Κορνήλιος Μιχαηλίδης: «Η τέχνη είναι μια υπέρβαση που δε μετριέται με αριθμούς»

Εν μέσω εντατικής προετοιμασίας για το καθιερωμένο πλέον Εορταστικό Γκαλά με την ΚΟΑ (30.12, live streaming), ο ραγδαία ανερχόμενος Κορνήλιος Μιχαηλίδης μιλά για την τέχνη, που πάντα επιβιώνει σε καιρούς κρίσης. Μοιράζεται όσα τον δίδαξε η περίοδος της πανδημίας, αναμένοντας με αισιοδοξία την επόμενη ημέρα – τότε που τα χαμόγελα θα φαίνονται και οι αγκαλιές θα γεμίσουν.

—Σε λίγους μήνες, συμπληρώνεται ένας χρόνος που βιώνουμε την πανδημία του κορωνοϊού. Ποιες οι ανατροπές που έφερε στη ζωή σας – τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο;

Οι δυσκολίες και το κόστος που προκύπτουν από την πανδημία του κορωνοϊού τόσο στις τέχνες αλλά και γενικότερα, είναι γνωστές και σε μεγάλο βαθμό κοινές για όλους. Οπότε θα προτιμήσω να σας μιλήσω για τις θετικές παρενέργειες, στο επίπεδο που με αφορά. Το 2020 ήταν ένα έτος που δοκίμασε αντανακλαστικά κι ευελιξίες, τόσο στο κομμάτι του καλλιτεχνικού προγραμματισμού με αλλεπάλληλες αναπροσαρμογές, και ταυτόχρονα μάς ώθησε να εξερευνήσουμε και να διευρύνουμε το ρεπερτόριό μας για μικρότερα σχήματα, δίνοντας ζωή και σε λιγότερο γνωστές διασκευές.

Παράλληλα αφουγκραστήκαμε κι αναθεωθήσαμε αξίες και προτεραιότητες στην ζωή, συνειδητοποιώντας την εξάρτησή μας από τη φύση και εκτιμώντας αγαθά που θεωρούσαμε δεδομένα. Οι καραντίνες, αν και δύσκολες, μου έδωσαν την δυνατότητα και τον χρόνο να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου, επενδύοντας περισσότερο σε γνώσεις, ξένες γλώσσες, διαβάζοντας βιβλία, μελετώντας μουσική, και κυρίως, μου έδωσαν την ευκαιρία να περάσω περισσότερο χρόνο με τη σύντροφό μου και να εμβαθύνω στη σχέση μου. Ουδέν κακόν αμιγές καλού.

—Ποια η γνώμη σας για τις διαδικτυακές συναυλίες αλλά και για τον ρόλο του διαδικτύου στη σύγχρονη καλλιτεχνική πραγματικότητα; Το καθιερωμένο πλέον, Εορταστικό Γκαλά της ΚΟΑ (σε συμπαραγωγή με τον ΟΜΜΑ), το οποίο φέτος διευθύνετε, θα προβληθεί σε live streaming. Η απουσία κοινού στην αίθουσα, αλλά παράλληλα η πληθώρα θεατών που θα σας παρακολουθούν από το σπίτι, τι συναισθήματα σας προκαλεί;

Εκτιμώ πολύ τις τεχνολογικές δυνατότητες που μας δίνουν τα νέα μέσα, τα οποία, αν και δεν υποκαθιστούν κατ' ελάχιστο την εμπειρία και αμεσότητα μιας κανονικής συναυλίας, μας δίνουν ένα παράθυρο ελπίδας και προσμονής, ενίοτε και νοσταλγίας, για τη ζωή εκτός πανδημίας. Επίσης, θαυμάζω τους μουσικούς και όλο το προσωπικό πίσω από μια διαδικτυακή συναυλία, που μάχονται να κρατήσουν την τέχνη ζωντανή κάτω από αντίξοες συνθήκες και με πολύ μικρότερη ανταποδοτικότητα λόγω της έλλειψης της ενέργειας του κοινού. Η σιωπή του χειροκροτήματος είναι άκρως εκκωφαντική.

—Το πρόγραμμα του Γκαλά περιλαμβάνει δημοφιλείς άριες και ντουέτα από εμβληματικά έργα του λυρικού ρεπερτορίου. Ποιες οι ιδιαίτερες προκλήσεις και δυσκολίες κατά τη διεύθυνση λυρικών συνθέσεων με δεδομένο το ότι η φωνή είναι ένα ιδιαίτερο μουσικό «όργανο»; Πως επιτυγχάνετε τη βέλτιστη επικοινωνία με τους τραγουδιστές αλλά και τους μουσικούς;

Η αλήθεια είναι ότι ένα Γκαλά κρύβει πολλές δυσκολίες κι εκπλήξεις καθότι εμπεριέχει πολλές μεταβλητές. Η ιδιαιτερότητα της ανθρώπινης φωνής είναι ότι χρειάζεται περισσότερη ξεκούραση και είναι πιo εύθραυστη από αυτήν ενός οργάνου. Αυτό απαιτεί ιδιαίτερη μεταχείριση και αποτελεσματικότητα προκειμένου αυτή να παραμείνει σε καλή κατάσταση για την συναυλία. Παράλληλα, χρειάζεται κατανόηση της ανθρώπινης αναπνοής και ισχυρά αντανακλαστικά. Αυτό το οποίο συνηθίζω να κάνω είναι να χρησιμοποιώ τις πιανιστικές μου ιδιότητες για να κάνω πρόβα με τους τραγουδιστές πριν την πρώτη συνάντηση με την ορχήστρα, το οποίο βοηθά πολύ στην ανάπτυξη καλής σύνδεση κι επικοινωνίας μεταξύ μας.

—Υπάρχει ένα σταθερό ζητούμενο από τους μουσικούς; Υπάρχει ένα συγκεκριμένο τελετουργικό το οποίο ακολουθείτε όταν αναλαμβάνετε ένα νέο έργο και ξεκινάτε τη μελέτη του;

Το ζητούμενο από έναν μαέστρο είναι να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος και οργανωμένος εκ των προτέρων, προκειμένου ο χρόνος της πρόβας να αξιοποιείται με τον πιο παραγωγικό τρόπο. Κάθε φορά που καλούμαι να διευθύνω ένα έργο το αντιμετωπίζω σαν να ήταν το αγαπημένο μου έργο και το μετατρέπω σε αυτό. Το μελετώ από διαφορετικές σκοπιές, άλλες πιο πρακτικές κι άλλες πιο πνευματικές, μέχρι να ανακαλύψω αυτό που μου είναι σημαντικό να εκφράσω μέσω αυτού. Όταν αυτό συμβεί, προσπαθώ να βρω τη σωστή μέθοδο για να επικοινωνήσω αυτό το μήνυμα στους μουσικούς και στη συνέχεια στο κοινό, αρχικά μέσω της γλώσσας του σώματος αλλά πολλές φορές και λεκτικά.

—Έχετε πει ότι αν δεν είχατε ακολουθήσει καριέρα αρχιμουσικού θα είχατε γίνει αεροπόρος ή αεροναυπηγός. Υπάρχει μια κοινή αίσθηση σε αυτές τις τόσο διαφορετικές πορείες;

Και οι δύο κατευθύνσεις απαιτούν ανάληψη ηγετικού ρόλου. Τόσο επί σκηνής όσο και στον αέρα, η αίσθηση είναι ότι η ζωή μας κρέμεται από την επόμενή μας κίνηση, στην πρώτη περίπτωση ψυχικά, στη δεύτερη κυριολεκτικά. Η αίσθηση ικανοποίησης όμως κι από τα δύο, κατά τη διάρκεια ή μετά από ένα επιτυχημένο ταξίδι αδρεναλίνης, είναι αξεπέραστη και απελευθερωτική.

—Είναι εξαιρετικά απαιτητική και ανταγωνιστική η καριέρα του αρχιμουσικού. Κάθε ορχήστρα έχει περί τους 120 μουσικούς και έναν μόνο μαέστρο. Σας φοβίζει αυτό;

Προφανώς η μουσική γενικότερα εμπεριέχει το στοιχείο του ανταγωνισμού και της ανασφάλειας. Αποφεύγω όμως την προσέγγισή της αριθμητικά και στατιστικά διότι αυτό θα ήταν μια προσπάθεια εκλογίκευσης της τέχνης, που από μόνη της αποτελεί μία υπέρβαση που μετριέται περισσότερο με τη θέληση και λιγότερο με τα νούμερα.

—Πέραν της «σοβαρής» μουσικής, με ποια μουσική διασκεδάζετε; Η ενασχόληση με τη λόγια μουσική πόσο κοντά ή μακριά σας κάνει να νιώθετε από τους συνομήλικούς σας;

Αντιλαμβάνομαι την ουσία της ερώτησης, όμως δεν ασπάζομαι πλήρως την κατηγοριοποίηση μεταξύ σοβαρής μουσικής και διασκεδαστικής. Κάθε είδος μουσικής έχει τη χρησιμότητά του, η οποία μπορεί να αλλάζει από καιρό σε καιρό και να εκλαμβάνεται διαφορετικά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ένα έργο γραμμένο για τη διασκέδαση της αριστοκρατίας τον 18ο αιώνα, σήμερα αποτελεί «σοβαρό» έργο του ρεπερτορίου. Κι αντιστρόφως, έργα «σοβαρά» της εποχής αποτελούν σήμερα βάση για ήχους κλήσης, διαφημίσεις, διασκευές pop κτλ. Προσωπικά δυσκολεύομαι να περιγράψω την εμπειρία μου με οποιοδήποτε είδος μουσικής ως διασκέδαση. Η μουσική είναι αγαθό που χρειάζομαι και που με γεμίζει, αλλά δεν ξέρω αν με διασκεδάζει απαραίτητα. Το αγαπημένο μου είδος μουσικής πάντως είναι μία ενδιαφέρουσα συνομιλία, με υπόκρουση απόλυτης ησυχίας.

—Έχετε συνεργαστεί πολλές φορές με την ΚΟΑ, ενώ φέτος το καλοκαίρι διευθύνατε και δύο εκ των συναυλιών της, παρουσία κοινού. Μιλήστε μας για αυτήν την εμπειρία που δυστυχώς φέτος δεν είχαν την ευκαιρία να τη βιώσουν πολλοί. Πως αισθάνεστε που επιστρέφετε στο πόντιουμ στη συναυλία της 30ης Δεκεμβρίου, σε διαφορετικές βέβαια συνθήκες;

Κάθε συνεργασία με την ΚΟΑ είναι ξεχωριστή, διαφορετική, απρόβλεπτη και αποτελεί μία πρόκληση και μία νέα εμπειρία ζωής που μου μένει βαθιά χαραγμένη στη μνήμη κι από την οποία μαθαίνω πολλά. Νιώθω πάντοτε μεγάλη χαρά, αγάπη, δέος και τιμή να συνεργάζομαι με έναν από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς θεσμούς της χώρας μας.

—Σε συνέντευξή σας το καλοκαίρι, είχατε πει ότι η τέχνη είναι τροφή για την ψυχή και η έλλειψή της μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία. Ποια η ανταπόκριση του κοινού στις εμφανίσεις σας (live ή διαδικτυακές) αυτή τη δύσκολη χρονιά;

Αυτό που έχω εισπράξει ειδικά εν μέσω της πανδημίας είναι η ευγνωμοσύνη του κοινού, που καταφέρνει να ξεφύγει από την πραγματικότητα και να ταξιδεύει με την φαντασία του για λίγες στιγμές. Κι αυτό είναι εξαιρετικά πολύτιμο.

—Τι σας έλειψε περισσότερο φέτος;

Οι εναγκαλισμοί!

—Αισθάνεστε αισιόδοξος για την επόμενη χρονιά; Τι περιμένετε από το 2021;

Ναι, είμαι αισιόδοξος. Η πρόοδος της επιστήμης, το ένστικτο αυτοσυντήρησης και η θέληση για ζωή νομίζω υπερτερούν και θα συνεχίσουν να υπερτερούν στην ανθρωπότητα και να της δίνουν αισιοδοξία και δύναμη για να εξέρχεται των κρίσεων. Όσο για την τέχνη, έχει επιβιώσει τόσους αιώνες μέσα από ακόμα πιο αντίξοες συνθήκες, δεν θα κολλήσει ούτε εδώ. Λίγη υπομονή ακόμα και θα είμαστε πάλι όλοι μαζί όπως μάθαμε, με νέα κεκτημένα και με συσσωρευμένη λαχτάρα να μοιραστούμε τα χαμόγελα που καρτερούν πίσω από τις μάσκες!

Info:
Τετ., 30 Δεκ. 2020
20:30
Live streaming στο site του Μ.Μ.Α: www.megaron.gr