Τ' αγάλματά μας πίσω – είναι δεν είναι δικά μας! Ό,τι μοιάζει ελληνικό δεν είναι πάντοτε απ' την Ελλάδα…
Πριν ένα χρόνο ο Άρης Καλογερόπουλος, Έλληνας μουσικός και φωτογράφος που ζει και εργάζεται στη Γερμανία, πήρε την πρωτοβουλία μιας εκστρατείας για την επιστροφή των ελληνικών αρχαιοτήτων από μουσεία του εξωτερικού στην Ελλάδα.
Η κίνηση ονομάζεται «I am Greek and I wanna go home». Σε άψογες αισθητικά εικόνες και βίντεο εμφανίζονται διάφορα αρχαία αγάλματα να εκλιπαρούν –κυρίως στην αγγλική γλώσσα, ενίοτε όμως και στη ρώσικη ή κινέζικη– την επιστροφή τους στην μητέρα Ελλάδα.
Ασφαλώς στόχος μιας τέτοιας προσπάθειας οφείλει να είναι η ευασθητοποίηση όχι των Ελλήνων, αλλά των ξένων. Τώρα, δεν ξέρω πώς πηγαίνει η εκστρατεία στο εξωτερικό, αλλά τουλάχιστον στην Ελλάδα φαίνεται να έχει μεγάλη επιτυχία. Εκατοντάδες είναι οι ελληνικοί ιστότοποι, ανάμεσά τους αρκετοί εθνικιστικού προσανατολισμού, που αναπαράγουν γενναιόδωρα τις εικόνες και τα βίντεο απαιτώντας δικαιοσύνη.
Μόνο που τους διέφυγε καθώς φαίνεται μια λεπτομέρεια...
Τα περισσότερα απ' τα ξενιτεμένα αγάλματα δεν προέρχονται από περιοχές του νεοελληνικού κράτους. Μερικά μάλιστα δεν είναι καν ελληνικά, αλλά ρωμαϊκά!
To άγαλμα της Δήμητρας (Marble statue of Demeter), καθιστής πίσω απ' της φυλακής τα σίδερα του Βρετανικού Μουσείου, είναι απ' την Κνίδο, που βρίσκεται στην σημερινή Τουρκία. Άραγε πού να νιώθει σπίτι της η Δήμητρα, στην Κνίδο ή στην Αθήνα; (Αν πείτε το δεύτερο, τότε λογικά και οι άλλες ελληνικές αρχαιοτήτες της Τουρκίας, της Ιταλίας, της Μέσης Ανατολής, της Βορείου Αφρικής κτλ. πρέπει κάποια μέρα να «επιστραφούν» στο νεοελληνικό κράτος!)
H προτομή του Περικλή (Marble portrait bust of Perikles) δεν είναι καν ελληνική, αλλά ρωμαϊκό αντίγραφο ελληνικού έργου και βρέθηκε στο Τίβολι της Ιταλίας.
Το υπερμέγεθες άλογο (Fragments of colossal horses from the quadriga of the Mausoleum at Halikarnassos) είναι από το Μαυσωλείο, ένα απ' τα Επτά Θαύματα του αρχαίου κόσμου, χτισμένο στην Αλικαρνασσό, δηλαδή στο σημερινό Bodrum της Τουρκίας. (Η τουρκική λέξη bodrum είναι ενδεχομένως παραφθορά του «ιπποδρόμου», στα υπόγεια του οποίου υπήρχαν μπουντρούμια για τα θηρία.)
Η πεπλοφόρος γυναίκα (The Trentham Lady) που κρατείται όμηρος είναι μάλλον ελληνιστικό έργο και, όπως φανερώνει μια επιγραφή στο βάθρο, είχε χρησιμοποιηθεί ως επιτύμβιο άγαλμα μιας Ρωμαίας γυναίκας. Λογικό είναι λοπόν να υποθέσει κανείς ότι είχε βρεθεί στην Ιταλία.
Η Αφροδίτη (Marble statue of a naked Aphrodite crouching at her bath) που νοσταλγεί τον ήλιο στο λουτρό της είναι ρωμαϊκό αντίγραφο ελληνιστικού έργου και ανήκε κάποτε στη συλλογή της οικογένειας Gonzaga της Μάντουας.
(Τουλάχιστον η Αφροδίτη της Μήλου και η Καρυάτιδα είναι πράγματι από περιοχές του σημερινού ελληνικού κράτους.)
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε κανέναν απ' τους ιστοτόπους που συμμετέχουν στην πανελλήνια σταυροφορία δεν βρήκα την ελάχιστη πληροφορία για τα λιγότερο γνωστά αγάλματα, μια γραμμούλα έστω, ότι το ένα απεικονίζει τη Δήμητρα, το άλλο την Αφροδίτη κτλ. Όχι τίποτα λεπτομέρειες περί προελεύσεως, εποχής, τεχνοτροπίας και δε συμμαζεύεται, αλλά τα στοιχειώδη. Μα ούτε ένας απ' όσους ζητούν τον επαναπατρισμό της λεγόμενης κληρονομιάς τους δεν είχε την περιέργεια να μάθει τι παριστάνουν τ' αγάλματα; Τότε τι τα ζητάνε πίσω; Φαντάζεστε να δείχνετε το βίντεο σ' έναν ξένο για να τον πείσετε να πάρει το μέρος σας, κι όταν εκείνος σας ρωτήσει «Ποιο είναι αυτό το γλυπτό;» να μην ξέρετε τι ν' απαντήσετε; Γι' αυτό κι έχω την υποψία ότι η εκστρατεία γίνεται μάλλον για εσωτερική κατανάλωση. Να τα φορτώσουμε πάλι όλα τους ξένους, που μας έχουν κλέψει τις αρχαιότητες και δεν τις γυρνάνε πίσω κτλ., να ξεδώσουμε λιγάκι.
Τέλος, ιδού ο επικοινωνιακά εντυπωσιακός και, θα συμφωνήσετε, πειστικός τρόπος του Άρη Καλογερόπουλου να ζητήσει την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα:
Υ.Γ. Λυπούμαι αν κακοκάρδισα τον Άρη Καλογερόπουλο, ο οποίος αναμφισβήτητα έχει καλές προθέσεις. Το να θες να επιστραφεί στη χώρα σου αυτό που θεωρείς πολιτιστική σου κληρονομιά φυσικά δεν σε κάνει ακροδεξιό ή φασίστα. Με την παρούσα ανάρτηση ήθελα να εκφράσω αυτό που είχε γράψει κάποτε ο διαφωτιστής Ιώσηππος Μοισιόδαξ, το οποίο δυστυχώς παραμένει –παρά τους αιώνες που πέρασαν από τότε– αληθινό και επίκαιρο:
[Ἡ Ἑλλὰς] κυριεύεται κατὰ κράτος ἀπὸ τὴν ὑπόληψιν καὶ ἀπὸ τὴν ἀμέλειαν τῆς ἀρχαιότητος.
σχόλια