«Καλημέρα Άρη» μου έγραψε η Τάνια. «Τι γίνεται βρε παιδί μου με αυτά τα πλαστικά καπάκια που μαζεύουμε όλοι μανιωδώς; Με το μικρό μου γιο πάμε σχεδόν κάθε μέρα στον παιδικό σταθμό καπάκια, που τα μαζεύει ο δήμος μας. Έχουμε βάλει γνωστούς και φίλους να μαζεύουν, βλέπω παντού επιγραφές μέχρι και ο Σκλαβενίτης έχει ειδικούς κάδους που είναι πάντα γεμάτοι. ΟΚ ξέρω, παίρνουν αναπηρικές καρέκλες για παιδιά. Ποιοι;; Και πότε;; Δεν έχω δει έστω ένα ρεπορτάζ που να δείχνει κάποιον που την έλαβε. Δεν είμαι καχύποπτη ότι πάνε κάπου αλλού, δηλαδή καπάκια είναι, ποιος να τα θέλει για κάτι άλλο. Απλά μου κάνει εντύπωση γιατί τόσοι που μαζεύουν τόσο καιρό θα πρέπει να έχουν δώσει τόνους καπάκια. Εγώ θα ρωτήσω στο Δήμο μας, αλλά πραγματικά δεν είναι αξίζει για θέμα να το κοιτάξετε κι εσείς να μάθουμε βρε παιδί μου κι έναν άνθρωπο που κάναμε χαρούμενο με την προσπάθειά αυτή;»
Καταρχάς να πω ότι κι εγώ μαζεύω τα καπάκια και μάλιστα μανιωδώς. Προσπάθησα λοιπόν να βρω μια άκρη παίρνοντας τηλέφωνα και στέλνοντας ημέιλ (χωρίς και πολύ αποτέλεσμα), ώστε να βεβαιωθώ ότι δεν πουλάνε τα καπάκια κρατώντας τα χρήματα στην τσέπη τους όσοι τάζουν αναπηρικά αμαξίδια.
Μία απ' τις δημοφιλείς θεωρίες είναι πως πρόκειται περί απάτης.
Σε σχετικό, περσινό άρθρο με τον ψύχραιμο (!) τίτλο «Απίστευτο!! Καλοστημένη κομπίνα τα πλαστικά καπάκια;; – Μαζεύεις και ΕΣΥ;;» δεν βρίσκουμε καμία απόδειξη πως πρόκειται για απάτη, όμως διαβάζουμε κάτι σχετικά λογικό:
«Τρεις τόνοι καπάκια ...απέδωσαν χρήματα ...για ΔΥΟ μόνον αναπηρικά καρότσια!
Το κάθε καπάκι ζυγίζει 1.7 γραμμάρια δηλαδή συλλέχθηκαν τουλάχιστον 1.764.000 καπάκια για να πωληθούν προς 300€ και να αγοραστούν μόλις 2 αναπηρικά καρότσια.
Μία τεράστια ενεργοβόρα και χρονοβόρα προσπάθεια χιλιάδων ανθρώπων να διαχειριστούν και να μεταφέρουν όγκους πλαστικού για να βρεθούν μόλις 300€ όταν θα αρκούσε ένα πενηντάλεπτο από 600 ανθρώπους για να αγοραστούν τα καροτσάκια σε μία μέρα.
Καρότσια πουλιούνται με 105€ και θα μπορούσαν να αγοραστούν πολύ εύκολα και πολύ γρήγορα χωρίς όλη αυτή την τεράστια κινητοποίηση που καταλήγει σκέτη κοροϊδία.
Και βέβαια πίσω από αυτή την σπατάλη χρόνου κι ενέργειας για τόσο μικρή απόδοση...βρίσκονται συχνά πολιτικάντηδες που καταφέρνουν να διαφημίζονται σε συγκεκριμένους κύκλους χωρίς να βάλουν το χέρι στην τσέπη ...εκμεταλλευόμενοι την ευαισθησία του κοσμάκη.»
Οπότε έχουμε μια πρώτη απόδειξη πως όντως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, αγοράζονται αμαξίδια απ' τα καπάκια, αν και αρκετά πιο δύσκολα και σπάνια απ' ό,τι θα ελπίζαμε. Άλλο βέβαια η σπατάλη χρόνου και ενέργειας με μικρή απόδοση και άλλο μια «καλοστημένη κομπίνα» που δεν φαίνεται να υπάρχει.
Πάντως στ' αλήθεια, αν μαζευόμασταν καμιά κατοσταριά άνθρωποι και δίναμε από ένα ευρώ, θα αγοραζόταν πολύ πιο εύκολα και γρήγορα ένα απλό αναπηρικό αμαξίδιο. Όμως δεν θα το κάναμε, και γι' αυτό ίσως και το μάρκετινγκ με τα καπάκια ωφελεί και τις δύο πλευρές: Και κάποιοι αποκτούν αμαξίδια, και εμείς νιώθουμε ότι έχουμε συμβάλλει στη βελτίωση της κοινωνίας (με κίνδυνο βέβαια να θεωρήσουμε ότι κάναμε κάτι σπουδαίο και να επαναπαυτούμε μ' αυτό...).
Πώς ξεκίνησαν οι φήμες περί hoax;
Οι φήμες ξεκίνησαν όταν η συλλογή καπακιών ήταν όντως ένα hoax! Διαβάζουμε στην Καθημερινή:
Ολα ξεκίνησαν από ένα... ψέμα. Οι εκπρόσωποι του Συλλόγου Παραπληγικών και Κινητικά Αναπήρων του νομού Πέλλας, με έδρα τα Γιαννιτσά, είδαν σε μια ιστοσελίδα πως 10.000 πλαστικά καπάκια εμφιαλωμένου νερού και αναψυκτικών ανταλλάσσονται με ένα αναπηρικό ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο. Στον Σύλλογο, στα σχολεία, σε καφετέριες και ταβέρνες της περιοχής σήμανε συναγερμός συμπαράστασης, και μέσα σε λίγες ημέρες ο αριθμός είχε καλυφθεί.
Ομως, όταν η πρόεδρος του Συλλόγου, Δήμητρα Χριστάκη, απευθύνθηκε σε εταιρείες εμφιάλωσης νερού και αναψυκτικών, βρέθηκε μπροστά στη σκληρή πραγματικότητα. «Τέτοια προσφορά δεν υφίσταται», της απάντησαν.
Απόγνωση. Τόσα καπάκια και άλλα τόσα που συνέχιζαν να καταφθάνουν στα γραφεία του Συλλόγου ήταν μάταιος κόπος. Σ' αυτές όμως τις περιπτώσεις το «...σύμπαν είχε ήδη συνωμοτήσει για να πετύχει ο στόχος», και τα πλαστικά καπάκια άγγιξαν καρδιές.
Μια εταιρεία ανακύκλωσης - ειδών εμφιάλωσης με έδρα την Κεντρική Μακεδονία, με περίσσευμα κοινωνικής ευθύνης, δέχθηκε να κάνει το ψέμα... αλήθεια! Με την προϋπόθεση ότι δεν θα γνωστοποιηθεί η εταιρική της ταυτότητα, παραλαμβάνει τις ποσότητες του Συλλόγου με αντάλλαγμα την οικονομική συνδρομή της στην εξασφάλιση των αναπηρικών καροτσιών.
Ετσι, η προσπάθεια συνεχίστηκε, και δεκάδες φορείς από όλη την Ελλάδα, που πληροφορήθηκαν την προσπάθεια μέσω Facebook, blogs και δημοσιευμάτων, άρχισαν να στέλνουν μικρά και μεγάλα δέματα με καπάκια, με το ΚΤΕΛ, με κούριερ, με το ταχυδρομείο. Για να αγοραστεί ένα συνηθισμένο αναπηρικό καροτσάκι απαιτούνται καπάκια βάρους πλέον του ενός τόνου, ανέφερε η κ. Χριστάκη, και φυσικά η ποσότητα αυξάνεται όταν πρόκειται για ηλεκτροκίνητο. Για ένα μόνο κιλό χρειάζονται 540 καπάκια.
Ο Σύλλογος με τη συγκέντρωση πλαστικών καπακιών προμηθεύτηκε έως τώρα [το ρεπορτάζ είχε γίνει το 2011] έξι αναπηρικά καροτσάκια. Τα τρία διατέθηκαν στην Εθελοντική Ομάδα του νοσοκομείου «Παπαγεωργίου» της Θεσσαλονίκης για τις ανάγκες νεφροπαθών. Ενα στάλθηκε στο Βέλο Κορινθίας σε παιδάκι.
Τα άλλα δύο διατέθηκαν σε μέλη του Συλλόγου στα Γιαννιτσά (ένα εκ των οποίων ηλεκτροκίνητο), ενώ σύντομα θα προμηθευτεί ακόμη δύο που προορίζονται για άτομα στη Φθιώτιδα. Καθημερινά στα γραφεία της οδού Κολοκοτρώνη 10 των Γιαννιτσών καταφθάνουν δέματα με πλαστικά καπάκια. «Είναι τεράστια η ανταπόκριση του κόσμου, ενώ 2-3 εταιρείες δήλωσαν την πρόθεση να στηρίξουν τον Σύλλογο, χωρίς αντάλλαγμα τα πλαστικά καπάκια», επισημαίνει η κ. Χριστάκη.
Και όντως ακόμη και Σχολεία που μάζευαν καπάκια σύντομα άρχισαν να στέλνουν αναπηρικά αμαξίδια σε κόσμο που τα χρειαζόταν:
Στο antichainletter που ερεύνησε το ζήτημα διαβάζουμε περισσότερες πληροφορίες για το πώς δίνονται τα αμαξίδια: Καμιά εταιρία δεν δίνει αναπηρικά αμαξίδια, αλλά αυτοί που συγκεντρώνουν τα καπάκια τα πωλούν ως πλαστικό σε ανακυκλωτικές εταιρίες (1 τόνος=540.000 καπάκια = 180 ευρώ) και με τα λεφτά αγοράζουν τα αμαξίδια τα οποία και χαρίζουν.
«Εντάξει ωραία όλα αυτά, αλλά να χουμε και στο μυαλό μας τα εξής», τονίζει το antichainletter: «Η οικονομική πλευρά του θέματος είναι εντελώς ασύμφορη. Ιδίως όταν κάποιος πρέπει να αποστείλει με ΚΤΕΛ, μεταφορική, κούριερ ή οτιδήποτε άλλο, το κόστος της μεταφοράς σίγουρα είναι πολλαπλάσιο του κόστους των υλικών που αποστέλνονται. Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι οι μεταφορικές επιτελούν κοινωνικό έργο και κάνουν τη μεταφορά δωρεάν, υπάρχουν ανθρωποώρες, υλικά συσκευασίας/πακεταρίσματος (κουτιά, σακούλες, κραφτ), επιβάρυνση του περιβάλλοντος (κινητοποίηση ιχ, φορτηγών) κτλ.
Απλά πρέπει να ξέρετε ότι, επειδή κάποιος κάποτε «φιλοτιμήθηκε» να τα ανταλλάξει, δεν σημαίνει ότι θα συνεχίσει να υφίσταται. Και δεν έπεσε πουθενά στην αντιληψή μας να υπάρχει κάποιος μηχανισμός ή κάποια ενεργή προσφορά σήμερα. Όπως προείπαμε τα καπάκια αυτή τη στιγμή πουλιούνται σε εταιρίες ανακύκλωσης πλαστικών.»
Την δική του εμπειρία κατέθεσε αναγνώστης: «Πέρυσι ξεκινήσαμε και μαζεύαμε στο σχολείο που δουλεύω (Λύκειο). Το ξεκίνημα έγινε στα τυφλά, όπως λέτε από φήμες. Και κάποια στιγμή μπήκε και το θέμα, τι θα τα κάνουμε. Παρόμοια δουλειά είχανε κάνει και σε άλλο σχολείο που δούλευε φίλος. Αυτό ήταν Γυμνάσιο κι η κινητοποίηση πολύ μεγαλύτερη. Άρα είχαν μεγαλύτερη ανάγκη να βρουν τι θα τα κάνουν. Και βρήκαν.
Ήρθαν σε επαφή με το Ειδικό σχολείο του Ιλίου, που σαν ανταπόδοση για τα καπάκια που μαζεύονται παίρνουν καροτσάκια ή άλλον εξοπλισμό που χρειάζονται (π.χ. κρεβάτια ηλεκτρικά ή γερανό για μετακίνηση απ' το καρότσι στο κρεβάτι κλπ).
Τα καπάκια παραδόθηκαν σε αλυσίδα σουπερμάρκετ -Σκλαβενίτης- που έχει αναλάβει την αποθήκευση και την παράδοση στην εταιρία ανακύκλωσης.»
«Ποιο μπορεί να είναι το αρνητικό τελικά σ αυτή την υπόθεση;» αναρωτιέται ο ερευνητής του antichainletter. «Δεν είναι λίγες οι φορές που το συναίσθημα της ενοχής χρησιμοποιείται τεχνηέντως από κάποιους για τους δικούς τους ιδιοτελείς σκοπούς. Επομένως πρέπει ν αναρωτηθούμε αν πρόκειται για συμψηφισμό ενοχών ή είναι κάποια ανιδιοτελής προσφορά στην κοινωνία μας που τελικά θα χει κάποια προστιθέμενη αξία.
Ερωτηματικό θα ήταν κι αν όλο αυτό συμβαίνει απλά για να τονωθεί το αίσθημα της προσφοράς και του εθελοντισμού ή εσκεμμένα αφήνουν την ιστορία με κρυφές φήμες, μυστικά κι υπονοούμενα (κυρίως για το θέμα της διάθεσης), γιατί προβάλλονται κάποιοι και βρίσκονται στο επίκεντρο της αναφοράς εκμεταλλευόμενοι τις ανυπόστατες φήμες.
Είναι επίσης μια καλή αφορμή για να είμαστε προσεκτικοί και μ' άλλα ζητήματα (εκτός της κρατικής απουσίας) όπως για παράδειγμα να εξετάζουμε ποιος καταγράφει τις ανάγκες, ποιοι θα τα μοιράσουν, σε ποιους και με ποια κριτήρια ή ακόμη κι αν κάποιοι καπελώσουν ή προβληθούν.
Ποιος θα ρωτήσει τον φορέα ποιες είναι οι ανάγκες που προέχουν;
Ποιος θα ρωτήσει τον άνθρωπο με αναπηρία ποιο αμαξίδιο έχει ανάγκη και τι επιθυμεί; Γιατί όπως είπαμε κάθε ένα έχει τα δικά του ειδικά χαρακτηριστικά και πρέπει να προσέξουμε την λεπτομέρεια. Οι ΑΜΕΑ δεν είναι άβουλα όντα που θα πρέπει να δεχτούν ότι τους δώσουν επειδή κάποιοι έτσι το αποφάσισαν.»
Δεν μπορούμε με σιγουριά να βγάλουμε άκρη. Σίγουρα εκατομμύρια καπάκια έχουν πιάσει τόπο, αλλά το αν όλα τα λεφτά έχουν πάει εκεί που πρέπει εξαρτάται απ' την αξιοπιστία των φορέων.
Ο Διευθυντής του ΓΕ.Λ Πλατεως κύριος Πρόδρομος Θεοδωρακόπουλος γνωρίζει πως η πρακτική της συλλογής καπακιών έχει και τις αμφιλεγόμενες πτυχές της, όμως εξηγεί τους λόγους που παρ' όλα αυτά στο σχολείο του μαζεύουν καπάκια:
α. Γιατί μειώνουμε τον όγκο των «άχρηστων» σκουπιδιών που πετιούνται στους κάδους ή στο έδαφος και δημιουργούν ένα αισθητικά αρνητικό αποτέλεσμα.
β. Γιατί αναπτύσσουμε την περιβαλλοντική – οικολογική συνείδηση μας εντάσσοντας την ανακύκλωση στην καθημερινότητά μας.
γ. Κυρίως όμως γιατί έχουμε μία μεγάλη καρδιά και μία πολύ μεγάλη αγκαλιά ώστε να συμβάλουμε και να προσφέρουμε σε πρωτοβουλίες κοινωνικής ευαισθητοποίησης.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τρεις φορείς στους οποίους μπορεί κάποιος να απευθυνθεί:
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΑΝΑΠΗΡΩΝ Ν. ΠΕΛΛΑΣ στα Γιαννιτσά (Κολοκοτρώνη 10, 58100 τηλ. 23820 81308).
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ – ΘΡΑΚΗΣ του ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΚΩΝ στη Θεσσαλονίκη (Κ. Σιγάλα 9 και Παπαδάκη 41, τηλ. 2310 310210, 2310 325300).
Ο «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΡΟΧΑΙΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ» Αθήνα τηλ. 210 5200583.
