Το brain drain δεν επηρεάζει μόνο όσους έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό προς αναζήτηση εργασίας, αλλά και τους γονείς τους, που πλέον γερνούν μόνοι, μακριά από τα παιδιά τους.
Ο καθηγητής Ψυχιατρικής στην Α' Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο και υπεύθυνος της Μονάδας Ψυχογηριατρικής Αντώνης Πολίτης, παρατηρεί τα τελευταία χρόνια να εμφανίζονται στο νοσοκομείο και τα ειδικά ιατρεία όλο και περισσότεροι ηλικιωμένοι με προβλήματα μνήμης, οι οποίοι είναι μόνοι. «Αυτό που βλέπουμε είναι ότι εκτός από τους ανθρώπους που είναι μοναχικοί, αυτούς που για παράδειγμα δεν έχουν παντρευτεί ποτέ, υπάρχει και ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που είναι μόνοι γιατί τα παιδιά τους έχουν φύγει στο εξωτερικό».
Πρόκειται για παιδιά του λεγόμενου brain drain, της διαρροής εγκεφάλων που βέβαια είχε ξεκινήσει πολύ πριν από την οικονομική κρίση. Τα παιδιά αυτά άρχισαν να μεταναστεύουν πριν από 20-30 χρόνια για σπουδές ή δουλειά και παρέμειναν στο εξωτερικό. Σήμερα, οι γονείς τους αρχίζουν να γερνούν, πλησιάζοντας ή ξεπερνώντας τα 80, εμφανίζοντας πια προβλήματα νοητικής και σωματικής έκπτωσης.
«Αρχίζουν να γεννώνται δυσκολίες το πώς τα παιδιά θα φροντίζουν αυτούς τους γονείς. Έχει δημιουργηθεί ένα κενό φροντίδας» λέει ο κ. Πολίτης στην Καθημερινή, τονίζοντας ότι το φαινόμενο θα ενταθεί καθώς θα μεγαλώνουν οι γονείς των μεταναστών της κρίσης.
«Μαζί με το brain drain, υπάρχει και το care drain. Την περίοδο της κρίσης, εκτός από ένα μεγάλο κομμάτι εξειδικευμένου προσωπικού, έφυγε από τη χώρα και ένα κομμάτι της φροντίδας. Σε βάθος χρόνου, όταν οι γονείς τους φτάσουν τα 80, θα δημιουργηθεί ένα κενό φροντίδας που δεν ξέρω αν είμαστε έτοιμοι να καλύψουμε», προσθέτει, σημειώνοντας πως παράλληλα τα παιδιά αναπτύσσουν έντονα αισθήματα ενοχής. «Και η απόσταση λειτουργεί πολλαπλασιαστικά, επιτείνοντας την αγωνία τους», εξηγεί ο ίδιος.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον Στέλιο Προσαλίκα, πρόεδρο της Πανελλήνιας Ενωσης Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΠΕΜΦΗ), στα γηροκομεία παρατηρείται ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση των μοναχικών γερόντων.
«Είναι είτε άνθρωποι που δεν έχουν παντρευτεί ποτέ ή που έχουν κάνει μόνο ένα παιδί ή που το παιδί τους ζει στο εξωτερικό». Οπως λέει, πάντως, λόγω κόστους ο οίκος ευγηρίας είναι λύση πολυτελείας. «Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν δημόσιες δομές, οι περισσότεροι καταφεύγουν στη λύση της βοήθειας στο σπίτι, συνήθως με την πρόσληψη κάποιας αλλοδαπής κυρίας, η οποία όμως δεν μπορεί να διαχειριστεί επαρκώς τα προβλήματα υγείας του ηλικιωμένου. Αν ρωτήσετε τους διαχειριστές στις πολυκατοικίες της Αθήνας, θα έχουν όλοι να σας διηγηθούν από μια τέτοια περίπτωση. Είναι φαινόμενο των καιρών».
Και ο κ. Προσαλίκας θεωρεί ότι βρισκόμαστε μόλις στην απαρχή του φαινομένου. «Παλιότερα οι οικογένειες έκαναν πολλά παιδιά, τα οποία αργότερα μοιράζονταν το κόστος της φροντίδας των ηλικιωμένων. Σήμερα, όταν μετά βίας υπάρχει ένα παιδί, τα πράγματα δυσκολεύουν. Το πρόβλημα θα φανεί περισσότερο όταν οι γονείς των νέων μεταναστών θα πατήσουν τα 85. Μέχρι τα 80 όλοι είναι καλά...».
Ο Αντώνης Πολίτης τονίζει την ανάγκη οργάνωσης και δημιουργίας ενός είδους μητρώου, που θα καταγράφει τους μοναχικούς ανθρώπους ώστε να γνωρίζει ο κάθε δήμος πόσοι και ποιοι είναι. «Να γνωρίζεις ποιον θα ενημερώσεις ότι ο μπαμπάς έχει άνοια και διαταραχές στη συμπεριφορά, ποιος θα κινητοποιηθεί να τον προστατεύσει όταν φεύγει από το σπίτι», σημειώνει, καθώς όπως εξηγεί τα προβλήματα υγείας παραμένουν. «Ένας φροντιστής στο σπίτι δεν μπορεί να τα καταφέρει, ενώ ούτε το παιδί από μακριά μπορεί να τα διαχειριστεί», αναφέρει.
Οι ειδικοί θεωρούν κρίσιμο να μην υπάρχει απομόνωση αυτών των ανθρώπων. «Είναι σημαντικό να στήνονται γέφυρες επικοινωνίας με την τοπική κοινωνία και πρέπει αυτές οι γέφυρες να χτίζονται από νωρίς ώστε μετά να υπάρχει η δυνατότητα πρόληψης. Τα ΚΑΠΗ μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτό, όπως και οι δήμοι. Να μην απομονώνονται οι ηλικιωμένοι στο σπίτι. Η απομόνωση στο σπίτι λειτουργεί πάντα αρνητικά. Μια υπηρεσία που θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί είναι η φροντίδα κατ' οίκον», καταλήγει ο κ. Πολίτης.
Με πληροφορίες από Καθημερινή
σχόλια