Μάρθα Γκράχαμ: Η γυναίκα που άλλαξε για πάντα τον χορό

Μάρθα Γκράχαμ: Η γυναίκα που άλλαξε για πάντα τον χορό Facebook Twitter
0

Έχουν τοποθετήσει το όνομά της δίπλα σε αυτά του Στανισλάφσκι, του Πικάσο, του Στραβίνσκι και του Τζέιμς Τζόις, ενώ η ομάδα χορού που φέρει το όνομά της θεωρείται ισότιμη του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας και του Καμπούκι της Ιαπωνίας. Αναμφισβήτητα υπήρξε πολύ σημαντική όσο ζούσε όχι μόνο για την Αμερική, για την οποία αποτελεί εθνική κληρονομιά και δικαίως της απονεμήθηκαν τα σημαντικότερα μετάλλια, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι μετά θάνατον το «Τime» την ανακήρυξε «χορεύτρια του 20ού αιώνα». Ωστόσο, η συμβολή της ως χορογράφου ήταν μεγάλη και ως τέτοια έχει μείνει στο ευρύ κοινό, έχοντας υπογράψει περισσότερες από 180 χορογραφίες. Χάρη σε αυτές θα τη θυμόμαστε πάντα, καθώς η ομάδα της δεν έχει πάψει να παρουσιάζει τα εμβληματικά, κλασικά, πια, μοντέρνα μπαλέτα της.

Όταν η Μάρθα Γκράχαμ ξεκινούσε σε ηλικία 17 χρονών μαθήματα χορού, η δασκάλα της Ρουθ Σεντ Ντένις στην Καλιφόρνια, όπως και η Ισιδώρα Ντάνκαν νωρίτερα, είχε κάνει ήδη την επανάστασή της, βάζοντας τα θεμέλια του σύγχρονου χορού που σταδιακά θα έπαιρνε τη θέση του μπαλέτου στην Ιστορία της Τέχνης. Γεννημένη στις 11 Μαΐου του 1894 σε ένα προάστιο του Πίτσμπουργκ στην Πενσιλβάνια, ήταν η μικρότερη από τέσσερα παιδιά. Ο πατέρας της ήταν ψυχίατρος ιρλανδικής καταγωγής.

Η οικογένεια μετακόμισε στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνιας το 1908, όπου και είδε την πρώτη παράσταση της Σεντ Ντένις και του συζύγου της, Τεντ Σον. Εκεί διατηρούσαν την πιο πρωτοποριακή σχολή χορού της Αμερικής, όπου κανείς δεν φορούσε πουέντ και δεν ακουγόταν κλασική μουσική, αντιθέτως ο στόχος, χάρη σε ένα μείγμα σούφι, ινδικών, ανατολίτικων και αρχαιοελληνικών χορών, ήταν η αναζήτηση μιας οικουμενικής γλώσσας βασισμένης στην αρχαία παράδοση. Σε αυτό το περιβάλλον έμελλε να εκπαιδευτεί και να γαλουχηθεί η Γκράχαμ και εκεί συμμετείχε ως χορεύτρια στους αιγυπτιακούς χορούς του Σον ‒ η ίδια ομάδα συμμετείχε και στη «Μισαλλοδοξία» του Γκρίφιθ.

Το 1926 άνοιξε σε έναν μικρό χώρο στο Upper East Side το Martha Graham Center of Contemporary Dance και στις 18 Απριλίου του ίδιου έτους παρουσίασε 18 σύντομες σόλο χορογραφίες, επηρεασμένες τόσο πολύ από τους δασκάλους της, που χρόνια αργότερα θα τις χαρακτήριζε εξωφρενικά κακές.

Με την ομάδα Denishawn έμεινε μέχρι το 1923. Μετακόμισε στη Νέα Υόρκη και εκεί αρχικά χόρευε όπου της προσφερόταν εργασία, ακόμα και σε μεγάλα θεάματα, τα μόνα που πλήρωναν αξιοπρεπώς, ώστε να βοηθήσει την οικογένειά της, καθώς ο πατέρας της είχε φύγει από τη ζωή. Από την πρώτη στιγμή ήταν δημοφιλής. Το 1926 άνοιξε σε έναν μικρό χώρο στο Upper East Side το Martha Graham Center of Contemporary Dance και στις 18 Απριλίου του ίδιου έτους παρουσίασε 18 σύντομες σόλο χορογραφίες, επηρεασμένες τόσο πολύ από τους δασκάλους της, που χρόνια αργότερα θα τις χαρακτήριζε εξωφρενικά κακές.

Το ξεκίνημα εκείνο της έδωσε ώθηση ώστε να οργανώσει το επόμενο ρεσιτάλ τον Νοέμβριο, με τη συνδρομή των μαθητριών της. Βρισκόταν στο επίκεντρο της πρωτοπορίας των δεκαετιών του '20 και του '30 και οι μεγάλοι μοντερνιστές, όπως ο Καντίσκι, που κατέφθαναν από την Ευρώπη ασκούσαν μεγάλη επιρροή επάνω της, καθορίζοντας και την τέχνη της.

Μάρθα Γκράχαμ: Η γυναίκα που άλλαξε για πάντα τον χορό Facebook Twitter
Μάρθα Γκράχαμ και Έρικ Χόκινγκ. Πηγή: Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσου.

Την τεχνική που ανέπτυξε ως προθέρμανση της ομάδας της αλλά και στα μαθήματα που έδινε στο Neighborhood Playhouse School of the Theatre την ονόμασε «Contraction and Release» («Συστολή και αποσυμπίεση») ‒ η περίφημη Μέθοδος Γκράχαμ, που είναι γνωστή σε όλο τον πλανήτη. Το γεγονός ότι το μάθημα ξεκινούσε στο πάτωμα με γυμνά πόδια ήταν πρωτόγνωρο, καθώς επρόκειτο για το εντελώς αντίθετο της τεχνικής του κλασικού μπαλέτου. Ένα νέο λεξιλόγιο επιλεγμένων κινήσεων μέσω των οποίων ο/η χορευτής/χορεύτρια προέβαλλε κάθε θετική ή αρνητική σκέψη, απελευθερώνοντας συναισθήματα όπως φόβο, χαρά, τρόμο, έκσταση, μίσος, ζήλια.

Σύντομα σημαντικοί ηθοποιοί, ακόμα και οι μεγαλύτεροι αστέρες του Μπρόντγουεϊ και του Χόλιγουντ, όπως η Μπέτι Ντέιβις, ο Κερκ Ντάγκλας, ο Γκρέγκορι Πεκ, η Τζόαν Γούντγουορντ, πολύ αργότερα η Λίζα Μινέλι και η Μαντόνα, ζητούσαν από εκείνη να παρακολουθήσουν τα μαθήματα της τεχνικής της, ώστε να μάθουν να εκφράζουν σωματικά το συναισθηματικό υπόστρωμα των χαρακτήρων που ερμήνευαν.

Η ζωή της είχε έναν μόνο στόχο, τον χορό, στον οποίο αφιερώθηκε ολόψυχα. Ο πρώτος της πιστός συνεργάτης και συνοδοιπόρος ήταν ο πιανίστας και συνθέτης Λούις Χορστ, με τον οποίο συνδέθηκε ερωτικά. Παρ' όλα αυτά, στους μαθητές της επέμενε να λέει: «Μην ακολουθείτε τη μουσική, η μουσική είστε εσείς». Έτσι, το 1929 παρουσίασε το «Heretic», όπου φάνηκε καθαρά ότι άφηνε πίσω της τη διδασκαλία των Σαιντ Ντένις/Σον, με τις χορογραφίες της να γίνονται όλο και πιο επιθετικές και οξείες, πιο αιχμηρές, με μεγαλύτερη σφοδρότητα, ίσως επειδή αντανακλούσαν τα σκοτεινά εκείνα χρόνια. Πάνω απ' όλα, όμως, επειδή ήθελε να εκφράσει το κοινό της, να το πλησιάσει, να ερμηνεύσει στη σκηνή τα μεγάλα κοινωνικά και υπαρξιακά ζητήματα της εποχής της.

Μάρθα Γκράχαμ: Η γυναίκα που άλλαξε για πάντα τον χορό Facebook Twitter
Η κατεύθυνση που έδινε στους συνεργάτες της ήταν «όλοι μας είμαστε μοναδικοί. Επιμένετε μέχρι να βρείτε τη μικρή μυστική γλώσσα που θα εκφράσει το σώμα και την καρδιά σας». Πηγή: Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσου.

Η κατεύθυνση που έδινε στους συνεργάτες της ήταν «όλοι μας είμαστε μοναδικοί. Επιμένετε μέχρι να βρείτε τη μικρή μυστική γλώσσα που θα εκφράσει το σώμα και την καρδιά σας». Η ίδια, υπέρμετρα φιλόδοξη, αρνούνταν να συμβιβαστεί με οτιδήποτε δεν την έβρισκε σύμφωνη, ποτέ δεν παρέδιδε τα όπλα.

Παράλληλα, ξεκινούσε τη μακρά συνεργασία της με τον Αμερικανο-γιαπωνέζο φωτογράφο Soichi Sunami, με τον οποίο δημιούργησε εμβληματικές φωτογραφίες σύγχρονου χορού, ενώ με τον επίσης Αμερικανο-γιαπωνέζο αρχιτέκτονα και εικαστικό καλλιτέχνη, τον Isamu Noguchi, εισήγαγαν μια νέα αισθητική, όπου η σκηνογραφία έπαψε να είναι διακοσμητική και περίπλοκη, αντιθέτως έγινε εγκεφαλική και μίνιμαλ, εκφράζοντας απόλυτα τη σκέψη της, φέρνοντας στην επιφάνεια την κίνηση, τις καθαρές γραμμές και το συναίσθημα, αλλά όχι με τον αιθέριο τρόπο του μπαλέτου.

Ένας άλλος σημαντικός συνεργάτης της ήταν ο συνθέτης Άαρον Κόπλαντ, ο οποίος επένδυσε μουσικά παραστάσεις της. Ωστόσο, συνεργάστηκε και με μια σειρά από σημαντικούς μουσικούς, όπως οι Samuel Barber, William Schuman, Carlos Surinach, Τζιαν Κάρλο Μενότι, Νταριούς Μιγιό.

Το 1936, χρονιά που παρουσίασε το «Chronicle» ‒σαφής αναφορά στον φασισμό που σάρωνε την Ευρώπη‒, δέχτηκε πρόταση από τον Χίτλερ να συμμετάσχει καλλιτεχνικά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, την οποία φυσικά απέρριψε. Γι' αυτήν της τη στάση ανταμείφθηκε δύο χρόνια αργότερα, όταν ο Ρούζβελτ την κάλεσε να χορέψει στον Λευκό Οίκο. Ήταν η πρώτη ομάδα χορού που έδωσε το «παρών» στο προεδρικό μέγαρο.

Το 1938 εντάχθηκε στην ομάδα της ένας νέος χορευτής, ο Έρικ Χόκινγκ, προερχόμενος από την ομάδα του Μπαλανσίν. Ήταν ο πρώτος άντρας χορευτής που χόρευε στην ομάδα της (ακολούθησαν ο Mερς Κάνιγχαμ και ο Πολ Τέιλορ) και, παρόλη τη διαφορά ηλικίας, εκείνος μόλις 29 κι εκείνη 44, συνδέθηκαν με έναν μεγάλο έρωτα και μια σημαντική συνεργασία που κράτησε δέκα χρόνια. Ο Χόκινγκ επηρέασε καταλυτικά τη θεματολογία της, καθώς είχε αποφοιτήσει από το τμήμα Ελληνικών Σπουδών του Χάρβαρντ, στρέφοντάς την στην ελληνική μυθολογία, η οποία της έδωσε το έναυσμα να εξερευνήσει τα μεγάλα ζητήματα της σύγχρονης διανόησης και της τέχνης.

Έτσι, αφού πρώτα χόρεψαν μαζί στο «Appalachian Spring» του 1944, έναν ύμνο στην αμερικανική παράδοση, ακολούθησαν τα «ελληνικά» έργα το 1946, το «Cave of Heart», βασισμένο στη «Μήδεια», και το 1947 το «Night Journey», βασισμένο στον Οιδίποδα. Ο Χόκινγκ διηύθυνε την ομάδα της και ήταν το στήριγμά της όσο έμεινε μαζί της. Μετά από δική του επιμονή παντρεύτηκαν το 1948. Ο γάμος δεν κράτησε, καθώς το 1951 εγκατέλειψε την ομάδα εν μέσω τουρνέ στην Ευρώπη και λίγα χρόνια αργότερα πήραν διαζύγιο. Εκείνος ακολούθησε δική του καριέρα.

Μάρθα Γκράχαμ: Η γυναίκα που άλλαξε για πάντα τον χορό Facebook Twitter
Ήταν η μόνη που διέθετε την ξεχωριστή ικανότητα να εικονοποιεί τις εσωτερικές της ανησυχίες μέσω της κίνησης και του χορού, αντανακλώντας και εξελίσσοντάς τες στη σκηνή. Πηγή: Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσου.

Δέκα χρόνια μετά το εκπληκτικό «Errand into the maze» του 1948 σε μουσική Μιγιό, με θέμα τον Θησέα και τον Μινώταυρο, το 1958, ήρθε η «Κλυταιμνήστρα», εμπνευσμένη από την «Ορέστεια» του Αισχύλου. Ήταν τόσο μεγάλη η επιτυχία της παράστασης, που παίχτηκε μέχρι και στο Μπρόντγουεϊ και έκτοτε συγκαταλέγεται στα αριστουργήματα του σύγχρονου χορού.

Έλεγε για τα ελληνικά θέματα: «Σηματοδοτούν κάτι πολύ συγκεκριμένο στη ζωή μου, τον φόβο για το άγνωστο και το απροσδιόριστο». Ήταν η μόνη που διέθετε την ξεχωριστή ικανότητα να εικονοποιεί τις εσωτερικές της ανησυχίες μέσω της κίνησης και του χορού, αντανακλώντας και εξελίσσοντάς τες στη σκηνή. Κλυταιμνήστρα, Αγαμέμνονας, Ιάσονας, Φαίδρα, Ιοκάστη, Πηνελόπη, Οδυσσέας, δεν υπάρχει μυθικό πρόσωπο που να μη χρησιμοποίησε. Αλλά και εμβληματικές γυναίκες, όπως η Ιωάννα της Λωρραίνης, η Έμιλι Ντίκινσον και η Έλεν Κέλερ.

Συχνά δήλωνε ότι θα προτιμούσε να πεθάνει παρά να σταματήσει να χορεύει. Το 1970 χόρεψε για τελευταία φορά, σε ηλικία 76 ετών, στο «Cortege of Eagles». Συνέχισε να διδάσκει και να χορογραφεί μέχρι τα βαθιά γεράματα, πολεμώντας τη χρόνια κατάθλιψη. Αναλάμβανε αναθέσεις από μεγάλες όπερες του κόσμου και χορογραφούσε μερικούς από τους σημαντικότερους χορευτές του 20ού αιώνα, όπως η Μαργκό Φοντέιν, ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ, ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, η Μάγια Πλισέτσκαγια και η Λάιζα Μινέλι, οι οποίοι δέχτηκαν να χορέψουν ως προσκεκλημένοι στη Martha Graham Dance Company.

Παράλληλα, διάσημοι σχεδιαστές μόδας από τον χώρο της υψηλής ραπτικής, όπως ο Κάλβιν Κλάιν, η Ντόνα Κάραν και ο Χάλστον, υπέγραψαν τα κοστούμια των παραστάσεών της. Μια ολόχρυση τουαλέτα του Χάλστον έγινε σήμα κατατεθέν της, καθώς για πολλά χρόνια στα γκαλά και τις πρεμιέρες της εμφανιζόταν στην υπόκλιση φορώντας το, αποδεικνύοντας ότι επρόκειτο για μια ιέρεια του στυλ.

Πέθανε την 1η Απριλίου του 1991 σε ηλικία 96 ετών από πνευμονία. Η τέφρα της σκορπίστηκε στη βραχώδη ορεινή τοποθεσία Sangre de Cristo Mountains του Νέου Μεξικού, που σημαίνει «αίμα του Χριστού». Το όνομά της παραμένει ζωντανό σε ολόκληρο τον πλανήτη, συνυφασμένο με τον σύγχρονο χορό, αποτελώντας παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και μία από τις εμβληματικές προσωπικότητες της τέχνης του 20ού αιώνα.

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ποιος είναι επιτέλους ο 91χρονος «θρύλος των Μπολσόι», Γιούρι Γκριγκορόβιτς;

Απόψε στο Ηρώδειο / Ποιος είναι επιτέλους ο 91χρονος «θρύλος των Μπολσόι», Γιούρι Γκριγκορόβιτς;

Ο σημαντικότερος εν ζωή Ρώσος χορογράφος επιστρέφει στο Ηρώδειο, πλέον σε ηλικία 91 ετών, με τον θρυλικό του «Σπάρτακο». Γιατί είναι όμως τόσο σημαντικός;
ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑ
Σεργκέι Πολούνιν: Το «κακό παιδί» του μπαλέτου αφηγείται τον προσωπικό του μύθο στο LIFO.gr

Οθόνες / Σεργκέι Πολούνιν: Το «κακό παιδί» του μπαλέτου αφηγείται τον προσωπικό του μύθο στο LIFO.gr

Με 3 ζωντανές εμφανίσεις στο "Παλλάς" και με το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του, το "κακό παιδί" του μπαλέτου αφηγείται τον προσωπικό του μύθο και μιλά στον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο για την από εδώ και πέρα πορεία του
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν

Θέατρο / Πού οφείλεται τόση δίψα για το θέατρο;

Το θέατρο εξακολουθεί να προκαλεί debates και ζωηρές συζητήσεις, παρά τις κρίσεις και τις οικονομικές περικοπές που έχει υποστεί, και φέτος ανεβαίνουν στην Αθήνα παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ανδρέας Κωνσταντίνου

Θέατρο / Ανδρέας Κωνσταντίνου: «Δεν μ' ενδιαφέρει τι υποστηρίζεις στο facebook, αλλά το πώς μιλάς σε έναν σερβιτόρο»

Ο ηθοποιός που έχει υποδυθεί τους πιο ετερόκλητους ήρωες και θα πρωταγωνιστήσει στην τηλεοπτική μεταφορά της «Μεγάλης Χίμαιρας» αισθάνεται ότι επιλέγει την τηλεόραση για να ικανοποιήσει την επιθυμία του για κάτι πιο «χειροποίητο» στο θέατρο.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Ο Στρίντμπεργκ και η «Ορέστεια» προσγειώνονται στον κόσμο της Λένας Κιτσοπούλου

Θέατρο / Η Μαντώ, ο Αισχύλος και ο Στρίντμπεργκ προσγειώνονται στον κόσμο της Κιτσοπούλου

Στην πρόβα του νέου της έργου όλοι αναποδογυρίζουν, συντρίβονται, μοντάρονται, αλλάζουν μορφές και λένε λόγια άλλων και τραγούδια της καψούρας. Ποιος θα επικρατήσει στο τέλος;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Οι Αθηναίοι / «Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Η ηθοποιός Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου θυμάται τα χρόνια του Θεάτρου Τέχνης, το πείραμα και τις επιτυχίες του Χυτηρίου, περιγράφει τι σημαίνει γι' αυτή το θεατρικό σανίδι και συλλογίζεται πάνω στο πέρασμα του χρόνου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Θωμάς Μοσχόπουλος

Θέατρο / «Άρχισα να βρίσκω αληθινή χαρά σε πράγματα για τα οποία πριν γκρίνιαζα»

Έπειτα από μια δύσκολη περίοδο, ο Θωμάς Μοσχόπουλος ανεβάζει τον δικό του «Γκοντό». Έχει επιλέξει μόνο νέους ηθοποιούς για το έργο, θέλει να διερευνήσει την επίδρασή του στους εφήβους, πραγματοποιώντας ανοιχτές πρόβες. Στο μεταξύ, κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα με την Αργυρώ Μποζώνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Θέατρο / Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Ένα συναρπαστικό υβρίδιο θεάτρου, συναυλίας, πολιτικοκοινωνικού μανιφέστου και rave party, βασισμένο στο έργο του επικηρυγμένου στη Ρωσία δραματουργού Ιβάν Βιριπάγιεφ, ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή και αποπειράται να δώσει απάντηση σε αυτό το υπαρξιακό ερώτημα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

The Review / Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

Ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και ο δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου Γιώργος Βουδικλάρης μιλούν για την παράσταση «Ο Χορός των εραστών» της Στέγης, τα υπαρξιακά ερωτήματα που θέτει το κείμενο του Τιάγκο Ροντρίγκες και τη χαρά τού να ανακαλύπτεις το next best thing στην τέχνη.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Όπερα / Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Πολυσχιδής και ανήσυχη, η Φανί Αρντάν δεν δίνει απλώς μια ωραία συνέντευξη αλλά ξαναζεί κομμάτια της ζωής και της καριέρας της, με αφορμή την όπερα «Αλέκο» του Σεργκέι Ραχμάνινοφ που σκηνοθετεί για την Εθνική Λυρική Σκηνή.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το «Κυανιούχο Κάλιο» είναι μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων 

Θέατρο / «Κυανιούχο Κάλιο»: Μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Όχι μόνο σε ανελεύθερα ή σκοταδιστικά καθεστώτα, αλλά και στον δημοκρατικό κόσμο, η συζήτηση για το δικαίωμα της γυναίκας σε ασφαλή και αξιοπρεπή ιατρική διακοπή κύησης παραμένει τρομακτικά επίκαιρη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

Θέατρο / Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

«Εκείνο που με σπρώχνει να δημιουργώ θεατρικούς χαρακτήρες είναι ο έρωτας», έλεγε ο Ουίλιαμς, που πίστευε ότι ο πόθος «είναι κάτι που κατακλύζει πολύ μεγαλύτερο χώρο από αυτόν που μπορεί να καλύψει ένας άνθρωπος». Σε αυτόν τον πόθο έχει συνοψίσει τη φυγή και την ποίηση, τον χρόνο, τη ζωή και τον θάνατο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ