο του Προγράμματος bsafeonline, έχει δημιουργήσει εκπαιδευτικά εργαλεία που καλύπτουν 10 ενότητες με θεματικές όπως τα διαδικτυακά παιχνίδια και οι selfies, η προστασία της ιδιωτικότητας, οι εφαρμογές και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έχει επίσης δημιουργήσει μια σειρά από «emoji υποστήριξης» #Be Strong, προκειμένου να βοηθήσει τους νέους να δείξουν την υποστήριξη και τη συμπόνια τους σε φίλους που πέφτουν θύματα διαδικτυακού εκφοβισμού. Σκοπός της πρωτοβουλίας αυτής ήταν να ενθαρρυνθούν οι νέοι να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλο, καθώς η υποστήριξη μέσω συνομηλίκων θεωρείται ότι είναι η πιο επιτυχημένη παρέμβαση σε μια περίπτωση εκφοβισμού.)
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά από την Ipsos MORI από 11 έως 25 Ιανουαρίου 2017 σε δέκα χώρες. Το συνολικό δείγμα της online έρευνας ανήλθε σε 5.298 έφηβους ηλικίας 13-18 ετών από τις ακόλουθες χώρες: Ηνωμένο Βασίλειο (n=1.002), Ιρλανδία (n=225), Ελλάδα (n=200), τη Δημοκρατία της Τσεχίας (n=501), τη Γερμανία (n=750), Ισπανία (n=752), Ιταλία (n=521), Ουγγαρία (n=501), Ολλανδία (n=646) και Πορτογαλία (n=200). Τα δεδομένα σταθμίστηκαν στο πλαίσιο των επιμέρους αγορών, ώστε να ταιριάζουν με το προφίλ του πληθυσμού της κάθε χώρας. Τα αποτελέσματα, με βάση το συνολικό αριθμό των εφήβων που συμμετείχαν, δεν είναι αντιπροσωπευτικά του κοινού των δέκα χωρών. Τα στοιχεία δεν αντιπροσωπεύουν τη μέση συνολική άποψη των παιδιών σε αυτές τις αγορές, καθώς έχει γίνει στρωματοποιημένη δειγματοληψία, για να αντιπροσωπεύουν ένα συγκεκριμένο αριθμό εφήβων σε κάθε χώρα, ανεξάρτητα από το συνολικό μέγεθος της εκάστοτε χώρας.
To 16% των Ελλήνων εφήβων χρησιμοποιούν τα social media για να κάνουν τη ζωή τους να μοιάζει πιο ενδιαφέρουσα και καλή απ' ό,τι είναι.
Διάβασα όλη την έρευνα, και να μερικά απ' τα πράγματα που μου έκαναν τη μεγαλύτερη εντύπωση.
Το 79% των Ελλήνων εφήβων θεωρεί πως υπάρχουν πολλοί fake στα social media
H πιο ενδιαφέρουσα απάντηση όλης της έρευνας, κατά τη γνώμη μου, κυρίως επειδή το ποσοστό είναι εξαιρετικά υψηλό, και μάλιστα ψηλότερο σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες (πχ. στην Ολλανδία το ίδιο πιστεύει το 57% των εφήβων).
Το 79% των εφήβων μας λοιπόν, το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των 10 χωρών, πιστεύει ότι πολλά άτομα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιούν, ενεργούν διαφορετικά απ' ό,τι στην πραγματική ζωή. Έχουν δηλαδή ήδη γνωρίσει αυτό που θα λέγαμε διχασμό προσωπικότητας των ατόμων: Άνθρωποι που στο Facebook μπορεί να τσακώνονται και να είναι προσβλητικοί στην αληθινή ζωή να είναι μαζεμένοι και ανασφαλείς, ή κάποιοι που ονλάιν το παίζουν δημοφιλείς και χαρούμενοι στην πραγματικότητα να είναι μοναχικοί και δυστυχισμένοι.
Το 52% των Ελλήνων εφήβων της έρευνας έχει χρησιμοποιήσει το Google+
Μου φάνηκε τεράστιο ποσοστό για ένα κοινωνικό δίκτυο που σχεδόν κανένας μεγάλος δε χρησιμοποιεί. Ενδεικτικά, το 64% έχει χρησιμοποιήσει το Instagram, το 32% το Twitter, το 34% το Snapchat και μόλις το 6% το Tumblr. Μπροστά σ' αυτά, το 52% που λέει πως χρησιμοποίησε το Google+ μοιάζει θεόρατο. Είναι στ' αλήθεια δημοφιλές στους εφήβους; Ή μήπως νόμισαν ότι τους ρωτούσαν για το Google;
Τι θα πουν οι άλλοι;
Αυτά είναι τα ποσοστά των Ελλήνων που συμφωνούν με τις παρακάτω δηλώσεις:
Νιώθω πως θα με κρίνουν απ' το πόσους φίλους έχω στα social media κι απ' τον αριθμό των Likes που παίρνουν αυτά που ανεβάζουν: 19%
Θα ένιωθα ντροπή αν ανέβαζα μια νέα Profile Pic μου και μάζευε λιγότερα από 10 Like: 24% (το ψηλότερο ποσοστό απ' όλες τις χώρες)
Έχω ένα δημόσιο λογαριασμό για να με ακολουθούν οι γονείς μου, κι έναν άλλο προσωπικό μόνο για τους φίλους μου: 6% (το χαμηλότερο ποσοστό απ' όλους, δεν έχει πιάσει αυτή η μόδα εδώ λοιπόν)
Χρησιμοποιώ τα social media για να κάνω τη ζωή μου να μοιάζει πιο ενδιαφέρουσα και καλή απ' ό,τι είναι: 16% (από τα ψηλότερα ποσοστά)
Ποστάρω φωτογραφίες μου ζητώντας απ' τους φίλους να μου πουν αν πρέπει να τις «κρατήσω ή να τις διαγράψω», ώστε να ανέβει η αυτοπεποίθησή μου: 16% (δεύτερο ψηλότερο ποσοστό μετά την Ουγγαρία)
Διαγραφή φωτογραφιών
"Έχω διαγράψει φωτογραφία μου γιατί δεν είχε καθόλου Likes ή είχε πολύ λίγα". Μ' αυτή τη δήλωση συμφωνεί το 20% των Ελλήνων και είναι το ψηλότερο ποσοστό απ' όλες τις χώρες.
Από αυτούς που μετάνιωσαν για φωτογραφίες τους που είχαν ανεβάσει ή που τις διέγραψαν επειδή δεν είχαν καθόλου likes, οι Έλληνες απαντούν πως το έκαναν επειδή «θεώρησα πως ήμουν άσχημος/η» σε ποσοστό 75%, ποσοστό τεράστιο από μόνο του και αρκετά μεγαλύτερο απ' των υπόλοιπων χωρών, πράγμα που δείχνει κάτι για την αυτοεκτίμηση των Ελληνόπουλων.
Λεφτά ή Likes;
Υπάρχει στην έρευνα η εξής απίστευτη ερώτηση: "Αν μπορούσατε να επιλέξετε μεταξύ του να σας δώσουν 100 ευρώ ή να έχουν όλα τα ποστ σας για τον επόμενο χρόνο από 1.000 likes τι θα προτιμούσατε;". Τα 1.000 likes θα επέλεγε το χαμηλότατο ποσοστό 7% των Ελλήνων εφήβων, που πάλι όμως είναι το δεύτερο ψηλότερο (μόνο οι Ισπανοί σε ποσοστό 8% μας ξεπερνούν). Αν η επιλογή ήταν τα 1.000 likes ή άριστοι βαθμοί στο σχολίο, τα ποσοστά πέφτουν κι άλλο, όμως υπάρχει κι ένα 5% των Ελλήνων μαθητών που θα προτιμούσε τα likes.
Το θάψιμο κατά παραγγελία
Η έρευνα ρώτησε τους εφήβους και για το «θάψιμο» (roasting) - όταν κάποιοι δημοσιεύουν δικές τους φωτογραφίες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ζητούν από άλλα άτομα να κάνουν τα (ως επί το πλείστον αρνητικά) σχόλιά τους σχετικά την εμφάνισή τους. Το ένα τέταρτο των ερωτώμενων που είναι εξοικειωμένοι με το «roasting» απάντησε ότι έχει δει περιπτώσεις φίλων τους που ζήτησαν να τους κάνουν «roast» διαδικτυακά.
Στην Ελλάδα, μόλις το 5% έχει ζητήσει διαδικτυακό «roasting». Η πλειοψηφία των εφήβων (76%) θεωρεί τη συγκεκριμένη πρακτική «μια άλλη μορφή εκφοβισμού», ενώ το 91% δήλωσε ότι το «roasting» μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην αυτοπεποίθηση κάποιου, αποτελώντας το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των 10 χωρών όπου διεξήχθη η έρευνα.
Πιστεύετε ότι το ίντερνετ είναι ασφαλές για τους νέους ανθρώπους;
Η απάντηση των περισσότερων χωρών είναι Ναι, όμως στην Ελλάδα μόλις το 16% των εφήβων στην Ελλάδα πιστεύει ότι το διαδίκτυο αποτελεί ένα ασφαλές μέρος για τους νέους. Αυτή η ανησυχία πως το ίντερνετ είναι επικίνδυνο εκδηλώνεται και σε άλλες απαντήσεις. Μεγάλο είναι και το ποσοστό των εφήβων στην Ελλάδα (71%) που δηλώνει ότι θα πρέπει να γίνονται επισκέψεις σε σχολεία από ειδικούς κατά του ιντερνετικού εκφοβισμού, ενώ το 58% αναφέρει οι γονείς θα πρέπει να προσφέρουν περισσότερες συμβουλές και υποστήριξη.
Και αυτό το ποσοστό είναι το μεγαλύτερο μεταξύ των 10 χωρών κάτι το οποίο αναδεικνύει το ρόλο της οικογένειας στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα όμως είναι και ένα καμπανάκι κινδύνου: οι έφηβοι Έλληνες τονίζουν με κάθε τρόπο πως δε νιώθουν ιδιαίτερα ασφαλείς ονλάιν, και μοιάζουν δεκτικοί σε κάθε είδους βοήθεια και υποστήριξη.
