Μαρία Ψαρά
Ανταποκρίτρια Star - Εφ. Συν.
Ακούγεται κλισέ, αλλά μια επίσκεψη αρκεί για να σε πείσει. Στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο «χτυπά» η καρδιά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας της Ευρώπης. Εκεί όπου εκλεγμένοι από είκοσι επτά πλέον χώρες συναντιούνται για να ανταλλάξουν απόψεις, να ψηφίσουν, να συννομοθετήσουν. Εκεί όπου διαπιστώνεις πόσα σε ενώνουν και πόσα σε χωρίζουν από τις συνήθειες και τις νοοτροπίες των άλλων Ευρωπαίων.
Συνήθιζα να πηγαίνω στο Στρασβούργο και πριν αναλάβω τη θέση της ανταποκρίτριας στις Βρυξέλλες. Πετούσα από την Αθήνα, επισκεπτόμουν τη γραφική γαλλική πόλη και έπαιρνα μια μυρωδιά από τη «φούσκα των Βρυξελλών» («EU bubble» τη λένε εδώ) που μετακόμιζε σύσσωμη σχεδόν για τρεις μέρες στη Γαλλία. Και ένιωθα ότι στα έδρανα της Ολομέλειας καθορίζονταν πολλά από εκείνα που θα έφταναν στην Ελλάδα ως νόμοι και συστάσεις.
Όταν διαπιστεύτηκα στην Κομισιόν, συνειδητοποίησα την πικρή αλήθεια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από τον θεσμικό της ρόλο, είναι το μόνο όργανο που μπορεί να προτείνει νομοθεσία. Μόνο οι επίτροποι μπορούν να φέρουν ένα νομοσχέδιο – για να μιλήσω με «εθνικούς όρους». Και για να περάσει, πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Εκεί οι χώρες θα μαλώσουν, θα διαπραγματευτούν, θα αλλάξουν το κείμενο, θα αντιδικήσουν για τα εθνικά τους συμφέροντα και τελικά θα συμφωνήσουν. Ή όχι.
Όταν διαπιστεύτηκα στην Κομισιόν, συνειδητοποίησα την πικρή αλήθεια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από τον θεσμικό της ρόλο, είναι το μόνο όργανο που μπορεί να προτείνει νομοθεσία. Μόνο οι επίτροποι μπορούν να φέρουν ένα νομοσχέδιο – για να μιλήσω με «εθνικούς όρους». Και για να περάσει, πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Το Ευρωκοινοβούλιο τι ρόλο παίζει, λοιπόν, στη νομοθετική διαδικασία της Ε.Ε.; Δίνει κι αυτό τη γνώμη του. Ένα ναι ή ένα όχι. Κάποιες παρατηρήσεις, κάποιες συστάσεις. Και ως εκεί.
Φαινόταν κάτι να μην κολλάει. Πώς μπορεί το μοναδικό άμεσα εκλεγμένο ευρωπαϊκό σώμα να είναι τόσο υποβαθμισμένο εντός Ε.Ε.;
Για πολύ καιρό παρατηρούσα και την εσωστρέφεια της Ευρωβουλής, την –θα τολμήσω να πω– υποτίμησή της από τα άλλα ευρωπαϊκά όργανα, αλλά και την απαξίωση πολλών από τους συναδέλφους μου. Τα ψηφίσματα των ευρωβουλευτών ήταν θέμα μόνο αν αφορούσαν την Τουρκία και σπάνια απασχολούσε ποιος ψήφισε τι, για ποιο θέμα και τι σημαίνει αυτό για τις εξελίξεις και το κλίμα.
Μου θύμιζε μια πολύχρονη συζυγική σχέση: υπήρχε μια αρμονία, ασυζητητί. Αλλά Κομισιόν και Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεωρούσαν το Ευρωκοινοβούλιο δεδομένο. Πως ό,τι κι αν φτάσει τελικά για ψήφιση ως αποτέλεσμα διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων, οι ευρωβουλευτές θα το ψηφίσουν. Θα πουν ένα τυπικό «ναι».
Έλα όμως που τα πράγματα αλλάζουν, ακόμα και οι θεσμοί. Δεν χρειάστηκε πολύ: ένας υποψήφιος επίτροπος της Κομισιόν δεν εγκρίθηκε από την αρμόδια επιτροπή των ευρωβουλευτών. Μια νομοθεσία δεν πέρασε έτσι όπως είχε έρθει. Και στη διαμόρφωση των όρων για το Ταμείο Ανάκαμψης από τον κορωνοϊό το Ευρωκοινοβούλιο διεκδίκησε και πήρε ρόλο.
Η φυσιογνωμία άλλαξε μεμιάς. Ο Β. Ορμπάν ακόμα το φυσάει και δεν κρυώνει που οι ευρωβουλευτές ψήφισαν την ενεργοποίηση του άρθρου 7 –«μπαζούκας» το λένε, γιατί οδηγεί σε στέρηση ψήφου στα συμβούλια– για την Ουγγαρία. Η Ευρωβουλή απέκτησε πυγμή.
Τι οδήγησε σε αυτήν τη μεταστροφή; Σίγουρα το προεδρείο, η πολιτική απόφαση για διεκδίκηση πολιτικού ρόλου στο πολιτικό γίγνεσθαι. Και μια ανάγκη που προκύπτει από τις εξελίξεις η Ευρωπαϊκή Ένωση να γίνει όλο και πιο ρεαλιστική, πραγματιστική, σημαντική για την καθημερινή ζωή του Ευρωπαίου. Και μόνο το Ευρωκοινοβούλιο έχει το προνόμιο της άμεσης επαφής.
Τώρα ναι, η διαφορετικότητα έχει νόημα. Και η πολυσυλλεκτικότητα επίσης, όπως και η δημοσιογραφική κάλυψη. Γιατί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμβάλλει πια καταλυτικά στη διαμόρφωση του κλίματος στην Ε.Ε.
Ειρήνη Ζαρκαδούλα
Ανταποκρίτρια ΕΡΤ και ΑΠΕ
Έφτασα στις Βρυξέλλες τον Μάιο του 2020 εν μέσω της πανδημίας. Το πρώτο κύμα είχε περάσει, το Βέλγιο ήταν από τις χώρες που είχαν πληγεί περισσότερο αναλογικά με τον πληθυσμό του και τίποτα δεν θύμιζε τις Βρυξέλλες που όλοι είχαμε γνωρίσει στα ταξίδια που κάναμε για να επισκεφθούμε το Κοινοβούλιο, να καλύψουμε άλλα θέματα ή απλώς για αναψυχή. Τα πάντα γίνονταν διαδικτυακά, κάτι που από τη φύση μου δεν μου ταιριάζει. Προτιμώ να συναντώ ανθρώπους, να μιλώ να μαζί τους.
Προσπάθησα να έρθω σε επαφή με βασικά πρόσωπα που έχουν σχέση με τον Τύπο τόσο στην Κομισιόν όσο στο Συμβούλιο και στο Κοινοβούλιο. Παρά τις δυσκολίες, δειλά-δειλά κατάφερα να αποκτήσω τις πρώτες επαφές και πρέπει να ομολογήσω ότι με βοήθησαν πολύ να εγκλιματιστώ σε μια τόσο δύσκολη περίοδο. Διότι είναι εντελώς διαφορετικό να καλύπτεις θέματα ως απεσταλμένος και διαφορετικά ως ανταποκριτής. Κι όμως, όλη αυτή η καινούργια εμπειρία, παρά την κρίση, ήταν κάτι που δεν θα άλλαζα με τίποτα. Μετά από περίπου δεκαπέντε χρόνια στα διεθνή, είναι σίγουρα πρόκληση μια μεγαλύτερη εξειδίκευση στην καρδιά των γεγονότων.
Το να παρακολουθείς από την αρχή, για παράδειγμα, μια πρόταση της Κομισιόν, η οποία, μέχρι να φτάσει στο Συμβούλιο, πρέπει να περάσει από το Κοινοβούλιο, που έχει δικαίωμα να μπλοκάρει ή να διαφωνήσει μέχρι να βρεθεί κοινός τόπος, σίγουρα είναι η μεγαλύτερη έκφραση της δημοκρατίας. Παρακολουθώντας συζητήσεις στο Κοινοβούλιο μπορεί να αντιληφθεί κανείς, μέσα από τις απόψεις της κάθε ευρωομάδας, τον τρόπο σκέψης και προς τα πού κλίνει κάθε χώρα. Το σημαντικό είναι οι ψηφοφόροι να έχουμε κατά νου ότι τα πρόσωπα που επιλέγουμε να μας εκπροσωπήσουν μπορούν να πιέσουν, μπορούν να διεκδικήσουν. Γι’ αυτό ίσως ορισμένες φορές πρέπει να σκεφτόμαστε λίγο περισσότερο πριν ψηφίσουμε.
Σαφώς, δεν είναι το Κοινοβούλιο το οποίο θα λάβει την τελική απόφαση, είναι όμως συννομοθέτης, μπορεί να αλλάξει, να επηρεάσει μια πρόταση. Κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Ακριβώς επειδή πρόκειται για έναν από τους θεσμούς που αντικατοπτρίζουν τις ευρωπαϊκές αξίες, το να βλέπω τον καταδικασμένο για σύσταση τρομοκρατικής οργάνωσης Λαγό να συνδέεται μέσα από τη φυλακή και να μιλά στο Κοινοβούλιο ήταν κάτι που δεν μου άρεσε.
Σαφώς, δεν είναι το Κοινοβούλιο το οποίο θα λάβει την τελική απόφαση, είναι όμως συννομοθέτης, μπορεί να αλλάξει, να επηρεάσει μια πρόταση. Κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Ακριβώς επειδή πρόκειται για έναν από τους θεσμούς που αντικατοπτρίζουν τις ευρωπαϊκές αξίες, το να βλέπω τον καταδικασμένο για σύσταση τρομοκρατικής οργάνωσης Λαγό να συνδέεται μέσα από τη φυλακή και να μιλά στο Κοινοβούλιο ήταν κάτι που δεν μου άρεσε. Ακόμη κι αν συνέβη μία φορά, ακόμη κι αν εκκρεμούν διαδικασίες. Οι αποφάσεις σε τέτοιες περιπτώσεις είναι θεμιτό να λαμβάνονται άμεσα και χωρίς καθυστέρηση. Αυτό είναι ένα από τα αρνητικά στοιχεία, θα έλεγα. Ο χρόνος που χρειάζεται για να ληφθούν αποφάσεις και όλη αυτή η γραφειοκρατία που υπάρχει πολλές φορές μάλλον αμαυρώνει την εικόνα των ευρωπαϊκών θεσμών. Ωστόσο, φάνηκε ότι μέσα σε κρίσεις η Ε.Ε. μπορεί να σταθεί στα πόδια της και να είναι αλληλέγγυα. Περίτρανο παράδειγμα η πανδημία και τα εμβόλια. Θα δεχτώ ότι υπήρχαν καθυστερήσεις στην αρχή, αλλά εν τέλει τα καταφέραμε κι αυτό λέει πολλά.
Επόμενο τεστ το Σύμφωνο για το μεταναστευτικό, το οποίο επίσης χρειάζεται να κλείσει και να βρεθεί κοινός τόπος το συντομότερο. Και δεν είναι μόνο αυτά. Υπάρχουν αμέτρητα ζητήματα που συζητιούνται μέχρι να καταλήξουμε σε ένα αποτέλεσμα. Αυτός ο διάλογος είναι η αξία της δημοκρατίας και αυτή η δημοκρατία αντανακλάται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
