Ένα ρευστό και ασταθές πολιτικό σκηνικό αποτυπώνει η πρώτη μετεκλογική δημοσκόπηση που πραγματοποίησαν η Choose και η Metron Analysis. Η πανελλαδική έρευνα «Ευρωεκλογές: Η επόμενη μέρα» διεξήχθη στις 10-12 Ιουνίου και παρουσιάστηκε στη Διεθνή Διάσκεψη για την Ειρήνη και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Αλέξη Τσίπρα.
Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ευρώπη
Αρνητικά αξιολογούν το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ευρώπη οι ερωτώμενοι, με τη δυσαρέσκεια να είναι μεγαλύτερη από την ικανοποίηση, και μάλιστα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Στο ερώτημα ποιες πολιτικές δυνάμεις ενισχύθηκαν στην Ευρώπη, το 60% απαντά η Άκρα Δεξιά και μόνο το 20% η Δεξιά, παρότι η ενίσχυση της Άκρας Δεξιάς στο Ευρωκοινοβούλιο ήταν σημαντική αλλά μικρότερη από το αναμενόμενο, ενώ αύξησε σαφώς τις δυνάμεις του και το κόμμα της ευρωπαϊκής Δεξιάς (ΕΛΚ).
Ταυτόχρονα, η σχετική πλειοψηφία (48%) εκτιμά ότι το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών θα αποδυναμώσει την ΕΕ στο άμεσο μέλλον παρά ότι θα την ενισχύσει (40%).
Σχετικά με την επίδραση του αποτελέσματος των εκλογών στην πολιτική ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πλειονότητα δηλώνει απαισιόδοξη. Μόνο στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας εκτιμάται κατά πλειοψηφία ότι το αποτέλεσμα θα έχει θετική ή μάλλον θετική επίδραση.
Αντίθετα, σε όλα τα υπόλοιπα πεδία πολιτικής αναμένεται αρνητική επίδραση: στο κράτος πρόνοιας, στην οικονομία και στην απασχόληση, και ιδιαιτέρως στη μετανάστευση, όπου το 28% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι θα έχει θετική ή μάλλον θετική επίδραση, σε σύγκριση με το 49% που προβλέπει αρνητική ή μάλλον αρνητική επίδραση. Αρνητική εκτίμηση υπάρχει επίσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον.
Η επόμενη μέρα για την Ελλάδα
Όπως για την Ευρώπη, η δυσαρέσκεια είναι μεγαλύτερη από την ικανοποίηση, όντας πλειοψηφική σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και εντονότερη όσο αριστερότερα κινούμαστε στο φάσμα πολιτικής αυτοτοποθέτησης.
Οι λόγοι αποχής φαίνεται να ήταν κυρίως «πρακτικοί», αν και υποδηλώνουν μια γενικότερη πολιτική αδιαφορία ή απάθεια. Το 51% των ατόμων ανέφερε την εργασία ή τη μεγάλη απόσταση από την οικία ως βασικούς λόγους, με αυτό το ποσοστό να είναι ιδιαίτερα υψηλό στις νεότερες ηλικίες. Επιπλέον, η έλλειψη εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα (38%) και στην ευρωπαϊκή πολιτική (13%) αναφέρθηκαν επίσης ως σημαντικοί λόγοι αποχής, ειδικά μεταξύ των μεγαλύτερων ηλικιακών ομάδων.
Στο ερώτημα ποιες πολιτικές δυνάμεις ενισχύθηκαν περισσότερο στη χώρα μας, η κοινή αντίληψη είναι ότι η Άκρα Δεξιά ενισχύθηκε, αλλά σε μικρότερο βαθμό από ό,τι σε πανευρωπαϊκό επίπεδο (45% έναντι 60%).
Επιπτώσεις στο κομματικό σύστημα
Το εκλογικό αποτέλεσμα θεωρείται ότι μπορεί να προκαλέσει αλλαγές και εξελίξεις στο συνολικό κομματικό σύστημα. Ένα 42% θεωρεί ότι υπάρχει πρόβλημα κυβερνητικής αστάθειας, και αυτό περιλαμβάνει το 1/3 των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας, έναντι μόλις 28% τον Μάιο πριν τις εκλογές.
Παράλληλα, το 43% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι ο Πρωθυπουργός θα πρέπει να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, αντί να εξαντλήσει την τετραετία, όπως προτιμά το 55%. Το σενάριο των πρόωρων εκλογών υποστηρίζεται περισσότερο από τις νεότερες ηλικιακές ομάδες και από άτομα που τοποθετούνται πιο αριστερά στο πολιτικό φάσμα. Αντίθετα, οι ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας κατά πλειοψηφία προτιμούν την εξάντληση της τετραετίας.
Στην άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος, την Κεντροαριστερά, ο κατακερματισμός των δυνάμεων και η έλλειψη ενός ισχυρού κεντρικού πόλου επιβεβαιώθηκαν και σε αυτές τις εκλογές. Η πλειοψηφία των πολιτών, σε ποσοστό 69%, θεωρεί ότι τα κόμματα της Κεντροαριστεράς πρέπει να ενωθούν σε έναν κοινό σχηματισμό.
Η παραπάνω άποψη είναι πλειοψηφική σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και ακόμα πιο έντονη στους Αριστερούς (73%), τους Κεντροαριστερούς (78%) και τους Κεντρώους (81%). Αυτό υποδηλώνει ότι η δημιουργία ενός ισχυρού, ενιαίου πόλου στην Κεντροαριστερά θα είχε σημαντική ελκτική δύναμη, ειδικά για το κεντρώο τμήμα του πολιτικού φάσματος.
Συνοψίζοντας, η έρευνα αποτυπώνει ένα ασταθές πολιτικό σκηνικό. Κυριαρχεί η δυσαρέσκεια για το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών και η αντίληψη ότι θα σημάνει την περαιτέρω αποδυνάμωση της ΕΕ.
Η δε αποχή αποκαλύπτει την εντεινόμενη έλλειψη εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα, η οποία πλέον επεκτείνεται και στις δυναμικές ηλικίες, εκτός από τους νέους. Ενώ, το κομματικό σύστημα μοιάζει να εισέρχεται σε φάση αστάθειας, με πολλούς να επιθυμούν πρόωρες εκλογές.
Τέλος, στην Κεντροαριστερά καταγράφεται έντονη επιθυμία για ενοποίηση δυνάμεων και τη δημιουργία ενός ισχυρού πόλου που θα υπερβεί τον κατακερματισμό του χώρου.
Διαβάστε όλη την έρευνα:
Λύσεις, όχι ιδεολογικές συγκολλήσεις, για τα προβλήματα της καθημερινότητας
Μεγάλη ρευστότητα αλλά και αυξημένη αποστασιοποίηση από το πολιτικό σύστημα, χαρακτηρίζει το μετεκλογικό τοπίο, σύμφωνα με την έρευνα «Ευρωεκλογές: Η επόμενη μέρα», που διενεργήθηκε αμέσως μετά τις κάλπες της 9ης Ιουνίου.
Περισσότερο και από τις επιδόσεις τον κόμματων, αυτό που σημάδεψε τις τελευταίες εκλογές, ήταν η υψηλή αποχή. Μόλις 41% των συμπολιτών μας κατέφυγαν στις κάλπες, ένα ιστορικά χαμηλό ποσοστό που δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο από τη δευτερεύουσα σημασία των Ευρωεκλογών (second-order elections).
Επιπλέον, η αποχή δεν περιορίζεται πια μόνο στους νέους, αλλά επεκτάθηκε και στις κατεξοχήν παραγωγικές ηλικίες 25 -54.
Όπως δείχνουν όλες οι τελευταίες μετρήσεις, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, στις πιο δυναμικές, μάλιστα, ηλικίες νιώθει αποξενωμένο από το πολιτικό σύστημα, αισθάνεται ότι δεν τον αφορά, ότι δεν μπορεί βελτιώσει τη ζωή του.
Αν οι μεγαλύτεροι έχουν ακόμα αναμνήσεις από τότε που η πολιτική μετρούσε, αυτό δεν ισχύει για τις νεότερες γενιές ή ισχύει όλο και λιγότερο.
Οι πολίτες, άλλωστε, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη, ψήφισαν (ή δεν ψήφισαν) με βασικό κριτήριο τα ζητήματα της καθημερινότητας - την ακρίβεια, τη φτώχεια, το στεγαστικό, την υγεία, την ασφάλεια, την παιδεία, αλλά αυτά ελάχιστα απασχόλησαν την προεκλογική συζήτηση. Διόλου τυχαία, η συντριπτική πλειονότητα των ερωτώμενων δηλώνουν είτε αδιάφοροι, είτε δυσαρεστημένοι από το αποτέλεσμα των εκλογών.
Η οικονομία και η καθημερινότητα έχουν επιστρέψει εμφατικά στο επίκεντρο της πολιτικής σε όλη την Ευρώπη, αφήνοντας πίσω τους θέματα όπως η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η πράσινη μετάβαση που στο παρελθόν ήταν ψηλά στην ατζέντα των Ευρωπαίων πολιτών, αλλά πλέον αντιμετωπίζονται σχεδόν ως πολυτέλεια.
Η μαζική αποξένωση των πολιτών από τα κόμματα και τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς έχει δραματικές επιπτώσεις και στην ίδια την άσκηση της πολιτικής. Αυξάνει τις αντιστάσεις απέναντι στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και στις μεγάλες τομές που θα είχαν πραγματικό αντίκρισμα στη ζωή των ανθρώπων και είναι οι μόνες που θα μπορούσαν να αναθερμάνουν το ενδιαφέρον τους για την πολιτική.
Μεταρρυθμίσεις, για παράδειγμα, όπως η ουσιαστική αξιολόγηση στο Δημόσιο που είναι προϋπόθεση για να βελτιωθεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες.
Ταυτόχρονα, αυτή η αποξένωση καθιστά τα κόμματα όλο και πιο διστακτικά στις πρωτοβουλίες τους, γεγονός που αυξάνει ακόμα περισσότερο την απόσταση των πολιτών από το κομματικό σύστημα, ενισχύοντας την παραίτηση και την αντιπολιτική.
Ποια θα μπορούσε να είναι η διέξοδος από αυτόν τον φαύλο κύκλο; Η έρευνα μας δείχνει το πώς και με ποιους. Το μεγάλο στοίχημα της εποχής είναι να ξανακερδηθούν οι νέοι και οι παραγωγικές ηλικίες, με όχημα, όμως, τα θέματα που καίνε τη ζωή τους. Άρα η απάντηση δεν μπορεί να είναι μια γραμμική συνάρθρωση δυνάμεων, με βάση τους παραδοσιακούς πολιτικούς διαχωρισμούς. Αυτήν ακριβώς τη λογική έχουν απορρίψει οι πολίτες ξανά και ξανά στις κάλπες.
Το προβάδισμα, με δυο λόγια, θα έχει όποιος καταφέρει να δώσει πειστικές απαντήσεις και να δημιουργήσει μια νέα εθνική συναίνεση γύρω από τα προβλήματα της καθημερινότητας, ανάλογη με αυτή που έχει επιτευχθεί για τα εθνικά θέματα. Ο κόσμος ψάχνει λύσεις και όχι αναλύσεις και διαφορετικές ιδεολογικές περιγραφές των προβλημάτων.
Αν αυτό το στοίχημα χαθεί, τότε θα ενταθεί η ψυχική απομάκρυνση των πολιτών από τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς και οι ακραίες φωνές θα γίνουν ο κανόνας.
Γιάννης Δέτσης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Choose Strategic Communication Partner
