Βαγγέλης Τζούκας: Οι οπλαρχηγοί του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο 1942-44
Το ανά χείρας βιβλίο αποτελεί επεξεργασμένη έκδοση της διδακτορικής διατριβής του συγγραφέα και αναφέρεται στη γενικότερη προβληματική γύρω από την ιστορία της ελληνικής Αντίστασης και του εμφύλιου πολέμου που ακολούθησε. Υπό την έννοια αυτή, φιλοδοξεί να συνεισφέρει στην εκτεταμένη συζήτηση γύρω από τα χαρακτηριστικά του ένοπλου αγώνα κατά την περίοδο της Κατοχής, που έχει αναχθεί τα τελευταία έτη σε ένα από τα κεντρικά πεδία αντιπαράθεσης στην ιστοριογραφία της περιόδου.
Όπως μαρτυρά και ο τίτλος του βιβλίου, στόχος του είναι η διερεύνηση των διαδικασιών συγκρότησης των ενόπλων σωμάτων του ΕΔΕΣ στον χώρο της Ηπείρου κατά την περίοδο 1942-1944. Αποσκοπεί, από την άποψη αυτή, στην ανάδειξη της πολύπλοκης σχέσης παράδοσης και νεωτερικότητας όσον αφορά τις διαδικασίες συγκρότησης και ανάπτυξης του ελληνικού αντιστασιακού κινήματος κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Πρόκειται ουσιαστικά για την εξιστόρηση της σύνθετης και αμφίπλευρης σχέσης μεταξύ του ΕΔΕΣ, μιας αστικής αντιστασιακής οργάνωσης με καταγωγή από το βενιζελικό στρατόπεδο του Μεσοπολέμου, και του παραδοσιακού, τοπικά προσδιορισμένου αγροτικού περιβάλλοντος, στο οποίο υποχρεώθηκε να αναπτύξει τα ένοπλα τμήματά του. Διερευνώνται, λοιπόν, οι διαδικασίες μέσω των οποίων συγκροτήθηκαν σε τέσσερις ορεινές περιοχές της Ηπείρου (Ξηροβούνι, Λάκκα-Σούλι, Ραδοβίζι, Τζουμέρκα) ένοπλα σώματα που στήριξαν το αντάρτικο του ΕΔΕΣ. Υπό την ηγεσία οπλαρχηγών πολλές από τις ομάδες αυτές μετέφεραν στο πεδίο των πολλαπλών πολιτικών και στρατιωτικών αντιπαραθέσεων τη δική τους κουλτούρα, αυτή του ένοπλου του ορεινού αγροτικού χώρου.
Χρησιμοποιώντας πλήθος γραπτών και προφορικών μαρτυριών αλλά και αρχειακού υλικού, η εργασία φιλοδοξεί να αναδείξει τους σύνθετους μηχανισμούς πολιτικής κινητοποίησης των τοπικών κοινοτήτων, οι οποίοι στηρίζονται στην οικειοποίηση των παραδοσιακών δομών και πρακτικών από τις αντιστασιακές οργανώσεις και την επίδραση των τοπικών πολιτισμικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων στον τρόπο πρόσληψης και διαχείρισης των τοπικών και υπερτοπικών συγκρούσεων. Από την άλλη πλευρά, αναδεικνύεται ο ρόλος των νεωτερικών ταυτοτήτων στην ανατροφοδότηση των προηγούμενων αντιθέσεων ανάμεσα στις τοπικές ένοπλες ομάδες και οι πολιτικές συνέπειες της ένταξης των οπλαρχηγών στην οργάνωση του Ναπολέοντα Ζέρβα.
