Από τον Νίκο Μιχαλόπουλο
Μέρες τώρα, οι επιστημονικές εκδόσεις και ιστοσελίδες ασχολούνται με το Ελληνικό Αστεροσκοπείο του Χελμού, που έριξε φως στα μυστήριο του αρχαίου, όπως διεπίστωσε, νεφελώματος KjPn8.
Στην δεκαετία του 1950 το πλανητικό νεφέλωμα KjPn8 ανακαλύφθηκε από το Αστεροσκοπείο Palomar Sky Survey. Ακολουθήσαν οι έρευνες στη δεκαετία του 1990 από αστρονόμους του Μεξικού στο Αστεροσκοπείο San Pedro Martir που οδήγησαν στην ανακάλυψη των γιγαντιαίων λοβών γύρω από το σύστημα, αλλά δεν μπόρεσαν να ανακαλύψουν περισσότερα σχετικά με την ηλικία των λοβών.
Το 2000 το κεντρικό άστρο τελικά αποκαλύφθηκε από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble, που εκτόξευσε στο Διάστημα για λεπτομερή έρευνα και καταγραφή η NASA. Ούτε όμως το Hubble μπόρεσε να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα για την ηλικία του μυστηριώδη KjPn8, ενώ ήδη η ανακάλυψή του έκλεινε 50 χρόνια
Οι ερευνητές, Πάνος Μπούμης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και John Meaburn του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ μελέτησαν αυτό το σύστημα, με την εγκατάσταση μιας κάμερας απεικόνισης στο τηλεσκόπιο “Αρίσταρχος”, το μεγαλύτερο στο είδος του στην νοτιοανατολική Ευρώπη, το οποίο βρίσκεται στο Αστεροσκοπείο Χελμού στο βουνό της Αχαίας.
Αστέρια παρόμοιας μάζας προς τον Ήλιο, κλείνουν την ζωή τους εκτοπίζοντας ένα μεγάλο μέρος της εξωτερικής τους ατμόσφαιρας στο διάστημα, αφήνοντας πίσω τους ένα κατάλοιπο του πυρήνα που τελικά γίνεται ο λεγόμενος λευκός νάνος.
Το κελύφος των εκτοπισμένων υλικών μερικές φορές έχει την επιφανειακή εμφάνιση των πλανητών και έτσι παίρνουν το όνομα πλανητικά νεφελώματα. Οι αστρονόμοι μελετώντας την κίνηση και την εμφάνιση του υλικού στα πλανητικά νεφελώματα μπορούν να συμπεράνουν πως τα κατάλοιπα των αστεριών έχουν αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.
Με τη μέτρηση της ταχύτητας και την αύξηση του μεγέθους του διαστελλόμενου υλικού, οι δύο επιστήμονες κατάφεραν να υπολογίσουν την απόσταση από το σύστημα και την χρονολογία της εκτόπισης των τριών λοβών. Βρήκαν ότι το KjPn8 είναι περίπου 6000 έτη φωτός μακριά και ότι το υλικό εκτοπίστηκε σε τρεις φάσεις 3200, 7200 και 50000 χρόνια πριν.
Εκεί που απέτυχε το το Hubble της NASA, κατάφερε το Κρατικό Αστεροσκοπείο Χελμού να καθορίσει την απόσταση, την Ιστορία και την ακριβή χρονολογία ενός αινιγματικού αστρικού σύστηματος , το οποίο μελετάται πάνω από μισό αιώνα, για τον σκοπό αυτό.
Αρίσταρχου Πάθη.
Η ιστορία του “Αρίσταρχου” και του Αστεροσκοπείου Χελμού ή Αστεροσκοπείο «Αιμίλιος Χαρλαύτης», όπως είναι η επίσημη ονομασία του, δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετική, από κάποια άλλη δημόσια επένδυση έρευνας.
Το Αστεροσκοπείο που βρίσκεται στην Νεραϊδοράχη, στην δεύτερη ψηλότερη κορυφή του όρους Χελμός , ξεκίνησε να κατασκεύαζεται το 2001. Η Νεραϊδοράχη επιλέχτηκε γιατί είναι από τα σημεία της Ευρώπης με τη χαμηλότερη φωτορύπανση και το τηλεσκόπιο είναι πάνω από τα σύννεφα.
Μέχρι το 2007 δεν είχε ούτε ρεύμα, ο δρόμος για να ανέβεις ήταν ουσιαστικά…Camel Trophy καθως δεν υπήρχε άσφαλτος και κανείς δεν προνόησε για εκχιονιστικό μηχάνημα στα 2340 μέτρα υψόμετρο.
Τελικά στις 20 Αυγούστου 2007 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια αλλά μέχρι και τελευταια, είχε απαξιωθεί. Ένα έργο που κόστισε 14 εκατιμμύρια ευρώ, τα οποία σε μεγάλο μέρος καλύφθηκαν από τα ευρωπαϊκά κονδύλια του Υπουργείου Ανάπτυξης, παρέμενε εκτός λειτουργίας, χωρίς ουσιαστικά προσωπικό.
Η συνολική απαξίωση από την Πολιτεία, του ερευνητικού έργου του Αστεροσκοπείου Χελμού, εκφράστηκε με υποχρηματοδότηση, υποστελέχωση και υποβάθμιση της λειτουργίας του, όπως προστάζει η μόδα της εποχής για τις Δημόσιες υποδομές. Μη παραγωγικες…
Παροιμιώδης είναι η έκκληση του διευθυντή του Iνστιτούτου Aστρονομίας του Eθνικού Aστεροσκοπείου Aθηνών και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Xρήστου Γούδη προς τον υπουργό Aνάπτυξης, K. Xατζηδάκη, στις 10 Σεπτεμβρίου 2009, με κοινοποίηση στον Πρωθυπουργό, επισημαίνοντας του:
“Κύριε Υπουργέ, επανέρχομαι για πολλοστή φορά για να επιστήσω την προσοχή σας στις άμεσες ανάγκες του υπερσύγχρονου τηλεσκοπίου 2.3 μέτρων “Αρίσταρχος”, για τις οποίες ουδεμία ανταπόκριση υπήρξε … “
Επρεπε να βρεθούν λίγες χιλίαδες ευρώ γιατί σκούριαζε ο “Αρίσταρχος”. Και όχι μόνο αυτό, σε όλο το σκηνικό πλήρους εγκατάλειψης από το υπουργείο και την πολιτεία, κάποιοι συγχωριανοί του τον πετροβολούσαν κιόλας, ως σπορ, με τσιμεντόλιθους!
Παρόλα αυτά, ο υποχρηματοδοτούμενος και με λιγοστό, κακοπληρωμένο προσωπικό, “Αρίσταρχος”, κατάφερε και έκανε την επιστημονική κοινότητα να ψάχνει να βρεί κατά που πέφετι ο… Helmos και το ‘Aristarchos’ telescope!
Εύσημα από την Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία της Μ.Βρετανίας
Οι ερευνητές, Πάνος Μπούμης και John Meaburn, δημοσίευσαν το πρώτο επιστημονικό αποτέλεσμα 11 σελίδων, από το τηλεσκόπιο (καλή αρχη!) στο περιοδικό Monthly Notices της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας, στις 23 Ιανουαρίου 2013.
Η Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία σε δημοσίευσή της στις 28 Φεβρουαρίου 2013, αναφέρει μεταξύ άλλων, ότι συνεχίζοντας μια παράδοση άνω των 25 αιώνων, οι αστρονόμοι στην Ελλάδα ανακάλυψαν ότι πιθανώς να πρόκειται για ένα δυαδικό αστέρι μέσα σε ένα εξωτικό νεφέλωμα.
Στην Ελληνική παράδοση στην Αστρονομία αναφέρθηκε και ο Δρ Μπούμης ο οποίος βρέθηκε στην ευχάριστη θέση να δει τα πρώτα αποτελέσματα του “Αρίσταρχου”, ο οποίος μας “μίλησε” για την ιστορία ενός τόσο ενδιαφέροντος συστήματος.
Ο ίδιος σχολίασει : “Η Ελλάδα είναι μία από τις γενέτειρες της παγκόσμιας αστρονομίας, οπότε της αρμόζει να συνεχίζει την έρευνα στο ευρύτερο σύμπαν τον 21ο αιώνα Με το νέο τηλεσκόπιο περιμένουμε να συμβάλλουμε στην παγκόσμια προσπάθεια αυτή για πολλά χρόνια στο μέλλον”.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
http://mnras.oxfordjournals.org/content/early/2013/02/19/mnras.stt138
https://www.ras.org.uk/images/stories/press/telescope2.jpg
https://www.ras.org.uk/images/stories/press/kjpn8_col.jpg
http://arxiv.org/abs/1301.5589
http://www.universetoday.com/100337/greek-observatory-probes-ancient-star/
http://www.astro.noa.gr/ASC_2.3m/ngt_site_gr.htm
http://www.redorbit.com/news/space/1112792746/shed-light-old-star-aristarchos-telescope-022713/
σχόλια