Για την «μακεδονική μειονότητα» στην Ελλάδα κάνει λόγο σε δημοσίευμά του το BBC, το οποίο μεταξύ άλλων μιλά για αποσιώπηση της «μακεδονικής γλώσσας» και μεταφέροντας αφηγήσεις, ανοίγει το μεγάλο ζήτημα και προκαλεί αντιδράσεις.
Σύμφωνα με το BBC «με την επικύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών για την Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, η Ελλάδα αναγνώρισε σιωπηρά την ύπαρξη μακεδονικής γλώσσας και εθνότητας, αλλά εδώ και χρόνια αρνείται την ύπαρξη της μακεδονικής μειονότητας».
Το δημοσίευμα έχει ήδη προκαλέσει την αντίδραση της ΝΔ η οποία εξαπέλυσε επίθεση στον πρωθυπουργό με αφορμή τα περί «εθνικής μακεδονικής μειονότητας».
Η ΝΔ τονίζει ότι ο κ. Μητσοτάκης «προειδοποιούσε από το βήμα της Βουλής για τους κινδύνους της συμφωνίας των Πρεσπών», καθώς είχε αναφέρει ότι ορισμένοι πανηγυρίζουν «αυτοπροσδιοριζόμενοι ως μέλη της "Εθνικής Μακεδονικής Μειονότητας"», με τον κ. Τσίπρα να κατηγορεί την αξιωματική αντιπολίτευση για εθνικισμό.
Η ΝΔ χαρακτηρίζει «ανήκουστο ισχυρισμό τι "στην Ελλάδα κατοικεί εδώ και χρόνια μια καταπιεσμένη μακεδονική μειονότητα"» και καλεί τον Αλέξη Τσίπρα «να ξεκαθαρίσει άμεσα, κατηγορηματικά και προς όλες τις κατευθύνσεις ότι ζήτημα «εθνικής μακεδονικής μειονότητας» δεν υφίσταται στην Ελλάδα. Πόσο μάλλον όταν το δημοσίευμα επικαλείται την ομιλία του κ. Τσίπρα στη Βουλή».
«Η ευθύνη για τη Συμφωνία των Πρεσπών και τις βλαπτικές συνέπειες της για τη χώρα μας, ανήκει ακέραιη στην κυβέρνηση και τους πρόθυμους υποστηρικτές της», καταλήγει η ανακοίνωση.
Τι γράφει το BBC
Το εκτενές δημοσίευμα φιλοξενεί δηλώσεις και βιώματα από έναν ηλικιωμένο 92 ετών που ονομάζει ως Φωκά και ο δημοσιογράφος σημειώνει ότι «η μητρική του γλώσσα είναι μακεδονική, μια σλαβική γλώσσα που σχετίζεται με τη βουλγαρική και μιλιέται εδώ και αιώνες σε αυτό το τμήμα των Βαλκανίων. Στο σπίτι του γιου του σε ένα χωριό στη βόρεια Ελλάδα, με οδηγεί στην οδυνηρή ιστορία της μη αναγνωρισμένης σλαβικής μειονότητας της Ελλάδας», λέει ο δημοσιογράφος.
Ο Φωκάς τονίζει ότι είναι πατριώτης Μακεδόνας και Έλληνας, αναφέρει το δημοσίευμα και προσθέτει πως «έχει βάσιμους λόγους να υπογραμμίσει την αφοσίωσή του καθώς για σχεδόν έναν αιώνα, οι εθνοτικοί Μακεδόνες στην Ελλάδα υπήρξαν αντικείμενα καχυποψίας και, κατά περιόδους, υπέστησαν διώξεις.
«Οι περισσότεροι είναι απρόθυμοι να μιλήσουν με τους ξένους για την ταυτότητά τους. Για τους ίδιους και για όλους τους άλλους, είναι γνωστοί απλά ως «ντόπιοι», που μιλούν μια γλώσσα που ονομάζεται «τοπική» ντόπια. Απουσιάζουν εντελώς από τα εγχειρίδια της σχολικής ιστορίας, δεν έχουν εμφανιστεί στις απογραφές από το 1951 (όταν καταγράφηκαν απλώς ως ομιλούντες τη «σλαβική γλώσσα») και η ύπαρξή τους δεν αναφέρεται καθόλου δημοσίως. Οι περισσότεροι Έλληνες δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή τους», αναφέρει το ρεπορτάζ του BBC.
Στο ρεπορτάζ σημειώνεται ότι η στάση αυτή της Ελλάδας αποτέλεσε ένας «από τους λόγους για την μακρόχρονη διαμάχη της Ελλάδας με την πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία, που επίσημα ονομάζεται Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας».
«Η διαμάχη επιλύθηκε τελικά τον περασμένο μήνα με ψηφοφορία στο ελληνικό κοινοβούλιο επικυρώνοντας μια συμφωνία που έγινε τον περασμένο Ιούνιο από τους δύο πρωθυπουργούς των χωρών. Όταν ο πρωθυπουργός, ο Αλέξης Τσίπρας, αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής συζήτησης στην ύπαρξη «Σλαβομακεδόνων» στην Ελλάδα - την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου - έσπασε ένα μακροχρόνιο ταμπού», γράφει το BBC.
Ο θείος του Φωκά έλεγε ότι η οικογένειά τους δεν ήταν «ούτε Σέρβοι, ούτε Έλληνες, ούτε Βούλγαροι, αλλά Ορθόδοξοι Μακεδόνες».
«Τελικά, οι Σλάβοι Μακεδόνες βρέθηκαν χωρισμένοι μεταξύ αυτών των τριών νέων κρατών. Στην Ελλάδα, ορισμένοι εκδιώχθηκαν, ενώ όσοι παρέμειναν ωθήθηκαν να αφομοιωθούν.
Το BBC αναφέρει πως «το 1936, όταν ο κ. Φωκάς ήταν εννέα ετών, ο Έλληνας δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς (ένας θαυμαστής του Μουσολίνι) απαγόρευσε τη μακεδονική γλώσσα και ανάγκασε τους Μακεδόνες να αλλάξουν τα ονόματά τους σε ελληνικά. Ο κ. Φωκάς θυμάται ότι οι αστυνομικοί παρακολουθούσαν όσους θρηνούσαν σε κηδείες και άκουγαν από τα παράθυρα για να πιάσουν κάποιον που μιλούσε ή τραγουδούσε στην απαγορευμένη γλώσσα. Υπήρχαν διώξεις, απειλές και ξυλοδαρμοί».
Οι γυναίκες, οι οποίες συχνά δεν μιλούσα ελληνικά, κάλυπταν το στόμα τους με τις μαντίλες τους για να κρύψουν την ομιλία τους, αλλά η μητέρα του κ. Φωκά συνελήφθη και της επιβλήθηκε πρόστιμο 250 δραχμών, ένα μεγάλο ποσό τότε.
«Όσοι μιλούσαν σλάβικα υπέφεραν πολλά από τους Έλληνες. Είκοσι άνθρωποι από αυτό το χωριό, οι αρχηγοί των μεγάλων οικογενειών, εξορίστηκαν στο νησί της Χίου, ο πατέρας μου ήταν ένας από αυτούς. Βασανίστηκαν και τους ανάγκαζαν να πίνουν καστορέλαιο, ένα ισχυρό καθαρτικό», λέει.
Το ρεπορτάζ συνεχίζει «Όταν η Γερμανία, η Ιταλία και η Βουλγαρία εισέβαλαν στην Ελλάδα το 1941, μερικοί από τους ομιλούντες σλάβικα χαιρέτισαν τους Βούλγαρους ως πιθανούς απελευθερωτές από το καταπιεστικό καθεστώς του Μεταξά. Αλλά πολλοί, σύντομα εντάχθηκαν στην αντίσταση, υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος (το οποίο τότε υποστήριζε τη μακεδονική μειονότητα) και συνέχισαν να αγωνίζονται με τους κομμουνιστές στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε την κατοχή του Άξονα. Όταν οι κομμουνιστές τελικά νίκησαν, ακολούθησαν σοβαρά αντίποινα για όποιον συνδεόταν με την αντίσταση ή την αριστερά (Η Βουλγαρία κατέλαβε το ανατολικό τμήμα της ελληνικής Μακεδονίας από το 1941 έως το 1944, διαπράττοντας πολλές φρικαλεότητες, πολλοί Έλληνες αποδίδουν εσφαλμένα αυτά στους "Μακεδόνες", τους οποίους αναγνωρίζουν ως Βούλγαρους).»
«Οι Μακεδόνες πλήρωσαν περισσότερο από οποιονδήποτε για τον εμφύλιο πόλεμο», λέει ο κ. Φωκάς. «Οκτώ άτομα οδηγήθηκαν στο δικαστήριο και εκτελέστηκαν από αυτό το χωριό, οκτώ από το επόμενο χωριό, 23 από το ένα απέναντι, σκοτώθηκαν ο παππούς και ο εγγονός του, ο οποίος ήταν μόλις 18 χρονών».
Ο κ. Φωκάς φοιτούσε στη Θεσσαλονίκη αλλά και ο ίδιος συνελήφθη και πέρασε τρία χρόνια στη Μακρόνησο επειδή η μητέρα του βοήθησε τον γαμπρό του να ξεφύγει.
Οι περισσότεροι από τους κρατούμενους στη Μακρόνησο ήταν Έλληνες αριστεριστές και πιέστηκαν να υπογράψουν δηλώσεις μετάνοιας για το υποτιθέμενο κομμουνιστικό τους παρελθόν. «Ήταν φρίκη», λέει ο κ. Φωκάς. «Αλλά δεν πρέπει να μιλάμε γι΄αυτό είναι μια προσβολή του ελληνικού πολιτισμού, βλάπτει το καλό όνομα της Ελλάδας», προσθέτει.
Το 1982, περισσότερο από 30 χρόνια μετά το τέλος της σύγκρουσης, η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ελλάδας εξέδωσε διάταγμα που επέτρεπε την επιστροφή των προσφύγων από τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά μόνο όσων ήταν «ελληνικής καταγωγής». Οι Έλληνες Μακεδόνες από την Ελλάδα παρέμειναν μακριά από τη χώρα τους, τα χωριά τους και τη γη τους. Οι οικογένειες που χωρίστηκαν από τον πόλεμο δεν επανασυνδέθηκαν ποτέ.
Ο πατέρας και ο γαμπρός του κ. Φωκά πέθαναν στα Σκόπια. Όμως, επισημαίνει, η απόφαση αυτή αναγνώρισε σιωπηρά ότι υπήρχαν εθνικοί Μακεδόνες στην Ελλάδα, παρόλο που το κράτος δεν αναγνώρισε επίσημα την ύπαρξή τους: «Αυτοί οι πρόσφυγες πολέμου άφησαν πίσω τους τα παιδιά, τα εγγόνια, τους πατεράδες και τις μητέρες τους».
Είναι αδύνατο να υπολογιστεί με ακρίβεια ο αριθμός των σλαβικών ομιλητών ή των απογόνων των εθνοτικών Μακεδόνων στην Ελλάδα. Ο ιστορικός Λεωνίδας Εμπειρίκος εκτιμά ότι περισσότεροι από 100.000 εξακολουθούν να ζουν στην ελληνική περιφέρεια της Μακεδονίας, αν και μόνο 10.000 έως 20.000 αναγνωρίζονται ανοιχτά ως μέλη μιας μειονότητας - και πολλοί άλλοι είναι υπερήφανοι υποστηρικτές του ελληνικού εθνικισμού.
Η μακεδονική γλώσσα δεν έχει επίσημα απαγορευτεί στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, αλλά ο φόβος εξακολουθεί να παραμένει. Ένας μεσήλικας άνδρας, σε ένα χωριό της λίμνης Πρέσπας, όπου η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας για πρώτη φορά υπογράφηκε τον περασμένο Ιούνιο, εξήγησε ότι ο φόβος αυτός περνάει μέσα από τις γενιές. «Οι γονείς μου δεν μιλούσαν τη γλώσσα στο σπίτι, για να μην ακούσω και τη μάθω. Δεν θυμόμαστε πια γιατί φοβόμαστε. Αργά η γλώσσα πεθαίνει. Χρόνια καταστολής την έσπρωξαν στο περιθώριο».
Η θέση της Ελλάδας
Η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει επισήμως μόνο μία μειονότητα - τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης
Ιστορικά θεωρεί τους Σλαβομακεδόνες ως γλωσσική και όχι εθνική ομάδα, που αναφέρονται ως σλαβόφωνοι Έλληνες ή δίγλωσσοι Έλληνες. Η συμφωνία για το όνομα της Βόρειας Μακεδονίας απαιτεί από τα Σκόπια να αλλάξει το σύνταγμά της για να αφαιρεθούν οι αναφορές σε «μειονότητα στην Ελλάδα», γράφει το BBC.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η Συμφωνία των Πρεσπών είναι σημαντική πολιτική πρόοδος που θα βοηθήσει στην άμβλυνση τέτοιων φόβων.
Αλλά η διαδικασία έχει επίσης προκαλέσει αντιδράσεις με μεγάλες, ενίοτε βίαιες, διαμαρτυρίες που αντιτίθενται στη συμφωνία και υποστηρίζονται από τμήματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Οι εκλογές θα πραγματοποιηθούν πριν από το τέλος του έτους. Η δεξιά αντιπολίτευση της Ελλάδας κεφαλαιοποίησε τα εθνικιστικά συναισθήματα, κατηγορώντας την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για προδοσία. Για τους Σλαβόφωνους της Ελλάδας, οι οποίοι από καιρό δεν επιζητούν τίποτα περισσότερο από το δικαίωμα στην πολιτιστική έκφραση, η ώρα για να βγουν από τη σκιά μπορεί να μην έφτασε ακόμα, καταλήγει το BBC.
