Το Πουέρτο Ρίκο είναι ένας εξωτικός προορισμός κρυμμένος στην αγκαλιά της Καραϊβικής, δίπλα από τη Δομινικανή Δημοκρατία και πολύ κοντά στην Κούβα και τη Τζαμάικα. Ένας προορισμός που για πολλούς Έλληνες παραμένει ακόμα άγνωστος και συνδέεται ίσως μόνο με το τραγούδι των Vaya Con Dios "Ay ay ay ay Puerto Rico".
Ένας προορισμός που κάποιοι γνωρίζουν εξαιτίας του Ricky Martin, του Marc Anthony και της Jennifer Lopez ή του τραγουδιού που ήταν το χιτ του 2017, του Despacito, το οποίο γυρίστηκε στο νησί και τραγουδήθηκε από τον Πορτορικανό τραγουδιστή Luis Fonsi.
Το Πουέρτο Ρίκο μπήκε στο «στόχαστρό» μου περίπου πριν δύο χρόνια, όταν γνωρίστηκα με έναν travel blogger από το νησί και ξεκινήσαμε να συνεργαζόμαστε σε κάποια project. Θυμάμαι ακόμα να μου λέει «Μαρία πρέπει να έρθεις στο νησί Δεκέμβριο» και από τότε το έβαλα στόχο ότι θα πήγαινα να γιορτάσω τα Χριστούγεννα με μαγιό στο Πουέρτο Ρίκο.
Στο τέλος του καλοκαιριού που μας πέρασε, αποφάσισα να κλείσω επιτέλους εισιτήρια ώστε να περάσω δέκα ημέρες το Δεκέμβριο στο νησί. Μέχρι που μια άλλη «Μαρία», αποφάσισε να επισκεφθεί το νησί πριν από εμένα. Ο τυφώνας Maria, ο πιο καταστροφικός τυφώνας στην ιστορία του Πουέρτο Ρίκο κατηγορίας 4 με ανέμους ταχύτητας 205 χιλιομέτρων την ώρα.
Τα Χριστούγεννα στο Πουέρτο Ρίκο ήταν μια υπέροχη εμπειρία γιατί η καρδιά των ανθρώπων της Καραϊβικής δεν το βάζει κάτω και ξέρει να γλεντάει με τον καλύτερο τρόπο.
Ολόκληρο το νησί από επίγειος παράδεισος μετατράπηκε σε κόλαση σε μόλις ένα 24ωρο. Οροφές σπιτιών ξηλώθηκαν, σπίτια γκρεμίστηκαν, γέφυρες και δρόμοι κόπηκαν στη μέση, πλημμύρησαν ποτάμια, δέντρα κόπηκαν ενώ ολόκληρο το νησί κηρύχτηκε σε περιοχή ζώνης καταστροφής. Μέσα σε 24 ώρες κατέρρευσε ένα ολόκληρο νησί, κόπηκε το ρεύμα, έκλεισε το διεθνές αεροδρόμιο, κόπηκε το νερό, το τηλέφωνο, τα πάντα.
Η επόμενη ημέρα βρήκε ένα Πουέρτο Ρίκο ακινητοποιημένο πλήρως, ένα νησί σαν εμπόλεμη ζώνη. Ο πρώτος μήνας ήταν ένας μήνας που όπως μου έλεγαν οι κάτοικοι και φίλοι μου εκεί, όλες τους οι ημέρες ήταν μια συνεχής ουρά αναμονής. Αναμονή τριών ωρών για να καταφέρουν να πάνε από το ένα μέρος στο άλλο, αναμονή δύο ωρών για να βάλουν βενζίνη, τέσσερις ώρες στην ουρά των ΑΤΜ, δύο ώρες για να βρουν τρόφιμα σε κάποια από τα ελάχιστα μαγαζιά που δεν είχαν καταστραφεί εντελώς από τον τυφώνα.
Ακόμα και μετά από ενάμιση μήνα πολλές περιοχές στο κέντρο του νησιού δεν είχαν επικοινωνία και δε μπορούσαν να βρουν νερό και φαγητό καθώς λόγω των κομμένων δρόμων τα αυτοκίνητα δεν είχαν πρόσβαση για να μετακινηθούν ή για να φέρουν προμήθειες. Οι νεκροί πολλοί. Η απογοήτευση ακόμα περισσότερη. Όταν πλέον άρχισε να λειτουργεί το αεροδρόμιο πολύς κόσμος αποφάσισε να μετακινηθεί οριστικά και να φύγει από το Πουέρτο Ρίκο καθώς ξαφνικά σε μόλις ένα μήνα η ανεργία ανέβηκε στα ύψη καθώς όλες οι εταιρείες και τα καταστήματα παρέμεναν κλειστά. Ο τουρισμός έπεσε στο 0% και μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες έκλεισαν επί τόπου και για πάντα.
Θυμάμαι να μου λένε πως κάθε ημέρα που ένα μαγαζί άνοιγε για λίγες ώρες, συγκεντρώνονταν όλοι εκεί για να βρουν air condition σε λειτουργία και να δροσιστούν για λίγο καθώς τα σπίτια δεν είχαν ρεύμα. Και πως όταν έβρισκαν πάγο το γιόρταζαν λες και ήταν το καλύτερο δώρο που θα μπορούσαν να έχουν ποτέ. Πόσο συγκλονιστικό ε; Ξαφνικά εκεί που ζεις μια νορμάλ ζωή, χάνεις τα πάντα και βρίσκεσαι να ψάχνεις τα απολύτως απαραίτητα. Να στέκεσαι στην άκρη του αυτοκινητόδρομου, στο μοναδικό σημείο που πιάνει σήμα το κινητό σου για να καλέσεις τους δικούς σου ή για να μπεις για λίγα λεπτά στο ίντερνετ.
Και αφού έχουν ακυρωθεί πτήσεις και κρουαζιέρες και οι τουρίστες συνεχίζουν να ακυρώνουν τα ταξίδια τους προς το Puerto Rico, εγώ αποφασίζω πως ό,τι και να γίνει αυτό το ταξίδι θέλω να το κάνω. Τρεις μήνες μετά λοιπόν τον τυφώνα Maria, μπαίνω στο αεροπλάνο με κατεύθυνση το νησί.
Το πρώτο σοκ είναι στη θερμοκρασία. Όσο και να μου το έλεγαν, οι 30 βαθμοί μήνα Δεκέμβριο με βρίσκουν απροετοίμαστη, το ίδια και τα πεσμένα φανάρια στους δρόμους γύρω από το αεροδρόμιο. Η ζωή στο νησί έχει αρχίσει να βρίσκει και πάλι τους φυσιολογικούς της ρυθμούς αλλά τα σημάδια από τον τυφώνα είναι εμφανή.
Το κυκλοφοριακό παραμένει ένα μεγάλο πρόβλημα καθώς οι φωτεινοί σηματοδότες δεν λειτουργούν ή δεν υπάρχουν καν, βρίσκονται πεταμένοι στην άκρη του δρόμου. Η βλάστηση αν και έχει ξανα ανθίσει στα περισσότερα σημεία του νησιού, σε πολλά σημεία παραμένει ξερή, σα να έχει καεί. Πολλοί δρόμοι κυρίως στο κέντρο του νησιού παραμένουν κλειστοί καθώς έχουν κοπεί, πράγμα που δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερη κίνηση στο δρόμο λόγω των παρακάμψεων.
Πολλά καταστήματα και εστιατόρια παραμένουν κλειστά – δύσκολα θα ξανα ανοίξουν, ενώ αυτά που λειτουργούν έχουν αρκετές ελλείψεις καθώς έχουν καταστραφεί οι καλλιέργειες και συνεπώς η τοπική παραγωγή. Άλλα καταστήματα λειτουργούν ακόμα με ηλεκτρικές γεννήτριες πράγμα που σημαίνει πως τα ωράρια λειτουργίας δεν έχουν επανέλθει ακόμα στο κανονικό ενώ οπουδήποτε και να αποφασίσεις να πας πρέπει να πάρεις τηλέφωνο πριν για να δεις αν λειτουργεί ή όχι.
Το νησί πλέον, μετά από 3 μήνες έχει αρχίσει να «πατάει στα πόδια του» και πάλι αλλά ουσιαστικά ξεκινάει από το μηδέν. Ναι, αυτή είναι η φράση που άκουσα από τους περισσότερους ντόπιους όταν πήγα στο Πουέρτο Ρίκο: «Μηδενίσαμε σα χώρα και ξεκινάμε από την αρχή αλλά το Πουέρτο Ρίκο σηκώνεται και πάλι, λίγο λίγο κάθε μερα», «Puerto Rico se levanta, un dia a la vez».
Και όντως, το ένιωσα όλες αυτές τις δέκα ημέρες που βρέθηκα στο νησί, το Πουέρο Ρίκο, όσο σκληρά και να του φέρθηκε ο τυφώνας Maria, σήκωσε τα μανίκια, ένωσε τις δυνάμεις του και άρχισε να ξαναχτίζει, τοίχους αλλά και φήμη.
Αυτές τις δέκα ημέρες στο νησί, επισκέφθηκα παραλίες με γαλαζοπράσινα νερά και έκανα τις βουτιές μου αλλά βρήκα και παραλίες κλειστές, που λόγω της μόλυνσης των υδάτων δεν επιτρεπόταν η πρόσβαση, βρήκα κλειστό ένα από τα πιο γνωστά rainforests της Αμερικής, το El Yunque ενώ δεν κατάφερα να πάω σε κάποια μπαράκια που είχα σημειώσει αρχικά στα to do μου γιατί πολύ απλά δεν υπήρχαν πια.
Παρόλα αυτά, τα Χριστούγεννα στο Πουέρο Ρίκο ήταν μια υπέροχη εμπειρία γιατί el Corazón Caribeño (η καρδιά των ανθρώπων της Καραϊβικής) δεν το βάζει κάτω και ξέρει να γλεντάει με τον καλύτερο τρόπο. Είχα την ευκαιρία να μείνω σε σπίτι φίλων και έζησα μαζί τους όλη την προετοιμασία της παραμονής των Χριστουγέννων όπου οι οικογένειες και οι φίλοι μαζεύονται στα σπίτια και χορεύουν, τραγουδούν, τρώνε pasteles και πίνουν παραδοσιακά ποτά όπως το Pitorro, ρούμι που φτιάχνουν οι ίδιοι στα σπίτια τους και το συνοδεύουν με καρύδα και αμύγδαλα.
Κάπου στη μέση της βραδιάς group φίλων "las parrandas" έρχονται απρόσκλητοι, χτυπούν την πόρτα και παίζουν Χριστουγεννιάτικες μελωδίες τραγουδώντας και χορεύοντας ενώ φεύγοντας η παράδοση λέει πως πρέπει να πάρουν μαζί τους ένα από τα μέλη της οικογένειας που επισκέφθηκαν και να συνεχίσουν χτυπώντας και άλλες πόρτες παίρνοντας κάθε φορά από ένα μέλος της εκάστοτε οικογένειας. Στο τέλος της βραδιάς, το αρχικό group των 3-4 ατόμων μετράει περίπου 20 -30 ανθρώπους όπου όλοι μαζί τρώνε στο τελευταίο σπίτι που θα επισκεφθούν και χωρίζουν για να πάνε για ύπνο.
Έχω επιστρέψει στην Ελλάδα εδώ και δέκα ημέρες και ομολογώ πως το ταξίδι μου στο Πουέρτο Ρίκο ήταν τελικά το καλύτερο ταξίδι που έκανα το 2017. Γιατί μπορεί να μην κατάφερα να δω το νησί όπως είχα φανταστεί και σχεδιάσει αλλά πήρα ένα ακόμα μάθημα ζωής που μόνο ταξιδεύοντας αντιλαμβάνεται κανείς.
Συνειδητοποίησα πως όπως σε ένα ταξίδι μπορεί να υπάρξουν καταστάσεις που δεν έχεις προβλέψει έτσι και στην καθημερινότητα ενός τόπου και ενός λαού, μπορούν να συμβούν γεγονότα που θα το βγάλουν εντελώς έξω από το δρόμο που ακολουθούσε μέχρι τότε αλλά αυτό που μετράει τελικά είναι η προσπάθεια να ξεπεράσει τις δυσκολίες, τα απρόοπτα, τις τραγωδίες και αφού κλάψει και πονέσει, να καταφέρει να σηκωθεί, να ξαναπιστέψει, να ξαναελπίσει και να ξαναφτιάξει ακόμα και αν όλα πρέπει να ξεκινήσουν από το μηδέν. Και το Πουέρτο Ρίκο είναι η απόδειξη αυτή, ό,τι παρόλες τις δυσκολίες η ζωή συνεχίζεται.
8 αλήθειες που με προβλημάτισαν και πήρα μαζί μου γυρίζοντας στην Ελλάδα
1. Το 90% του νησιού του Πουέρο Ρίκο καταστράφηκε ολοσχερώς και ξεκίνησε η ανοικοδόμησή του από το μηδέν.
2. Μετά από 3 ολόκληρους μήνες από τον τυφώνα Maria, πολλά χωριά εξακολουθούν να μην έχουν ηλεκτρικό ρεύμα.
3. Τρεις μήνες μετά, πολλές από τις παραλίες του νησιού δεν είναι ακόμα προσβάσιμες στο κοινό καθώς τα νερά είναι μολυσμένα.
4. Οι κάτοικοι του νησιού μιλούν για τη ζωή τους λέγοντας "Η ζωή πριν τον Τυφώνα Maria - η ζωή μετά τον Τυφώνα Maria". Κάτι σαν Προ Χριστου και Μ.Χ.
5. Πάγος, νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, λέξεις που μέχρι πριν τον τυφώνα ήταν απλά λέξεις ενώ μετά τον τυφώνα έκαναν πολύ κοσμό να τις αναζητά απελπισμένα.
6. Στα περισσότερα εστιατόρια, θα ακούσουν τουλάχιστον μια φορά την ημέρα τη φράση "λυπούμαστε αλλά το συγκεκριμένο είναι σε έλλειψη" καθώς μετά τον τυφώνα η παραγωγή ντόπιων προϊόντων είναι σχεδόν μηδενική.
7. Ο μοναδικός ήχος που ακουγόταν στο νησί μετά τον τυφώνα ήταν οι γεννήτριες ηλεκτρικού ρεύματος.
8 . Η ζωή συνεχίζεται και οι Πουερτικανοί προσπαθούν και ορθοποδήσουν και πάλι γιορτάζοντας με μεγάλες fiestas τη ζωή. Σημαντικό παράδειγμα η γιορτή Fiestas de la Calle de San Sebastian τέλος Ιανουαρίου.
ι. Η Μαρία Κόφου είναι η δημιουργός του travel blog T-stories.
σχόλια