Massimo Peri: Η Φεγγαροντυμένη του Σολωμού, Ένας άγνωστος x που πρέπει να παραμείνει άγνωστος

Η ανάγνωση του Σολωμού είναι δύσκολο εγχείρημα, διότι τα κείμενα που διαθέτουμε −τα αυτόγραφα και τα εκδοθέντα− είναι μοιραία άνισα, και μάλιστα ανταγωνιστικά. Ο «Κρητικός» δεν αποτελεί εξαίρεση. Αν, παρ' όλα αυτά, αποτολμώ να πάρω τον λόγο, δεν είναι για να εξετάσω μια ιδιόρρυθμη λογοτεχνική περίπτωση, ούτε επειδή το ποίημα αυτό θεωρείται ομόφωνα ένα αριστούργημα. Άλλη είναι η αιτία. Είτε είναι αριστούργημα είτε κακοτέχνημα (γι' αυτό ας αποφασίσουν οι αισθητικοί της λογοτεχνίας), ο «Κρητικός» αποτελεί μια μαθητεία για τον ήλιο και το φεγγάρι, δηλαδή για το θηλυκό ασυνείδητο του άντρα, μια μαθητεία η οποία επιστρατεύει δύο αλλεργικά το ένα στο άλλο παρατηρητήρια: τη φιλολογία και την ψυχολογία. Το βιβλίο αυτό προσπαθεί να διερευνήσει τη σχέση έλξης-απώθησης ανάμεσα στις δύο αυτές οπτικές γωνίες, γι' αυτό και η πραγμάτευση διασπάστηκε από μόνη της σύμφωνα με το σχήμα του γιουνγκιανού «Τετάρτου» (3+1): το πρώτο κεφάλαιο δίνει πληροφορίες γύρω από το κείμενο, τις οποίες παραθέτω −αυτή ήταν, αν μη τι άλλο, η πρόθεσή μου−, με φιλολογική ουδετερότητα. Αντιθέτως, τα επόμενα τρία κεφάλαια αποτελούν μια αμαρτωλή μοιχεία με την ψυχολογία, κυρίως την αναλυτική.