«Καθαρή Πόλη»: Η πιο πολυταξιδεμένη θεατρική παράσταση του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου έρχεται στο YouTube της Στέγης

Οι μετανάστριες καθαρίστριες της Αθήνας γίνονται οι ιδανικές πρωταγωνίστριες αυτής της διεθνούς συμπαραγωγής θεάτρου-ντοκιμαντέρ, με την υπογραφή των Ανέστη Αζά και Πρόδρομου Τσινικόρη. H Καθαρή Πόλη, η πιο πολυταξιδεμένη θεατρική παράσταση του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, έρχεται για λίγες μέρες στις οθόνες μας.

Την Κυριακή 29 Νοεμβρίου στις 21:00 συντονιστείτε στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση για τη ζωντανή YouTube πρεμιέρα της παράστασης, που από το 2016 έχει «καθαρίσει» σημαντικές θεατρικές σκηνές σε όλη την Ευρώπη.

Το Ίδρυμα Ωνάση συνεχίζει να μιλάει μέσα από συζητήσεις και παραστάσεις για τις γυναίκες. Τις γυναίκες και τις θηλυκότητες που διεκδικούν μια ζωή χωρίς βία, φόβο και καταπίεση.

Ποιοι καθαρίζουν την Αθήνα; Γιατί, στην πλειονότητά τους, είναι γυναίκες και μετανάστριες; «Γεννήθηκαν» καθαρίστριες; Πόσο διαφέρουν οι βιογραφίες τους από τις δικές σας; Γιατί χρησιμοποιείται ο όρος «σκούπα» στις επιχειρήσεις δίωξης μεταναστών από το δημόσιο χώρο; Ως θέατρο της πραγματικότητας, η Καθαρή Πόλη διερευνά την έννοια του «καθαρού» ως πυλώνα της ρατσιστικής ιδεολογίας και ανιχνεύει τα στερεότυπα, μέσα από το βλέμμα και τις προσωπικές μαρτυρίες εκείνων που είναι ειδικοί σε θέματα καθαριότητας: τις μετανάστριες καθαρίστριες της Αθήνας.

Για τον ρατσισμό του «καθαρού», τον κίνδυνο του φασισμού, τη γυναικεία μετανάστευση και την ταυτότητα της «καθαρίστριας» μιλούν 5 πραγματικές καθαρίστριες από διαφορετικές χώρες (Αλβανία, Βουλγαρία, πρώην Σοβιετική Ένωση, Νότια Αφρική, Φιλιππίνες). Οι ιστορίες τους διαμορφώνουν νέες εικόνες της καθαρίστριας μετανάστριας. Από καθηγήτριες πανεπιστημίου μέχρι αρχιτεκτόνισσες στις χώρες καταγωγής τους, μητέρες και αγωνίστριες, οι γυναίκες αυτές θυσιάζονται στην Αθήνα του σήμερα για τους δικούς τους και παλεύουν με υπερφυσική δύναμη, σαν σούπερ ηρωίδες της καθημερινότητας.

«Καθαρή Πόλη»: Η πιο πολυταξιδεμένη θεατρική παράσταση του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου έρχεται στο YouTube της Στέγης

Φωτο: Χριστίνα Γεωργιάδου

Όταν ανέβηκε για πρώτη φορά στη Μικρή Σκηνή της Στέγης τον Φεβρουάριο του 2016 την αποκάλεσαν «ένα μικρό θαύμα», «μια παράσταση με καθηλωτική ειλικρίνεια και ορμητική αφήγηση», «οξύ πολιτικό σχόλιο, με συγκινητική ευθύτητα, ντελιριακό χιούμορ και αξιοπρέπεια σε ιδανικές αναλογίες», «απολαυστική», «μια παράσταση με συγκίνηση, τρυφερότητα, ανθρωπιά».

Στη συνέχεια, η Καθαρή Πόλη ταξίδεψε σε περισσότερες από 40 σκηνές εντός και εκτός Ευρώπης, έχοντας τη σταθερή υποστήριξη του προγράμματος «Εξωστρέφεια» της Στέγης: Münchner Kammerspiele (Μόναχο), Théâtre de la Ville (Παρίσι), Sharjah Biennial (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), Festival Grec (Βαρκελώνη) κ.ά.

Είναι μια συμπαραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση με το Διεθνές Φεστιβάλ Sirenos (Βίλνιους, Λιθουανία), το Teatro Maria Matos (Λισσαβόνα, Πορτογαλία) και το Tiger Dublin Fringe (Δουβλίνο, Ιρλανδία), στο πλαίσιο του πρότζεκτ ΕUROPOLY των ευρωπαϊκών Ινστιτούτων Γκαίτε.

Το «θέατρο της πραγματικότητας» είναι μια δραματουργική/ σκηνοθετική μέθοδος, που αντλεί τα θεατρικά κείμενα από προσωπικές μαρτυρίες και ιστορικά ντοκουμέντα και καλεί «καθημερινούς ανθρώπους» να γίνουν το επίκεντρο της θεατρικής αφήγησης.

Καθοριστική για την πορεία του Ανέστη Αζά και του Πρόδρομου Τσινικόρη σε αυτό το είδος θεάτρου υπήρξε η συνεργασία τους με τη διεθνούς κύρους ομάδα Rimini Protokoll, στο πλαίσιο του Ελληνικού Φεστιβάλ το 2010, για την παράσταση Ο Προμηθέας στην Αθήναστο Ηρώδειο. Υιοθετώντας κάποιες από τις βασικές αρχές και μεθόδους εργασίας του ριζοσπαστικού αυτού γερμανικού σχήματος, που πρωτοστατεί εδώ και μια εικοσαετία στην ανάδειξη ενός «θεάτρου της πραγματικότητας» (documentary theatre), οι δύο Έλληνες δημιουργοί στράφηκαν από το 2011 σε θεάματα αντίστοιχης προβληματικής.

Η πρώτη κοινή παράστασή τους στη Στέγη ήταν το Τηλέμαχος – Should I Stay or Should I Go? (2013, συμπαραγωγή της Στέγης και του βερολινέζικου θεάτρου Ballhaus Naunynstrasse), μια σκηνική συνάντηση δύο γενιών Ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία, της γενιάς των Γκασταρμπάιτερ του '60 και της γενιάς της Κρίσης, παράσταση που διακρίθηκε σε διεθνή φεστιβάλ (μεταξύ άλλων, στα Premières Καρλσρούης/Στρασβούργου, Stückemarkt Χαϊδελβέργης, Spielart Μονάχου).

Τόσο ο Ανέστης Αζάς όσο και ο Πρόδρομος Τσινικόρης έχουν στενή σχέση με τη Γερμανία. Ο πρώτος σπούδασε σκηνοθεσία στην Ανώτατη Δραματική Σχολή Ernst Busch του Βερολίνου και ο δεύτερος γεννήθηκε στο Βούπερταλ, από γονείς μετανάστες στη Γερμανία. Από το 2012 μέχρι σήμερα εργάζονται και οι δύο στην Αθήνα και το Βερολίνο. Ήταν καλλιτεχνικοί διευθυντές της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου από το 2015 έως το 2019.

Φωτο: Χριστίνα Γεωργιάδου

Σημείωμα σκηνοθετών

H ιδέα για το έργο αυτό προέκυψε πριν από μερικά χρόνια, όταν στην κορύφωση της κρίσης ακούστηκε το σύνθημα «να ξεβρωμίσει ο τόπος» και ένα μέρος της ελληνικής κοινωνίας αναζήτησε αποδιοπομπαίους τράγους στους ξένους, μετανάστες ή πρόσφυγες, που ζουν στη χώρα μας.

Μπροστά στην απροκάλυπτη αυτή επιστροφή του ρατσιστικού λόγου, θελήσαμε να διερευνήσουμε τη χρήση της έννοιας του «καθαρού» στην ακροδεξιά ρητορική και, χρησιμοποιώντας την έννοια αυτή στην κυριολεκτική της διάσταση, να θέσουμε από σκηνής το ερώτημα «ποιος καθαρίζει στην πράξη αυτή τη χώρα;».

Η Καθαρή Πόληείναι μια αφήγηση της σύγχρονης Ελλάδας από την οπτική γωνία των ξένων της· μια παράσταση θεάτρου της πραγματικότητας, που προέκυψε μετά από πολύμηνη έρευνα στις μεταναστευτικές κοινότητες της πόλης και η οποία βάζει στο προσκήνιο τη γυναίκα μετανάστρια, ένα σε γενικές γραμμές σιωπηλό πρόσωπο με ελάχιστη –αν όχι ανύπαρκτη– αντιπροσώπευση στη δημόσια σφαίρα. Το έργο μας επιχειρεί να καταγράψει και να αποδώσει σκηνικά τα βιώματα και την εξέλιξη της ζωής των γυναικών αυτών, που στην πλειοψηφία τους εργάζονται ως καθαρίστριες.

Ποιες είναι οι γυναίκες αυτές στις οποίες εμπιστευτήκαμε την είσοδο στα πιο απόκρυφα σημεία των σπιτιών μας και πώς βλέπουν την Ελλάδα μετά από τόσα χρόνια; Πόσο διαφέρουν οι βιογραφίες τους από τις δικές μας; Ποια η συμβολή τους στη χειραφέτηση των Ελληνίδων και ποιος ο ρόλος τους στην εξέλιξη της κοινωνίας μας; Συνεχίζοντας τη θεατρική μας διερεύνηση γύρω από το ευρύτερο μεταναστευτικό ζήτημα, έχοντας υπάρξει οι ίδιοι «Έλληνες του εξωτερικού», ενδιαφερόμαστε να παρουσιάσουμε τον άνθρωπο που, από επιλογή ή από ανάγκη, αφήνει τον τόπο του για μια καλύτερη ζωή, όχι ως θύμα της ιστορίας, αλλά ως το κατεξοχήν εκείνο υποκείμενο που αλλάζει τον κόσμο.

— Ανέστης Αζάς / Πρόδρομος Τσινικόρης