Η είδηση πως τα Zara ανακοίνωσαν τη μεγάλη αλλαγή στα ρούχα τους με στόχο να συμβάλλουν στη σωτηρία του πλανήτη, έγινε δεκτή με ενθουσιασμό, αλλά οι σκεπτικιστές είναι πιο επιφυλακτικοί για το πώς η εταιρεία αυτή είναι πράγματι ικανή να αλλάξει τη φιλοσοφία της.
Η ανάλυση του Fast Company εξηγεί - ή μάλλον αποδομεί - το σχέδιο των Zara που λέει πως το 2025, όλα τα βαμβακερά, λινά και πολυέστερ υφάσματα που χρησιμοποιεί η εταιρεία στα ενδύματά της θα είναι περισσότερο βιώσιμα, οργανικά ή από ανακυκλωμένα υλικά.
Η Zara, μια εταιρεία με ετήσιες πωλήσεις 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, πρωτοστάτησε και τελειοποίησε την τέχνη της γρήγορης μόδας. Οι 300 σχεδιαστές της Zara αναδεικνύουν 12.000 νέα σχέδια κάθε χρόνο και για τα πιο περίτεχνα κομμάτια, χρειάζονται μόλις έξι εβδομάδες για να φτάσουν από το χαρτί στα ράφια. Το μυστικό του πώς γίνεται αυτό, έχει αποκαλυφθεί, αλλά το πρόβλημα με αυτή την πρακτική δεν είναι απλά η αντιγραφή των μεγάλων σχεδιαστών. Καθώς η βιομηχανία της μόδας κινείται προς πιο φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές, αξίζει κανείς να αναρωτηθεί αν η μόδα μπορεί όντως να είναι βιώσιμη;
Η Inditex, η μητρική εταιρεία των Zara, με αξία 29 δισ. δολ., πιστεύει ότι μπορεί. Μόλις ανήγγειλε ένα φιλόδοξο νέο σχέδιο βιωσιμότητας που θα επηρέαζε και τις οκτώ μάρκες της, μια ομάδα που περιλαμβάνει τα Massimo Dutti και την Pull & Bear. Αυτό αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ώθησης για να καταστεί η βιομηχανία λιγότερο ρυπογόνος. Τους τελευταίους μήνες, άλλοι γίγαντες της μόδας, όπως η Nike και η Gap Inc., έχουν αναλάβει ανάλογες δεσμεύσεις να χρησιμοποιήσουν πιο βιώσιμα υλικά και να μειώσουν τα αποτυπώματα άνθρακα τους.
Αλλά εδώ υπάρχει ένα άλλο ζήτημα: Τα μοντέρνα ρούχα έχουν μικρή διάρκεια ζωής. Τα ρούχα που βγάζουν τα Zara κάθε σεζόν είναι μέσα σε λίγους μήνες στα καλάθια των εκπτώσεων με τιμές μειωμένες από 30% έως 50%, σε μια προσπάθεια να καθαριστεί το απόθεμα για να δοθεί χώρος για την επόμενη τάση. Ένας λόγος που η μόδα είναι μια τόσο μεγάλη μάστιγα στον πλανήτη, είναι ότι απλά καταναλώνουμε υπερβολική μόδα. Η βιομηχανία ενδυμάτων παράγει περισσότερα από 150 δισεκατομμύρια ρούχα κάθε χρόνο, για μόνο 7 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Κατά τα τελευταία 15 χρόνια, η παραγωγή ρουχισμού έχει διπλασιαστεί, και όμως ο μέσος όρος ζωής, δηλαδή το πόσο φοριέται ένα ένδυμα, πριν απορριφθεί έχει μειωθεί κατά 36%. Πολλά ρούχα φοριούνται μόλις επτά έως δέκα φορές πριν πεταχτούν η μπουν για πάντα στην άκρη.
Έτσι, εάν η Zara θέλει να γίνει πιο βιώσιμη, αυτό που πρέπει να κάνει είναι να αλλάξει όλη τη φιλοσοφία της και τον σχεδιασμό των ρούχων της, όχι μόνο τον τρόπο κατασκευής τους. Για την Inditex, ένα βασικό μέρος του σχεδίου είναι η γενική αλλαγή των υφασμάτων που χρησιμοποιεί για τη δημιουργία ενδυμάτων. Μέχρι το 2025, η εταιρεία δεσμεύεται ότι όλα τα βαμβακερά, λινά και πολυεστερικά που θα χρησιμοποιούνται σε όλη την εταιρεία θα είναι είτε βιολογικά, ή βιώσιμα είτε ανακυκλώσιμα.
Εκτός από αυτά τα σχέδια που σχετίζονται με τα υλικά, η Inditex αναφέρει ότι προσπαθεί να μειώσει τη ρύπανση που δημιουργεί. Λέει ότι θα αποκόψει όλα τα πλαστικά μιας χρήσης από όλες τις πωλήσεις μέχρι το 2023 (που σημαίνει τόσο πλαστικές σακούλες στα καταστήματα όσο και τις λεπτές πλαστικές σακούλες που χρησιμοποιούνται για ηλεκτρονικές παραγγελίες). Και σχεδιάζει να αντλεί το 80% της ενέργειας που απαιτείται από ανανεώσιμες πηγές σε όλα τα καταστήματα, τα κέντρα logistics και τα γραφεία.
Αυτοί είναι όλοι αξιέπαινοι στόχοι, ιδιαίτερα για μια εταιρεία με τόσο μεγάλη εμβέλεια και κλίμακα όσο η Inditex. Ο όμιλος έχει 7.490 καταστήματα σε 96 αγορές σε όλο τον κόσμο και απασχολεί 174.000 άτομα από 154 διαφορετικές εθνικότητες. Η βελτίωση της βιωσιμότητας κάθε τμήματος της επιχείρησης θα μπορούσε να οδηγήσει σε μαζικές μειώσεις της ρύπανσης από άνθρακα και πλαστικό.
Ωστόσο, πουθενά στην ανακοίνωσή της, η Inditex δεν αναφέρθηκε στον τεράστιο όγκο των ρούχων που παράγει, ούτε στο μοντέλο της πώλησης ενδυμάτων. Στην πραγματικότητα, εργάζεται προς την κατεύθυνση της όλο και μεγαλύτερης ανάπτυξης. Την τελευταία πενταετία, οι πωλήσεις της αυξήθηκαν από 4% έως 10% κάθε έτος. Ενώ αυτό είναι καλά νέα για τους μετόχους, είναι κακά νέα για τον πλανήτη. Ανεξάρτητα από το πόσο οικολογική είναι η αλυσίδα εφοδιασμού της, η παραγωγή όλο και περισσότερων ρούχων σημαίνει περιβαλλοντικό κόστος.
Βέβαια το γεγονός πως η Zara παράγει ρούχα σε τόσο μεγάλη ποσότητα και τόσο γρήγορα, δεν σημαίνει ότι ενθαρρύνει τους καταναλωτές να τα αντιμετωπίζουν ως απορρίψιμα εξίσου γρήγορα. Αυτό είναι μια αλήθεια που φέρνει και τον καταναλωτή προ των ευθυνών του, αλλά είναι γεγονός ότι ολόκληρη η αλυσίδα εφοδιασμού έχει σχεδιαστεί με βάση τη φύση της μόδας που γρήγορα γίνεται ξεπερασμένη. Η Inditex έχει περάσει δεκαετίες σχεδιάζοντας ένα εντυπωσιακό σύστημα που επιτρέπει γρήγορες αλλαγές και σχεδιασμό. Έχει ένα δίκτυο εργοστασίων σε όλο τον κόσμο - μερικά που ανήκουν στην Inditex και σε τρίτους - μπορούν να λειτουργήσουν σε μια στιγμή για να δημιουργήσουν μια νέα εμφάνιση. Χάρη στην ευέλικτη εφοδιαστική γραμμή, οι πελάτες μπορούν να μεταβούν σε ένα Zara στο Τόκιο και να ρωτήσουν αν έχει, για παράδειγμα, ένα μπουφάν παραλλαγής. Εάν ο διευθυντής καταστήματος λάβει το ίδιο αίτημα πολλές φορές, μπορεί να στείλει ένα μήνυμα πίσω στους σχεδιαστές της εταιρείας. Σε λίγες εβδομάδες, μια νέα αποστολή ρούχων με πάτερν παραλλαγής θα μπορούσε να φθάσει στην ιαπωνική αγορά, ανταποκρινόμενη με τον τρόπο αυτό σε ένα τοπικό microtrend.
Αυτή η ευκινησία είναι μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις της Zara και της Inditex. Αλλά αναπτύσσεται για να δημιουργήσει εμφανίσεις που μπορεί να μην είναι στη μόδα μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες ή μήνες. Αυτό συμβάλλει άμεσα στην υπερκατανάλωση των ρούχων μας. Ακόμη και αν η Inditex καταφέρει να δημιουργήσει τα περισσότερα από τα ρούχα της από πιο βιώσιμα υλικά, δεν θα είναι μια πραγματικά βιώσιμη μάρκα αν οι καταναλωτές αγοράζουν προϊόντα επειδή είναι τώρα στη μόδα και αναμένουν να τα απορρίψουν μέσα σε ένα χρόνο. Ακόμη και αν η Inditex είναι σε θέση να εφαρμόσει γρήγορα την τεχνολογία ανακύκλωσης, θα απαιτήσει ακόμα ενέργεια και πόρους για να χρησιμοποιήσει τα παλιά ενδύματα, να ανακτήσει τις ίνες και να μετατρέψει αυτές τις ίνες σε νέα ρούχα.
Η πιο φιλική προς το περιβάλλον προσέγγιση θα ήταν να δημιουργηθούν ανθεκτικά κλασικά ρούχα που θα φορούσε ο πελάτης για χρόνια πριν την ανακύκλωση. Η Zara δημιουργεί ήδη κάποια ρούχα που ταιριάζουν με αυτήν την περιγραφή και θα μπορούσε εύκολα να επεκτείνει αυτό το τμήμα της συλλογής. Και θα μπορούσε ενδεχομένως να περιστρέψει την ευκίνητη αλυσίδα εφοδιασμού της για να αρχίσει να κατασκευάζει προϊόντα κατόπιν ζήτησης, έτσι ώστε να μην χρειαστεί ποτέ να καταγράψει ή ακόμα και να καταστρέψει το απούλητο απόθεμα.
Στην Ελλάδα, το 25% των αγορών στα ρούχα πάει στα Zara
Ακόμη και αυτό που γίνεται στην Ελλάδα, είναι ενδεικτικό της δύναμης που έχουν τα Ζara παγκοσμίως. Η εταιρεία εμφάνισε υπερδιπλάσιο ρυθμό ανάπτυξης στην Ελλάδα, απ' αυτόν που παρουσίασε στην τελευταία οικονομική χρήση.
Το ρεπορτάζ του Capital για την εξάπλωση των Zara και του ομίλου είναι πολύ διαφωτιστικό για οικονομική ανάλυση, αλλά αν κανείς το προσεγγίσει ως προς το ρόλο των Ελλήνων καταναλωτών στο ζήτημα της «πράσινης» μόδας, είναι εξίσου αποκαλυπτικό. Το ρεπορτάζ αναφέρει πως οι πωλήσεις έσπασαν το φράγμα του μισού δισεκατομμυρίου ευρώ ανερχόμενες στα 517 εκατ. ευρώ, 8% υψηλότερες σε σχέση με το 2017. Οι πωλήσεις του Ισπανικού ομίλου, την ίδια περίοδο ενισχύθηκαν κατά 3% στα 26,14 δισ. ευρώ, με τις online πωλήσεις του να αγγίζουν τα 3,2 δισ. ευρώ σημειώνοντας ανάπτυξη 27%.
Αυτό σημαίνει πως τα καταστήματα στην Ελλάδα αποδίδουν το 1,97% των συνολικών πωλήσεων του ομίλου Inditex. Αν και τα 517 εκατ. ευρώ, αντιπροσωπεύουν χαμηλό μονοψήφιο ποσοστό για τον παγκόσμιο τζίρο του ομίλου, για την ελληνική αγορά ένδυσης η οποία τζιράρει, σύμφωνα με στελέχη του λιανεμπορίου περίπου 2 δισ. ευρώ, ξεπερνούν το 25%. Ακόμη πιο ενδιαφέρον όμως είναι πως ο Ισπανικός όμιλος Inditex ο οποίος έκανε την εμφάνισή του στην Ελλάδα το 1993, μέσω των οκτώ σημάτων που αναπτύσσει πλέον, έχει καταφέρει την τελευταία 15ετία και με την κορύφωση της οικονομικής κρίσης, η οποία έβαλε λουκέτο σε εκατοντάδες επιχειρήσεις ένδυσης και υπόδησης, να υπερδιπλασιάσει τον τζίρο του, ο οποίος το 2004 ήταν στα 215 εκατ. ευρώ.
Αντίστοιχα το δίκτυο των καταστημάτων του ομίλου σχεδόν τριπλασιάστηκε την τελευταία 15ετία από 56 σημεία το 2004, σε 165 ενώ τα κέρδη προ φόρων, αυτά ανήλθαν στην τελευταία χρήση αθροιστικά σε 32 εκατ. ευρώ αυξημένα 40%.
Ναυαρχίδα του Ισπανικού ομίλου στην Ελλάδα παραμένει η αλυσίδα Ζara Hellas, η οποία με δίκτυο 47 καταστημάτων, στην τελευταία χρήση αύξησε τις πωλήσεις της κατά 11,5% στα 269,546 εκατ. ευρώ, η καθαρή κερδοφορία της διπλασιάσθηκε ανερχόμενη στα 8,9 εκατ. ευρώ ενώ τα κέρδη προ φόρων υπερδιπλασιάστηκαν και άγγιξαν τα 14 εκατ. ευρώ.
Τι συμβαίνει με τα άλλα καταστήματα της Inditex:
Η Bershka Hellas, με δίκτυο 30 καταστημάτων, εμφάνισε έστω και οριακή κάμψη πωλήσεων στα 67,835 εκατ. ευρώ από 68.364 εκατ. ευρώ ενώ τα κέρδη προ φόρων της περιορίστηκαν στα 1,462 εκατ. ευρώ από 3,463 εκατ. ευρώ. Η αλυσίδα Pull&Bear Hellas, με δίκτυο 25 καταστημάτων, ενίσχυσε τις πωλήσεις της κατά 13%, στα 53,708 εκατ. ευρώ και τα κέρδη προ φόρων υπερδιπλασιάστηκαν στα 4,9 εκατ. ευρώ από 2,212 εκατ. ευρώ. Στα 48,990 εκατ. ευρώ από 48,798 εκατ. ευρώ ανήλθαν οι πωλήσεις της αλυσίδας Stradivarius Hellas, η οποία διαθέτει 21 καταστήματα, ενώ τα κέρδη προ φόρων της ανήλθαν σε 3,354 εκατ. ευρώ από 1,915 εκατ. ευρώ. Στα 22,62 εκατ. ευρώ ανήλθε ο κύκλος εργασιών της Oysho Hellas, ενισχυμένος κατά 2,3% ενώ τα κέρδη πει φόρων της αλυσίδας που διαθέτει δίκτυο 19 καταστημάτων διαμορφώθηκαν στα 2,36 εκατ. ευρώ από 2,75 εκατ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά στην αλυσίδα Massimo Dutti Hellas που διάθετε δίκτυο 21 καταστημάτων, οι πωλήσεις της αυξήθηκαν κατά 8,4%, στα 35,3 εκατ. ευρώ ενώ τα κέρδη προ φόρων στα 2,952 εκατ. ευρώ από 2,210 εκατ. ευρώ. Η Uterqüe εμφάνισε πωλήσεις 181.296 ευρώ από 138.359 ευρώ και κέρδη προ φόρων 72.521 ευρώ από 54.374 ευρώ.
Αφού λοιπόν διαβάσατε όλα τα παραπάνω στοιχεία κατευθυνθείτε στην ντουλάπα σας και δείτε πόσα ρούχα Zara έχετε, πόσα από αυτά φοράτε ακόμη και πόσα έχετε αγοράσει που κατέληξαν μέσα σε λίγους μήνες στα σκουπίδια. Και μετά σκεφτείτε πως αυτό συμβαίνει για τους πελάτες μόνο των 47 καταστημάτων από τα 490 καταστήματα σε 96 αγορές σε όλο τον κόσμο. Η εικόνα δεν είναι πολύ διαφορετική παγκοσμίως και θα είχε ενδιαφέρον αν κάποιος κάνει τα μαθηματικά για να διαπιστώσει πόσα χρήματα σπαταλάμε για ρούχα που θα φορέσουμε 5-1- φορές.
Τα Zara ξεκίνησαν την γρήγορη, αναλώσιμη μόδα. Και τώρα μόνο αυτά έχουν την εξουσία να την σκοτώσουν και να εφεύρουν ένα εντελώς νέο επιχειρηματικό μοντέλο για τη βιομηχανία της μόδας και το καλό του πλανήτη. Θα το κάνουν;
