Πριν από ελάχιστους μήνες ήταν απολύτως φυσιολογικό να στεκόμαστε ο ένας δίπλα στον άλλον μέσα σε έναν γεμάτο συρμό του τρένου ή του μετρό ή να στοιβαζόμαστε, πολλές φορές σαν σαρδέλες, μέσα σε κάποιο ασφυκτικά γεμάτο λεωφορείο. Όμως, σε έναν κόσμο που έχει αλλάξει από την πανδημία του κορωνοϊού, αυτές οι καταστάσεις προκαλούν στρες σε πολλούς από εμάς.
Ακόμα και μετά τη λήξη της καραντίνας ο αριθμός των ανθρώπων που μετακινούνται με τα μέσα μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ) έχει μειωθεί πολύ – ήρθε άλλωστε και ως σύσταση από τους ειδικούς να αποφεύγουμε, όσοι μπορούμε, τα δημόσια μέσα συγκοινωνίας. Έτσι, βλέπουμε όλο και περισσότερους ανθρώπους να περπατούν στον δρόμο για να πάνε στις δουλειές τους, ενώ πολλοί είτε ξαναθυμήθηκαν τα ποδήλατά τους, που έμεναν παροπλισμένα σε κάποια αποθήκη, είτε πήραν την απόφαση να αγοράσουν ένα ποδήλατο, επενδύοντας πολλές φορές και σε επιλογές σχετικά δαπανηρές.
O κορωνοϊός έχει φέρει μια απίστευτη συγκυρία. Έχουμε ζήσει ένα έμπρακτο παράδειγμα του πώς θα μπορούσε να είναι η Αθήνα δίχως την αλόγιστη χρήση των αυτοκινήτων και την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής μας που συνεπάγεται αυτό.
Η στροφή προς το ποδήλατο, ωστόσο, δεν είναι μόνο ελληνική υπόθεση. Είναι κάτι που συμβαίνει αυτήν τη στιγμή παγκοσμίως. Κάποιες πρωτεύουσες της Ευρώπης και της Αμερικής ξεκινούν να φτιάχνουν χιλιόμετρα ποδηλατικών διαδρομών –στο Παρίσι έχει ανακοινωθεί η δημιουργία μιας τεράστιας διαδρομής που καλύπτει 650 χλμ.– ώστε να στρέψουν τον κόσμο στην ποδηλασία, όχι μόνο διότι ο συνωστισμός στα ΜΜΜ μπορεί να είναι παράγοντας διασποράς του ιού αλλά και ως προσπάθεια δημιουργίας ενός πιο πράσινου μέλλοντος.
Όμως και στα μέρη μας έγινε τελευταία μια πολύ αξιόλογη κίνηση. Πριν από περίπου δύο εβδομάδες, στις 11 Μαΐου, ψηφίστηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων ο «Μεγάλος Περίπατος της Αθήνας», ένα εκτεταμένο πρόγραμμα δράσεων για τη βιώσιμη κινητικότητα στο κέντρο της πόλης που θα δίνει στους πολίτες την ευκαιρία για βάδιση με τήρηση των αποστάσεων ασφαλείας αλλά και για ποδηλασία. Πρόκειται για ένα σχέδιο που έρχεται, θα έλεγε κανείς, στον αντίποδα της άστοχης παρότρυνσης –και αυτός είναι ένας ευγενικός χαρακτηρισμός– που ήρθε από το υπουργείο Μεταφορών να χρησιμοποιούμε περισσότερο τα αυτοκίνητά μας προκειμένου να αποφεύγουμε τα ΜΜΜ, να παρκάρουμε ελεύθερα στην περιοχή του κέντρου και να μπαίνουμε άφοβα στον δακτύλιο, καθώς η λειτουργία του έχει ανασταλεί.
Και όμως, τον τελευταίο καιρό οι περισσότεροι από εμάς είχαμε την ευκαιρία να δούμε (και να απολαύσουμε) πώς θα μπορούσε να είναι η Αθήνα με λιγότερα αυτοκίνητα: χωρίς μποτιλιαρίσματα, θόρυβο και καυσαέριο. Είδαμε τις γειτονιές να ζωντανεύουν, τις πλατείες και τα πάρκα, που μέχρι πρότινος είχαμε απαξιώσει, να αποκτούν κι αυτά ζωή, ενώ αφουγκραστήκαμε ακόμα και την άγρια φύση που ζει στην πόλη, αφού οι ήχοι των πουλιών ακούγονταν επιτέλους καθαρά. Κοντολογίς, είδαμε τους Αθηναίους να κατακλύζουν επιτέλους τον δημόσιο χώρο, δίχως τα αυτοκίνητά τους, για να κάνουν τη βόλτα τους, να αθληθούν ή να ποδηλατήσουν.
«Όπως πριν, με την οικονομική κρίση, αλλά και έπειτα, με την άνθηση του τουρισμού και την προώθηση της Αθήνας ως χιπ τουριστικού προορισμού (βλ. τα δημοσιεύματα που έκαναν λόγο για την Αθήνα ως το νέο Βερολίνο), έτσι και τώρα έχουμε μια τρομερή ευκαιρία. Στις προηγούμενες περιπτώσεις, δυστυχώς, φάνηκε ότι δεν σταθήκαμε αρκετά ώριμοι ώστε να κάνουμε την αλλαγή. Όμως τώρα ο κορωνοϊός έχει φέρει μια απίστευτη συγκυρία. Έχουμε ζήσει ένα έμπρακτο παράδειγμα του πώς θα μπορούσε να είναι η Αθήνα δίχως την αλόγιστη χρήση των αυτοκινήτων και την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής μας που συνεπάγεται αυτό» λέει ο Άγις Κολύβας, ακτιβιστής ποδηλάτης και ιδιοκτήτης του καταστήματος ποδηλάτων και bike café 48Χ17 Cycles στο Κουκάκι.
Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι είναι μύθος το ότι η Αθήνα δεν είναι κατάλληλη για ποδήλατο. Αντίθετα, η μεγάλη πυκνότητα κατοίκησής της σημαίνει ότι οι τοπικές δουλειές και εξυπηρετήσεις των πολιτών βρίσκονται κοντά στον τόπο κατοικίας τους. Τότε, ποιος είναι ο λόγος που μέχρι πρότινος βλέπαμε ελάχιστους ποδηλάτες στους δρόμους της πόλης;
Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η Αθήνα είναι μια επικίνδυνη πόλη για ποδήλατο. Η εξήγηση που δίνει ο Άγις είναι κάπως διαφορετική: «Αυτό συνέβαινε επειδή αφιερώναμε τον λιγοστό δημόσιο χώρο στην εξυπηρέτηση του αυτοκινήτου. Η κρίση του κορωνοϊού μάς έδειξε ότι ο κόσμος και θέλει και μπορεί να βγει με ποδήλατο, αν αισθάνεται ασφαλής. Είναι μύθος, λοιπόν, ότι η Αθήνα δεν είναι μια πόλη που ενδείκνυται για ποδηλασία».
Το ενδιαφέρον, πάντως, είναι ότι οι ίδιοι οι Αθηναίοι δεν έχουν απαιτήσει μέχρι τώρα τη δημιουργία κάποιου μεγάλου δικτύου ποδηλατοδρόμων. Αν και οι ποδηλατικές κοινότητες διεκδικούν εδώ και χρόνια τη δημιουργία ποδηλατικών διαδρομών μέσα στην πόλη, ακόμα κι αυτές φαίνεται να κατανοούν ότι δεν μπορεί να γκρεμιστεί και να ξαναφτιαχτεί η Αθήνα από την αρχή.
Αυτό που υποστηρίζουν είναι ότι το πρόβλημα είναι τα αυτοκίνητα. «Δηλαδή πρέπει να αφαιρεθεί κάτι από την εξίσωση και όχι να προστεθεί. Για να δώσεις χώρο σε κάποιον, πρέπει να τον πάρεις από κάποιον άλλον, ειδικά σε μια πόλη σαν την Αθήνα, που είναι τόσο πυκνοκατοικημένη. Και δεν συζητάμε μόνο για το ποδήλατο αλλά για τον δημόσιο χώρο εν γένει» λέει ο Άγις, που είδε τις πωλήσεις σε ποδήλατα να αυξάνονται κατακόρυφα μέσα στην κρίση της πανδημίας, αλλά και μεγαλύτερη ζήτηση σε σέρβις ή επιδιόρθωση παροπλισμένων ποδηλάτων.
Κατά τον ίδιο, η Αθήνα δεν είναι ούτε η καλύτερη αλλά ούτε η χειρότερη πόλη στον κόσμο για να χρησιμοποιήσει κάποιος το ποδήλατό του. «Αν θέλεις να βρεις χειρότερη πόλη, στρέψε το βλέμμα προς κάποιες πόλεις των ΗΠΑ, όπως η Ατλάντα, ή πόλεις που είναι γεμάτες πλακόστρωτα, αλλά και πόλεις στην Ασία, όπως το Ανόι, όπου όμως ακόμα κι εκεί ο κόσμος κάνει πολύ ποδήλατο. Ή πήγαινε στην Κίνα.
Επίσης, το θέμα του καιρού είναι πολύ σημαντικό. Στη χώρα μας μπορείς να κινηθείς με ποδήλατο οκτώ μήνες τον χρόνο χωρίς κανένα πρόβλημα. Οι μέρες με βροχοπτώσεις που μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα είναι ελάχιστες. Σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις οι άνθρωποι που ποδηλατούν χρειάζονται ολόκληρο εξοπλισμό και προγραμματισμό, τσεκάροντας την πρόγνωση του καιρού κάθε τόσο προτού χρησιμοποιήσουν το ποδήλατό τους, αλλά τους βλέπεις ότι δεν το εγκαταλείπουν ποτέ.
Επιπλέον, η Αθήνα δεν έχει πολλές ανηφοροκατηφόρες. Δεν είναι όπως η Λωζάννη ή το Σιάτλ. Μπορείς να κάνεις τεράστιες αποστάσεις, όπως, για παράδειγμα, Αιγάλεω - Νέο Ψυχικό, χωρίς να συναντήσεις κάποια ιδιαίτερη ανηφόρα. Η πόλη έχει κάποιες γούβες, τις οποίες όμως, αν τις χειριστείς σωστά, μπορείς να βρεις τρόπο να τις ξεπεράσεις και να φτιάξεις μια διαδρομή που θα σε εξυπηρετεί καλύτερα. Με λίγα λόγια, υπάρχουν εναλλακτικές. Ακόμα κι αυτές οι ανηφόρες που μπορεί να συναντήσει κανείς κάνουν τις διαδρομές πιο συναρπαστικές. Αν είσαι πιο έμπειρος ποδηλάτης, οι εντελώς επίπεδες πόλεις, όπως το Βερολίνο ή το Λονδίνο, είναι κάπως βαρετές μετά από κάποιο διάστημα.
Τέλος, η Αθήνα είναι μια όμορφη πόλη για ποδηλασία και μπορείς να τη δεις αλλιώς πάνω στο ποδήλατό σου. Το πρόβλημα της Αθήνας ξαναλέω ότι είναι τα πολλά αυτοκίνητα και το μποτιλιάρισμα που δημιουργούν, όπως και η ασυδοσία των οδηγών τους» καταλήγει.
Πάντως, σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου, τα ποδήλατα κοντεύουν να τελειώσουν στα εργοστάσια της Κίνας, εκεί όπου κυρίως κατασκευάζονται, μια και η στροφή προς το ποδήλατο ως μέσο μεταφοράς είναι παγκόσμια. Μήπως έχει έρθει η ώρα να αναζητήσουμε ένα ποδήλατο;
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια