Ο κορωνοϊός άλλαξε τα πάντα στο πέρασμά του. Αρνητικά ρεκόρ κρουσμάτων, ο φόβος της διασποράς, μέτρα προφύλαξης, υγειονομικά πρωτόκολλα, περιορισμένα ωράρια, αφανείς εστίες μετάδοσης και lockdowns δημιούργησαν τις νέες συνθήκες ενός ανέπαφου κόσμου. Η κοινωνική αποστασιοποίηση έγινε απαράβατος όρος της καθημερινότητάς μας κι η τηλεργασία αναγκαία λύση διατήρησης της επικοινωνίας.
Φυσικά, η Ευρώπη βρέθηκε στο επίκεντρο της υγειονομικής κρίσης και οι ηγέτες της γηραιάς Ηπείρου κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τις πρωτοφανείς επιπτώσεις. Αναμφίβολα, το 2021 θα είναι ένας έτος προκλήσεων για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα πιστοποιητικά εμβολιασμού, το Ταμείο Ανάκαμψης και τα επενδυτικά προγράμματα κυριάρχησαν στις ολομέλειες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επιπρόσθετα, ο Covid-19 ενίσχυσε την πεποίθηση των πολιτών ότι ο ενδεδειγμένος τρόπος για την εξεύρεση αποτελεσματικών λύσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας και των συνεπειών της είναι μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Άραγε, πώς θα διαμορφωθεί η επόμενη μέρα μετά την πανδημία; Ποιες θα είναι οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η Ευρώπη και κατ’ επέκταση το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο; Μιλούν στη LiFO οι ευρωβουλευτές Ελίζα Βόζεμπεργκ, Πέτρος Κόκκαλης και Εύα Καϊλή.
Ελίζα Βόζεμπεργκ
Ευρωβουλευτής Νέας Δημοκρατίας
Η Ευρώπη κατά την τελευταία δεκαετία δοκιμάστηκε από οικονομική κρίση, έξαρση προσφυγικού και μεταναστευτικού, Brexit και ανησυχητική άνοδο ακραίων και ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων.
Οι πληγές που άνοιξε η διαχείριση της πιο δύσκολης περιόδου από τη δημιουργία της Ενωμένης Ευρώπης σε συνδυασμό με τις διαφορές Βορρά – Νότου και τις ακραίες συμπεριφορές ορισμένων κρατών μελών, όπως ο χώρες του Βίσεγκραντ, συνέθεταν ένα ιδιαίτερα δύσκολο πολιτικό περιβάλλον, που δεν άφηνε μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας για περαιτέρω εμβάθυνση και ολοκλήρωση της ΕΕ. Μάλιστα, όταν στις αρχές του περασμένου έτους η Ευρώπη κλήθηκε να αντιμετωπίσει και το πρωτόγνωρο χτύπημα της πανδημίας, πολλοί αμφέβαλλαν ακόμη και για τη διατήρηση της συνοχής της.
Όμως η ΕΕ διέψευσε τις Κασσάνδρες και σε αντίθεση με την προβληματική διαχείριση της οικονομικής και της μεταναστευτικής κρίσης, αυτήν τη φορά έδειξε σωστά αντανακλαστικά και στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων.
Την κρίσιμη στιγμή οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντιλήφθηκαν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι ενός κόσμου που αλλάζει και ότι μόνο ενωμένοι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά μεγάλες σύγχρονες προκλήσεις, όπως τις συνέπειες της πανδημίας, την αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο, το μεταναστευτικό, την κλιματική αλλαγή και τον εμπορικό ανταγωνισμό με ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα.
Είναι προφανές ότι κανείς δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνος του στο μέτωπο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, όπου πρωταγωνιστούν κυρίως ΗΠΑ και Κίνα. Το γεγονός ότι αυτήν τη στιγμή καμία από τις 15 μεγαλύτερες ψηφιακές επιχειρήσεις στον κόσμο δεν είναι ευρωπαϊκή, λέει πολλά.
Αυτό έγινε επιτέλους αντιληπτό από τα οικονομικά ισχυρά κράτη μέλη της ΕΕ, που συνειδητοποίησαν ότι η ευημερία τους όχι μόνο κτίστηκε, αλλά και στηρίζεται στην ΕΕ.
Το πρώτο μεγάλο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση ήταν η ιστορική απόφαση των 27 για τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης με κοινό δανεισμό από την Κομισιόν. Για πρώτη φορά η Ευρώπη δανείζεται στο όνομα της Ένωσης χρησιμοποιώντας την ισχυρή πιστοληπτική της ικανότητα για να αντλήσει κεφάλαια από τις αγορές, κάτι που μέχρι πρότινος φαινόταν από ανέφικτο έως ουτοπικό.
Περαιτέρω αποφασίστηκε χαλάρωση των όρων του Συμφώνου Δημοσιονομικής Σταθερότητας, ενώ ξεκίνησε και συζήτηση για τον τρόπο διαχείρισης του χρέους που δημιουργήθηκε λόγω της κρίσης του Covid-19, με το σκεπτικό ότι οι κυβερνήσεις δανείστηκαν για να επουλώσουν τις πληγές της πανδημίας και δεν υφίσταται ο «ηθικός κίνδυνος» της σπατάλης, που ήταν το βασικό επιχείρημα των χωρών του Βορρά στην κρίση χρέους του 2011-2012.
Όμως παρά το μεγάλο βήμα με το «Πακέτο Ανάκαμψης», που αποτέλεσε σημαντική τομή στο κοινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ο δρόμος ακόμη είναι μακρύς. Η ΕΕ στη μεταπανδημική εποχή καλείται να αναμετρηθεί με τον εαυτό της και να λειάνει διαφωνίες, ασυμμετρίες και αντιφάσεις του παρελθόντος.
Χρειάζονται πρωτίστως θεσμικές και αποφασιστικές παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση της κοινής αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής, που αποτελούν επιτακτική ανάγκη σε μια κρίσιμη συγκυρία, καθώς οι διεθνείς ισορροπίες αλλάζουν και οι γεωπολιτικές ανάγκες το απαιτούν. Όμως η μεγαλύτερη πρόκληση για την επόμενη μέρα είναι η εμβάθυνση της Ένωσης και η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, που προϋποθέτουν το να πολιτεύονται τα κράτη μέλη με αποκλειστικό γνώμονα τις ευρωπαϊκές αξίες της αλληλεγγύης και της συνεργασίας και όχι να προτάσσουν τα δικά τους πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα.
Η Ενωμένη Ευρώπη είναι η λύση για το παρόν και το μέλλον όλων ανεξαιρέτως των κρατών μελών, ακόμη περισσότερο όμως για την πατρίδα μας, λόγω οικονομικής κατάστασης, γεωγραφικής θέσης, μεταναστευτικού και δύσκολων γειτόνων. Η πανδημία στάθηκε αφορμή για να αναδειχθεί η αξία του κοινού ευρωπαϊκού οικοδομήματος και να αποδειχθεί ότι η Ευρώπη, παρά τις δυστοκίες ή τις καθυστερήσεις, μπορεί να ξαναβρεί τον προσανατολισμό της και να κάνει όχι μόνο απλά βήματα, αλλά και άλματα προς τα εμπρός.
Η μεγαλύτερη πρόκληση για την επόμενη μέρα είναι αυτή η κρίση να γίνει ευκαιρία για μια Ευρώπη με πιο ανθρώπινο πρόσωπο, προσήλωση στα δημοκρατικά ιδεώδη και ισότιμη αντιμετώπιση όλων των κρατών μελών, με βάση τις αρχές της αλληλεγγύης, της συνεργασίας και του κράτους δικαίου, όπως την οραματίστηκαν ο Ρομπέρ Σουμάν, ο Ζαν Μονέ και οι άλλοι μεγάλοι εμπνευστές της Ενωμένης Ευρώπης.
Πέτρος Κόκκαλης
Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
Κόντρα στην κείμενη αφήγηση, πιθανώς αντιδημοφιλώς, θεωρώ πως είναι πολύ νωρίς να μιλήσει κανείς για το τέλος της πανδημίας. Τα 2/3 του πλανήτη δεν έχουν ακόμα πρόσβαση σε εμβόλια ελέω της υπεράσπισης των πνευματικών δικαιωμάτων και της κερδοφορίας της φαρμακοβιομηχανίας, ενώ τα μέτρα αντιμετώπισης των κοινωνικών και οικονομικών ανατροπών που έφερε η πανδημία είναι ακόμα στο στάδιο της παρατήρησης των προβλημάτων.
Ομοίως, είναι λάθος να μιλάμε μόνο για την παρούσα πανδημία. Ο Covid-19 είναι μέρος μίας αλυσίδας ζωονώσων που ενσκήπτουν με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα και σφοδρότητα τα τελευταία 30 χρόνια . Όλοι οι ειδικοί προειδοποιούν και προετοιμάζονται για τις επόμενες, με τους G7 να ιδρύουν ειδικό παρατηρητήριο κατά τη βρετανική προεδρία. Ζούμε στον καιρό των πανδημιών, που μαζί με την εκτόξευση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, ήρθαν ως αποτέλεσμα ενός στρεβλού διεθνούς παραγωγικού μοντέλου, ενός ύστερου καπιταλισμού κανίβαλου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες στη σωστή κατεύθυνση πριν από τον Νοέμβριο του 2019, με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία να αποτελεί τον οδικό χάρτη αλλά και ένα πολιτικό μανιφέστο για μία διαφορετική Ευρώπη. Στις αλλαγές που φέρνει κάθε εξειδίκευσή της, οι συντηρητικοί και όσοι αρνούνται να δεχτούν την αναγκαιότητα των αλλαγών, εξυφαίνουν παρανοήσεις και ψευδείς ειδήσεις, παίζοντας κατενάτσιο για έναν κόσμο που έχει τελειώσει.
Η πρώτη παρανόηση είναι αυτή που λέει οι πράσινες πολιτικές επιβαρύνουν την οικονομία. Προτείνω την ακριβώς αντίθετη ανάγνωση, πως η εμμονή σε πρακτικές του παρελθόντος είναι αυτή που γεννά καθυστερήσεις, την ώρα που υπάρχουν ξεκάθαροι πράσινοι κανόνες για την Δίκαιη Μετάβαση σε μία βιώσιμη, ακμάζουσα οικονομία. Δεν μπορούμε, για παράδειγμα, να μιλάμε για Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να μετατρέπεται σε μία πράσινη τράπεζα και συγχρόνως να συζητάμε για την επιδότηση ορυκτών καυσίμων.
Η δεύτερη παρανόηση, ή καλύτερα ψευδής είδηση, είναι πως υπάρχει εναλλακτική. Δεν υπάρχει και γι' αυτό δεν έχει παρουσιαστεί πουθενά. Η εναλλακτική που υπονοούν είναι να μην κάνουμε τίποτα, να συνεχίσουμε να υπερθερμαίνουμε τον πλανήτη, να αφήσουμε να γιγαντώνονται τα ακραία καιρικά φαινόμενα που χτυπάνε σοδιές, περιουσίες και τελικά κοστίζουν ανθρώπινες ζωές, κλιμακώνοντας τις απώλειες της βιοποικιλότητας και την άνοδο των πανδημιών. Είναι δυστυχώς επιστημονική βεβαιότητα πως αυτή η οδός θα οδηγήσει στην καταστροφή μας.
Η τρίτη παρανόηση αφορά κυβερνήσεις όπως η ελληνική, που επιδιώκουν να υπάρξει Πράσινη Μετάβαση από τα πάνω, «από την Αθήνα», από κλειστά και συγκεντρωτικά σχήματα που επεξεργάζονται πολιτικές εν κρυπτώ και τις ψηφίζουν αιφνιδιαστικά χωρίς καμία ουσιαστική διαβούλευση. Δεν έχει αποδώσει πουθενά μία τέτοια προσέγγιση και σίγουρα δεν μπορεί να δουλέψει σε χώρες με σημαντικά δομικά και κοινωνικά προβλήματα όπως είναι η Ελλάδα. Οι όποιες προκλήσεις πρέπει να εντοπιστούν και να επιλυθούν σε μεγάλο μέρος κατά τον σχεδιασμό, αντί για τις συνήθεις ανατροπές κατά την υλοποίηση, με καθυστερήσεις δεκαετιών. Η χώρα έχει μπροστά της μία ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί.
Η έξοδος από την πανδημία, δυστυχώς, δεν θα είναι ούτε το πράσινο πιστοποιητικό, ούτε οι τουρίστες, ούτε τα εμβόλια. Για να βγούμε από τον καιρό των πανδημιών, πρέπει η «επόμενη μέρα» να ξεκινήσει σήμερα και να είναι μία πράσινη μέρα. Πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, σε διαβούλευση με το σύνολο των πολιτών, στη βάση ριζοσπαστικών αλλαγών στον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε. Τότε και μόνο τότε θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για το οριστικό τέλος των πανδημιών, μαζί με την καταπολέμηση των ανισοτήτων για μία καινούρια βιώσιμη σελίδα στην ιστορία του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη.
Εύα Καϊλή
Eυρωβουλευτής ΚΙΝΑΛ
Η πανδημία έφερε στο επίκεντρο τον μετασχηματισμό της ψηφιακής εποχής με ανακατατάξεις στη διεθνή τάξη πραγμάτων, ενώ ανέδειξε τα τρωτά σημεία ενός διασυνδεδεμένου κόσμου όπου τα γεωγραφικά σύνορα δεν αντικατοπτρίζονται στον ψηφιακό κόσμο. Αποκαλύπτεται έτσι η ανάγκη νέων συνεργασιών για την αντιμετώπιση των νέων γεωπολιτικών συσχετισμών σε μια νέα οικονομία όπου οι ανατρεπτικές τεχνολογίες δεν έχουν πάντα θετικό πρόσημο.
Η πανδημία έδρασε σαν καταλύτης που επιτάχυνε μια σειρά οικονομικών μεταβάσεων σε σχέση με την τεχνολογία, τη βιοτεχνολογία και την πράσινη μετάβαση, δημιουργώντας μια αίσθηση επείγοντος στην ανάγκη για δράση και τη σύναψη νέων συμμαχιών ανάμεσα σε δημοκρατίες, στη βάση των αρχών της ΕΕ και τον σεβασμό των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Στην ΕΕ εισερχόμαστε σταδιακά σε μια νέα φάση, όπου η απαίτηση για περισσότερη Ένωση και περισσότερη Ευρώπη και χάραξη ενιαίων στρατηγικών σε περισσότερους τομείς είναι πλέον αδιαμφισβήτητη. Καταπολεμώντας μαζί την πανδημία βγαίνουμε ήδη πιο δυνατοί και ώριμοι, και αποφασισμένοι να προσδώσουμε θετικό πρόσημο στα «ακριβά» μαθήματα των τελευταίων μηνών. Έχουμε κατανοήσει οτι είναι ανάγκη μεν, αλλά και ευκαιρία για καλύτερο συντονισμό και συνεργασία σε επίπεδο κρατών-μελών, όπως και διεθνώς, τόσο για την ανάκαμψη από την πανδημία όσο και για τις προκλήσεις που θα προκύψουν εξαιτίας της, θέτοντας νέα πλαίσια μέσω των οποίων θα αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα αυτά, ώστε η επόμενη πρόκληση να βρει την ΕΕ πιο ανθεκτική και προετοιμασμένη σε όλα τα επίπεδα.
Ωστόσο, για να διαδραματίσει η Ευρώπη αυτόν τον ρόλο με επάρκεια και αποτρέποντας μεγαλύτερες ανισότητες στο εγγύς μέλλον δεν αρκεί ένα γενναίο πακέτο ανάκαμψης που θα απορροφήσει τα απόνερα της κρίσης αυτής, απαιτείται μια σύγχρονη πολιτική προσέγγιση στα κέντρα λήψης αποφάσεων, με μεθοδική αποκέντρωση στη φάση της εφαρμογής.
Δεν είναι τυχαίο που φέτος προχωράει ο εκσυγχρονισμός των νομικών εργαλείων ανταγωνισμού, η επέκταση του GDPR και στα μη προσωπικά δεδομένα, οι προδιαγραφές για ενισχυμένη κυβερνοασφάλεια αλλά και το νομικά δεσμευτικό πλαίσιο ηθικής στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, κανόνες για τις πλατφόρμες υπηρεσιών και προιόντων, νομοθεσία για τα κρυπτονομίσματα, για τα δικαιώματα των εργαζομένων στην οικονομία των πλατφορμών, η νέα βιομηχανική στρατηγική, η πράσινη στρατηγική, στρατηγική για υγεία, για ψηφιακές δεξιότητες, η αναβάθμιση της νέας οδηγίας ψηφιακής ασφάλειας και της ασφάλειας δικτύων τηλεπικοινωνιών και επιπλέον ασφάλειες για τις κρίσιμες υποδομές, και πολλά ακόμη εργαλεία στο οπλοστάσιο της ΕΕ για την επόμενη μέρα της πανδημίας, μαζί με τα χρηματοδοτικά και επενδυτικά εργαλεία που δημιούργησε η ΕΕ για να εκμεταλλευθεί αυτή την κρίση ως μια μοναδική ευκαιρία για πιο ισχυρή Ένωση.
Όλες αυτές οι αλλαγές συνδέονται στενά με θεσμικά ζητήματα σχετικά με τα ατομικά δικαιώματα, τη διαφάνεια και τη δημοκρατία, όπου το πεδίο για διεθνή συνεργασία μεταξύ όλων των δυνάμεων είναι περιορισμένο, κυρίως λόγω των πολλών διαφορετικών πολιτικών κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων διακυβέρνησης, οπότε και της διαφορετικής ιεράρχησης αξιών και αρχών.
Για παράδειγμα, ως προς τα δικαιώματα των εργαζομένων, η ΕΕ άνοιξε την συζήτηση για το δικαίωμα στην αποσύνδεση και γενικότερα δικαιώματα «off line» που πρέπει να μεταφραστούν και «on line», ως απαραίτητα για τη διασφάλιση ποιότητας ζωής με βάση τις ευρωπαϊκές αξίες τις οποίες δεν διαπραγματευόμαστε.
Είναι όμως εφικτό και απαραίτητο, η ΕΕ, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες που μοιράζονται ένα συναφές σύστημα αξιών, όπως οι περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ, να συνεχίσουν να εξερευνούν μηχανισμούς για τον καθορισμό κοινών προτύπων και προδιαγραφών για τη χρήση της τεχνολογίας, με τρόπο που θα σέβεται τις δημοκρατικές αρχές και θα καθιερώνει ασφαλείς αλυσίδες εφοδιασμού στο διεθνές και ευρωπαϊκό εμπόριο, όπως ακριβώς επιχειρείται να γίνει με τη συμφωνία για κοινούς κανόνες ψηφιακής φορολόγησης της οικονομίας των πλατφορμών.
Άλλωστε, είναι πρόσφατη η εμπειρία μας για τη σημασία του ελεύθερου εμπορίου στην κατανομή των εμβολίων και των θεραπειών του Covid- 19, αλλά και για τη συνεννόηση στην παγκόσμια προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης και επανεκκίνησης.
Όλα τα παραπάνω, δηλαδή το πώς ακριβώς θέλουμε εμείς, οι πολίτες της Ευρώπης, την Ευρώπη του Μέλλοντος, θα συζητηθούν στο πλαίσιο της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης μέσω μιας πρωτοφανούς διαβούλευσης εφ’ όλης της ύλης που θα γίνει σε όλες τις γλώσσες και ανοιχτή σε κάθε έναν από εμάς, ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο άκρο της Ένωσης, δίνοντας βήμα σε όλους και, κυρίως, στους νέους για να μετέχουν στη διαμόρφωση του Μέλλοντος της Ευρώπης που εκείνοι θέλουν να ζήσουν και να δημιουργήσουν.
