Στην τελική ευθεία βρίσκονται τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ για τις ευρωεκλογές που θα ολοκληρωθούν την Κυριακή 9 Ιουνίου και θα αναδείξουν τους 720 νέους ευρωβουλευτές για την επόμενη πενταετία.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το μοναδικό εκλεγμένο από τους πολίτες πολυεθνικό νομοθετικό σώμα στον κόσμο, με τους κατοίκους της Ευρώπης να επιλέγουν τους ευρωβουλευτές που θα εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους σε επίπεδο ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές αποφασίζουν ποιοι νόμοι θα ισχύουν σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, εγκρίνουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ και παρακολουθούν τον τρόπο με τον οποίο δαπανώνται τα χρήματα από τα κράτη μέλη.
Το Ευρωκοινοβούλιο, μαζί με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εκλέγει επίσης τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και διορίζει τους 27 επιτρόπους της.
Αν και ο σκοπός των ευρωεκλογών είναι η ανάδειξη των ευρωβουλευτών, οι ψηφοφόροι χρησιμοποιούν συχνά τις ευρωπαϊκές κάλπες για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους για τις εθνικές τους κυβερνήσεις.
Ευρωεκλογές 2024: Πώς κατανέμονται οι έδρες του Ευρωκοινοβουλίου
Οι ψηφοφόροι στις ευρωεκλογές του 2024 θα επιλέξουν 720 ευρωβουλευτές για το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο αριθμός των ευρωβουλευτών αποφασίζεται πριν από κάθε εκλογική διαδικασία, με ανώτατο όριο τους 750 (συν τον πρόεδρο). Η εκπροσώπηση κάθε χώρας βασίζεται στο μέγεθος του πληθυσμού, με τις περισσότερες έδρες να κατανέμονται στη Γερμανία με 96 έδρες, στη Γαλλία με 81, στην Ιταλία με 76, στην Ισπανία με 61 και στην Πολωνία με 53. Στο άλλο άκρο του φάσματος, η Κύπρος, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα κατέχουν μόλις έξι έδρες η καθεμία.
Μόλις εκλεγούν, οι ευρωβουλευτές θα ενταχθούν σε κοινοβουλευτικές «ομάδες» ανάλογα με την ιδεολογία τους (Πράσινοι, σοσιαλιστές, κεντροδεξιοί, ακροδεξιοί κ.λπ.). Για παράδειγμα, η κεντροαριστερή ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) ενώνει μέλη από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γαλλίας και το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιταλίας, μεταξύ άλλων.
Οι δύο μεγαλύτερες κοινοβουλευτικές ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου τείνουν να είναι το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και το S&D, αλλά τα ακροδεξιά κόμματα έχουν κερδίσει σημαντικά έδαφος σε όλη την Ευρώπη και αναμένεται να σημειώσουν αξιοσημείωτη άνοδο φέτος.
Ευρωεκλογές 2024: Πώς διεξάγεται η ψηφοφορία;
Η ψηφοφορία ξεκινά στις 6 Ιουνίου στην Ολλανδία, ενώ ακολουθούν η Ιρλανδία και η Τσεχία μία ημέρα αργότερα. Η Ιταλία, η Λετονία, η Μάλτα και η Σλοβακία αρχίζουν να ψηφίζουν στις 8 Ιουνίου, αλλά η συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών της ΕΕ θα ψηφίσει την Κυριακή 9 Ιουνίου, με τα αποτελέσματα να αναμένονται αργότερα το ίδιο βράδυ.
Δεν διεξάγουν όλα τα κράτη μέλη τις ευρωεκλογές με τον ίδιο τρόπο, με το δικαίωμα ψήφου να ποικίλλει στην ΕΕ, καθώς σε κάποιες χώρες δίνεται και σε όσους έχουν συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας τους, με και τις ίδιες τις εκλογές να συμμορφώνονται με τις διαδικασίες του κάθε κράτους μέλους. Η ψήφος στις ευρωεκλογές είναι υποχρεωτική μόνο στο Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και το Λουξεμβούργο.
Οι έδρες κατανέμονται αναλογικά, οπότε αν ένα κόμμα κερδίσει το 25% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο, θα λάβει επίσης το 25% των εδρών της χώρας του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η συμμετοχή στις ευρωεκλογές τείνει να είναι χαμηλή: Η συμμετοχή το 2019 έφτασε μόλις το 50,6%, ξεπερνώντας το όριο του 50% για πρώτη φορά από το 1994. Η συμμετοχή έφτασε στο ιστορικό υψηλό του 62% το 1979 και μειώνεται σταθερά.
Τι κάνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Οι ευρωβουλευτές έχουν πενταετή θητεία, την οποία περνούν κυρίως μετακινούμενοι μεταξύ των δύο επίσημων εδρών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο και στις Βρυξέλλες. Οι συνεδριάσεις της ολομέλειας στις οποίες οι ευρωβουλευτές συγκεντρώνονται για να ψηφίσουν τη νομοθεσία λαμβάνουν χώρα στο Στρασβούργο τέσσερις ημέρες το μήνα.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, καθώς και για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο στην Ευρώπη όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι εξουσίες και οι αρμοδιότητές του διευρύνθηκαν σταδιακά μέσω διαδοχικών τροποποιήσεων των συνθηκών της ΕΕ.
Υπάρχουν 20 κοινοβουλευτικές επιτροπές που ασχολούνται με θέματα πολιτικής, όπως η άμυνα και η ασφάλεια, το διεθνές εμπόριο, οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί και θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεξάγει τις εργασίες του χρησιμοποιώντας και τις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ, ενώ όλα τα έγγραφα δημοσιεύονται σε κάθε γλώσσα. Οι ευρωβουλευτές έχουν το δικαίωμα να εργάζονται στη γλώσσα τους και προβλέπονται σχετικές διατάξεις.
Ενώ η βασική λειτουργία των περισσότερων κοινοβουλίων είναι η νομοθεσία, τρία ξεχωριστά θεσμικά όργανα της ΕΕ είναι υπεύθυνα για τη νομοθέτηση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι η μόνη που μπορεί να προτείνει νόμους, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφασίζουν να τους εγκρίνουν ή να τους απορρίψουν- και οι δύο πρέπει να συμφωνήσουν για να τεθεί σε ισχύ η νομοθεσία.
Ευρωεκλογές 2024: Τι ακολουθεί την επόμενη της κάλπης
Ένα από τα πρώτα καθήκοντα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι να εκλέξει τον νέο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να διορίσει τους 27 επιτρόπους της. Ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι αυτό που προτείνει έναν υποψήφιο για πρόεδρο της Επιτροπής - και είναι υποχρεωμένο να λάβει υπόψιν τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών - ο υποψήφιός του πρέπει στη συνέχεια να εγκριθεί από την πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η μεγαλύτερη πολιτική ομάδα ή ομάδες που θα προκύψουν από τις εκλογές θα είναι έτσι στην ισχυρότερη θέση να καθορίσει τον μελλοντικό πρόεδρο της Κομισιόν, που θεωρείται ο πιο ισχυρός ρόλος σε επίπεδο ΕΕ.
Οι υποψήφιοι για τις θέσεις των 27 Επιτρόπων περνούν από μια διαδικασία ελέγχου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και ο νέος εκλεγμένος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εγκρίνουν έναν κατάλογο υποψηφίων, έναν από κάθε κράτος μέλος, οι οποίοι εμφανίζονται ενώπιον κοινοβουλευτικών επιτροπών για να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με τους αντίστοιχους τομείς πολιτικής τους. Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεξάγει μία και μόνη ψηφοφορία επί του πλήρους καταλόγου των επιτρόπων πριν διοριστούν επίσημα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
