Είδα τα Μούμιν στον ύπνο μου. Ήταν αρκετά απ’ αυτά στο σαλόνι του πατρικού μου. Σκεφτόμουν: «Να! Tο ήξερα ότι υπάρχουν στ’ αλήθεια» και τους χάιδευα τα κεφαλάκια. Ξαφνικά άρχισαν να κάνουν σαν τρελά κι άρχισαν να τρέχουν προς τον υπολογιστή. Πήδηξαν μέσα το ένα μετά το άλλο και ενώθηκαν φτιάχνοντας ένα υπέροχο wallpaper, χρωματική πανδαισία…
Η όλη ιστορία ξεκίνησε το 2007. Σ’ ένα χαρτοκιβώτιο με παλιά παιδικά βιβλία μου που βρήκα στο πατρικό μου βρήκα και το Τρελό Καλοκαίρι στη Χώρα των Μούμιν της Φινλανδής Tove Jansson. Δε νομίζω να το είχα διαβάσει μικρός (αν και θυμάμαι τη σειρά κινουμένων σχεδίων). Το διάβασα λοιπόν και ήταν υπέροχο. Λιτό αλλά γεμάτο φαντασία, αφελές αλλά και ιδιοφυώς σαρκαστικό.
Αυτό που με ξετρέλανε όμως ήταν η εικονογράφηση -την οποία έκανε η ίδια η συγγραφέας. Έργο τέχνης. Μόλις τελείωσα το διάβασμα έτρεξα στην Πρωτοπορία για να παραγγείλω το πρώτο βιβλίο (απ’ ό,τι κατάλαβα είχα διαβάσει το sequel).
Πέρασαν σχεδόν δυο μήνες μέχρι να το βρουν – ο εκδοτικός οίκος είχε κλείσει, ο διανομέας είχε μετακομίσει κλπ. Τελικά μου το βρήκαν και το διάβασα σε μια νύχτα. Θεώρησα πως επρόκειτο για κάποιο παραγνωρισμένο παιδικό αριστούργημα που μόνο εγώ είχα ανακαλύψει.
Μέσα Μαΐου βλέπω τη Εurovision ζωντανά από τη Φινλανδία και σ’ ένα απ’ τα κλιπάκια που διαφήμιζαν τη χώρα ανάμεσα απ’ τα τραγούδια ξαναείδα ένα Μούμιν.
Λίγες μέρες μετά στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, στο Φινλανδικό περίπτερο είδα μια έγχρωμη έκδοση, σαν λεύκωμα, με τα πιο τέλεια σχέδια των Μούμιν. Αποφάσισα να μιλήσω στην κυρία που ήταν υπεύθυνη του Φινλανδικού περιπτέρου. Με σκανδιναβική ευγένεια με άκουσε να διηγούμαι με ενθουσιασμό την γνωριμία μου με τα βιβλία και μου είπε ότι τα Μούμιν είναι σχεδόν εθνικοί ήρωες της χώρας της.
Μου μίλησε για τη συγγραφέα, για τους μύθους αλλά και για το θεματικό (αλά Disneyland) πάρκο που υπάρχει στη Φινλανδία στο οποίο πηγαίνει κάθε καλοκαίρι με την οικογένειά της. Προσπάθησα να αγοράσω το λεύκωμα με τις έγχρωμες ολοσέλιδες εικόνες αλλά τα ξένα περίπτερα πουλούσαν μόνο σε εκδοτικούς οίκους κι όχι λιανική. Μετά το όνειρό μου έψαξα εικόνες στο ίντερνετ και βρίσκοντας φωτογραφίες απ’ τις εικονογραφήσεις των βιβλίων συνειδητοποίησα ότι σε διάφορα μέρη του κόσμου, απ’ τη Βραζιλία ως την Ιαπωνία τα Μούμιν χρησιμοποιούνται σε οτιδήποτε μπορούσα να φανταστώ: κινούμενα σχέδια, κουκλοθέατρα, γραμματόσημα, κόμικ-στριπ, καφετέριες, πάρκα διασκέδασης, πιτζάμες, κουκλάκια και πάει λέγοντας.
Πρόσφατα σε ταξίδι στο Λονδίνο είδα πως υπάρχει και μαγαζί Μούμιν, στο Covent Garden. Ένα όνειρο.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα-εικονογράφο:
Η Tove Jansson γεννήθηκε στο Ελσίνκι το 1914. Λάτρευε τη θάλασσα (κάθε καλοκαίρι η οικογένειά της πήγαινε στον κόλπο της Φινλανδίας, ενώ ως ενήλικη έζησε σ' ένα μικρό νησάκι που λέγεται Klovharu) και η αγάπη της για το νερό επηρέασε και τα βιβλία της.
Στη δεκαετία του '30 σπούδασε Τέχνη. Είναι πιο γνωστή ως συγγραφέας αλλά πολλοί -και εγώ- θαυμάζουν περισσότερο τις ζωγραφιές της.
Ξεκίνησε να σχεδιάζει γελοιογραφίες για σατιρικά περιοδικά: μια απ' τις πιο αμφιλεγόμενες δουλείες της έδειχναν τον Χίτλερ με πάνες μωρού να κλαίει και γύρω του Ευρωπαίους ηγέτες να προσπαθούν να παρηγορήσουν το μωράκι δίνοντάς του παιχνίδια, κομμάτια της Αυστρίας, της Τσεχοσλοβακίας, της Πολωνίας κλπ.
Σ' αυτές τις πολιτικές γελοιογραφίες εμφανίστηκαν τα Μούμιν για πρώτη φορά, ως ένα σχεδιάκι δίπλα στην υπογραφή της. Αυτά τα πρώτα Μούμιν ήταν λεπτά και άσχημα κι είχαν μια διαβολική ουρά, αργότερα όμως έγιναν στρουμπουλά και καλοκάγαθα.
Η έμπνευση γι' αυτά ήρθε απ' τον θείο της που όταν ήταν μικρή την πίεζε να φάει λέγοντας της ότι ένα Μούμιν-Τρολλ ζούσε στο ντουλάπι της κουζίνας και φυσούσε ψυχρό αέρα στο λαιμό των άτακτων κοριτσιών.
Έγραψε περίπου δέκα βιβλία με τα Μούμιν αλλά το αριστούργημά της θεωρείται το Καλοκαίρι στη Χώρα των Μούμιν (όντως) που σατιρίζει το χώρο του θεάτρου. Πολλά απ' αυτά ήταν αλληγορικά και ενσωμάτωναν 'ενήλικα' θέματα όπως τα πυρηνικά όπλα κ.α.
Παράλληλα η Γιάνσον εικονογραφούσε κι άλλα βιβλία όπως το Χόμπιτ του Τόλκιν και την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων του Κάρολ.
Τα Μούμιν μεταφράστηκαν σε 33 γλώσσες κι η συγγραφέας/εικονογράφος κέρδισε το βραβείο "Χανς Κρίστιαν Άντερσον" για το σύνολο της δουλειάς της το 1966.
Συνέχισε να αγαπάει τα Μούμιν της μέχρι και το τέλος της ζωής της.
Η Tove Jansson πέθανε το 2001. Ήταν 87 ετών.
Οι Φινλανδοί την τίμησαν με γραμματόσημα
αλλά την έχουν βάλει και στο κέρμα των 2 ευρώ τους.
To πρώτο επεισόδιο της σειράς κινουμένων σχεδίων
