Μετά από μια μαραθώνια και γεμάτη εντάσεις συνεδρίαση, το πρωί της Πέμπτης, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε με 15 ψήφους υπέρ και δυο κατά, τον τεμαχισμό και την απόσπαση των Αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στο σταθμό μετρό Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη.
Παρά τις μαζικές αντιδράσεις από φορείς, πολίτες και αρχαιολόγους, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο δεν ασπάστηκε την λύση "in situ" για τα αρχαία και πήρε μια απόφαση που αναμένεται να ξεσηκώσει περαιτέρω ενστάσεις ενώ δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν πως από την αρχή της συνεδρίασης διακρίνονταν πως η απόφαση του ΚΑΣ δεν θα αποτελούσε έκπληξη.
Η συνεδρίαση διήρκεσε σχεδόν 14 ώρες και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ενέκρινε νωρίς το πρωί της Πέμπτης την πρόταση της Αττικό Μετρό για κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου με τη μέθοδο της προσωρινής απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων.
Κατά ψήφισαν μόνο η αρχαιολόγος και προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ, Τζένη Βελένη και ο καθηγητής Βλάσης Κουμούσης, ενώ υπήρξαν και δύο αποχές. Η μαραθώνια συζήτηση στη συνεδρίαση, μεγάλο μέρος της οποίας έγινε με την παρουσία και τη συμμετοχή της «Αττικό Μετρό», ασχολήθηκε με τις προηγούμενες μελέτες και κατά πόσο πληρούν τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστούν μελέτες κατασκευής ή οριστικές μελέτες.
Έγινε αναφορά στην απόφαση του ΚΑΣ το 2015 - ειπώθηκε ότι η έγκριση αφορούσε πρόταση - καθώς και στην απόφαση του ΚΑΣ και στην ΥΠΑ του 2017 (αφορούσε προκαταρκτική μελέτη με κατά χώραν διατήρηση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων), οι οποίες όπως ειπώθηκε δεν είχαν, και ακόμα δεν έχουν, καμιά υπογραφή από τη Διεύθυνση Μελετών της «Αττικό Μετρό».
Μέλη της Κίνησης Πολιτών έδωσαν το παρών στη συνεδρίαση για να εκφράσουν την αντίθεσή τους στο σχέδιο της Αττικό Μετρό, ενώ όλο το βράδυ έξω από την αίθουσα υπήρχε συγκέντρωση μελών από φορείς που ήθελαν να τοποθετηθούν. Από την πλευρά των υπέρμαχων της απόσπασης των αρχαιοτήτων παρέστησαν στη συνεδρίαση ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Ζέρβας. Το "παρών" στη συνεδρίαση έδωσε και ο πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας και δήμαρχος Πυλαίας - Χορτιάτη, Ιγνάτιος Καϊτεζίδης.
Οι εκπρόσωποι της Κίνησης Πολιτών για την Προστασία της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς αλλά και του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, προσπάθησαν να πείσουν το ΚΑΣ για το αντίθετο και υποστήριξαν ότι με τη λύση που προωθείται παραβιάζεται η αρχαιολογική νομοθεσία, ενώ υπάρχει τεχνική λύση κατασκευής του σταθμού με παράλληλη ανάδειξη των αρχαίων. Τόνισαν επίσης ότι ένα μνημειακό σύνολο όπως αυτό που αποκαλύφθηκε στη Βενιζέλου καταστρέφεται εάν αποσπαστεί και τοποθετηθεί τμηματικά, ενώ αμφισβήτησαν ανοιχτά και τη δέσμευση της Αττικό Μετρό ότι θα επανατοποθετηθεί ποσοστό των αρχαιοτήτων που αγγίζει το 92%.
Μέχρι και την ώρα που βγήκε η απόφαση το ψήφισμα με υπογραφές για να μείνουν τα αρχαία στο Σταθμό Βενιζέλου Θεσσαλονίκης είχε συγκεντρώσει πάνω από 20.000 υπογραφές πολιτών.
Διεθνής παρέμβαση με επιστολή της Europa Nostra στο ΚΑΣ
Λίγο πριν αρχίσει η κρίσιμη συνεδρίαση, η Europa Nostra, ο πανευρωπαϊκός οργανισμός για την Πολιτιστική Κληρονομιά, αναγνωρισμένος σύμβουλος και μη κυβερνητικός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Συμβούλιου της Ευρώπης και της UNESCO, απευθύνθηκε προς το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο με επιστολή της, με την οποία τάσσεται υπέρ της παραμονής των αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης.
Υπενθυμίζει, παράλληλα, τις δεσμεύσεις της Ελλάδας για την προστασία της Πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω των συμφωνιών που έχει υπογράψει.
«Η προσωρινή αφαίρεση και επανεγκατάσταση αρχαιοτήτων θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στη φυσική κατάσταση των αρχαιοτήτων καθώς και δραστική μείωση της αυθεντικότητας του μνημειακού σύνολου», σημειώνει η Europa Nostra.
Υπογραμμίζει την Ευρωπαϊκή σημασία των αρχαιολογικών ευρημάτων, τα οποία αποτελούν μία «μοναδική ανακάλυψη ενός αστικού συνόλου μνημειακής κλίμακας και σε πολύ καλή κατάσταση. Είναι η μοναδική διατηρημένη ανακάλυψη σε ολόκληρη την περιοχή που καταλαμβανόταν κάποτε από την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και χρονολογείται στη σχετικά άγνωστη Ύστερη Ρωμαϊκή και Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο (4ος-9ος αιώνας μ.Χ.)».
Η Europa Nostra δηλώνει «πεπεισμένη ότι οποιαδήποτε αλλοίωση στη λύση που έχει ήδη συμφωνηθεί για την in situ (κατά χώραν) διατήρηση και αξιοποίηση των αρχαιοτήτων θα αποτελέσει μια πολύ αρνητική εξέλιξη. Συγκεκριμένα, η επαναφορά της αρχικής πρότασης για προσωρινή αφαίρεση και επανεγκατάσταση αρχαιοτήτων μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του σταθμού θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στη φυσική κατάσταση των αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια της εξαγωγής και της απομάκρυνσής τους καθώς και δραστική μείωση της αυθεντικότητας του μνημειακού σύνολου.
»Θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός γραφικού σκηνικού μέσα σε ένα σύγχρονο σταθμό του μετρό, μειώνοντας ριζικά την ιστορική, πολιτιστική και εκπαιδευτική αξία και σημασία των αρχαιολογικών ευρημάτων. Επιπλέον, είναι βέβαιο ότι η αρχαιολογική ανασκαφή, η οποία υποχρεωτικά -σύμφωνα με τον ελληνικό αρχαιολογικό Νόμο- θα ακολουθήσει την απομάκρυνση των αρχαιοτήτων, θα προκαλέσει μια περαιτέρω καθυστέρηση και ίσως αναπόφευκτη αύξηση του κόστους, σε ένα πολύ καθυστερημένο αλλά πολύ αναμενόμενο δημόσιο έργο, όπως το Μετρό της Θεσσαλονίκης, που έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί μέχρι το 2023».
Επιπλέον, η οργάνωση θεωρεί τη συνύπαρξη μεταξύ αρχαιοτήτων και σύγχρονων πόλεων ως την κατάλληλη λύση -σύμφωνη με τις σύγχρονες τάσεις διατήρησης και ανάπτυξης σε όλη την Ευρώπη.
«Στόχος των τάσεων αυτών είναι η αναβάθμιση και η αναζωογόνηση των ιστορικών κέντρων των πόλεων μέσω της ανάδειξης του μνημειακού ιστορικού τους, το οποίο αποτελεί πολύτιμο πόρο και σημαντική επένδυση της εκπαίδευσης, ιστορική μνήμη και αίσθηση του ανήκειν, δημιουργώντας οικονομική ανάπτυξη και ψυχολογική ευημερία για τους ευρωπαίους πολίτες, καθώς και μέσο προσέλκυσης τουρισμού στην πόλη».
Για τους παραπάνω λόγους, η Europa Nostra απευθύνει έκκληση στην ελληνική κυβέρνηση να συνεχίσει την εφαρμογή της ήδη συμφωνηθείσας συντήρησης των αρχαιολογικών ευρημάτων στο σταθμό του μετρό Βενιζέλος στη Θεσσαλονίκη. Αυτό θα ήταν σύμφωνο με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς που υπογράφηκε στη Βαλέτα (1992), η οποία επικυρώθηκε από την Ελλάδα το 2005, υποχρεώνοντας τους υπογράφοντες «να μεριμνήσουν, όταν εντοπίζονται στοιχεία της αρχαιολογικής κληρονομιάς κατά τη διάρκεια των εργασιών ανάπτυξης, για τη διατήρησή τους κατά χώραν όταν αυτό είναι εφικτό» (άρθρο 5, IV)».
σχόλια