ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ εργασίας πραγματοποιεί αύριο Δευτέρα 26 Οκτωβρίου ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ μετά από δύο χρόνια παγωμένων ελληνορωσικών σχέσων. Σκοπός της συνάντησης, θεωρητικά, είναι η προσπάθεια επαναπροσέγγισης των δύο χωρών. Τι περιθώριο όμως υπάρχει πραγματικά για κάτι τέτοιο, μετά και τις πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, κατά την επίσκεψή του στην Σούδα, όπου μίλησε για την ανάγκη «ανάσχεσης της ρωσικής επέλασης στην Ανατολική Μεσόγειο» από την Ελλάδα και τις ΗΠΑ; Στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών είχαν εξοργιστεί τότε και η Ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα είχε μιλήσει για “αντιρωσική υστερία”.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόβ θα επισκεφθεί την #Ελλάδα στις 26 Οκτωβρίου.
— Rus Embassy, Greece (@RFEmbassyGr) October 22, 2020
Στο πρόγραμμα της επίσκεψης εργασίας η συνάντηση με τον @PrimeministerGR Κυριάκο Μητσοτάκη και οι συνομιλίες με τον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια @NikosDendias. https://t.co/4ZPvkX4vyB
Ο 70χρονος επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας, Σεργκέι Βικτόροβιτς Λαβρόφ, είναι υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας από το 2004 και θεωρείται, πέρα από πολύ ικανός, άνθρωπος της απολύτου εμπιστοσύνης του Βλαντιμίρ Πούτιν. Και πώς αλλιώς θα ήταν δηλαδή, για να μένει στη θέση αυτή εδώ και 16 χρόνια.
"Ο Λαβρόφ έρχεται για να κόψει λίγο τα φτερά του Ερντογάν" υποστηρίζει Ελληνας διπλωμάτης. "Η Ρωσία είναι ενοχλημένη με όσα κάνει ο Ερντογάν στην Αρμενία, τα οποία εμφανίζει ως μία μεγάλη προσφορά στη Δύση. Αυτό πουλάνε οι Τούρκοι. Δεν το αγοράζουν βέβαια όλοι οι δυτικοί, κάποιοι όμως το αγοράζουν".
ΤΙ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ
Λίγο πριν από την ανακοίνωση της επίσκεψης Λαβρόφ στην Αθήνα κι ενώ η Τουρκία αμφισβητούσε στην πράξη πλέον το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια, η Ρωσική πρεσβεία ανακοίνωσε ότι η Ρωσία αναγνωρίζει το δικαίωμα της αυτό.
Η θέση της Ρωσίας ως μόνιμου μέλους του ΣΑ του ΟΗΕ είναι η θέση αρχής. Θεωρούμε τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 «ακρογωνιαίο λίθο» του διεθνούς καθεστώτος των θαλασσών.
— Rus Embassy, Greece (@RFEmbassyGr) October 15, 2020
1/2 pic.twitter.com/QwNdN0ZStG
Πέντε μέρες μετά, θυμήθηκε και τα 193 χρόνια από τη μάχη στο Ναυαρίνο και ανάρτησε σχόλιο στο τουίτερ για την νίκη επί του τουρκικού στόλου, ως μία από τις προϋποθέσεις για την ανεξαρτησία της Ελλάδας.
⚔⛵ 193 years ago, the combined squadron of Russia, Great Britain and France defeated the Turkish-Egyptian fleet in the Bay of Navarino. The triumph of the allied fleet became one of the prerequisites for Greece's independence.
— MFA Russia 🇷🇺 (@mfa_russia) October 20, 2020
🔗https://t.co/Z2yhD6ltE3 pic.twitter.com/ruBDflldwB
Η ελληνική κυβέρνηση τις προηγούμενες μέρες διέρρεε στον τύπο ότι επίκειται αναθέρμανση των ελληνορωσικών σχέσεων, ως μία από τις πρωτοβουλίες που θα έπαιρνε για να απαντήσει στην επιθετικότητα της Τουρκίας.
Μετά το πάγωμα των σχέσεων με την Ρωσία, που έγινε όταν ήταν ο Νίκος Κοτζιάς υπουργός, ο Νίκος Δένδιας φέρονταν κατά καιρούς το τελευταίο διάστημα να εργάζεται για την βελτίωση τους. Υπάρχουν ωστόσο, πολλές αμφιβολίες για το πόσο ειλικρινές είναι το ενδιαφέρον και από τις δύο πλευρές. Ακόμα και αν η Ελλαδα το θέλει πραγματικά, θα την άφηναν οι ΗΠΑ και η Γερμανία να αναθερμάνει τις σχέσεις με την Ρωσία; Αλλά και η Ρωσία, το θέλει άραγε πραγματικά, ή απλώς πικάρει την Τουρκία, με την οποία η σχέση της έχει τα πάνω και τα κάτω της; Η τουρκική υποστήριξη -αν όχι και παρακίνηση- στην επίθεση του Αζερμπαϊτζάν εναντίον του αρμενικού Ναγκόρνο Καραμπάχ, έχει ενοχλήσει τη Ρωσία και δεν το κρύβει.
ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΝΑ της Ρωσίας για την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ήταν πολλά: Οι κάποτε πολύ θερμές ελληνορωσικές σχέσεις άρχισαν να κρυώνουν όταν πρωθυπουργός στην Ελλάδα έγινε ο Κώστας Σημίτης. Επιδεινώθηκαν επί Γιώργου Παπανδρέου, μετά το διάλειμμα του Κώστα Καραμανλή που τις βελτίωσε και έφτασαν στο χειρότερο σημεία τους το καλοκαίρι του 2018, όταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς απέλασε τους Ρώσους διπλωμάτες από την Αθήνα και το Κρεμλίνο ακύρωσε την προγραμματισμένη εκείνη την περίοδο επίσκεψη του Σεργκέι Λαβρόφ. Πρώην υπουργοί της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, από τους πιο φιλικούς απέναντι στη Ρωσία, διαμαρτύρονταν για την εχθρική προς την Ρωσία συμπεριφορά του Νίκου Κοτζιά, υποστηρίζοντας ότι στο προσκήνιο εμφανιζόταν να κρατά κάποιες ισορροπίες, αλλά στο παρασκήνιο, ειδικά στην ΕΕ, πρωτοστατούσε στις κυρώσεις εναντίον της.
Εμπειρος αναλυτής στα θέματα της Ρωσίας αναφέρει ότι ισχύει η ενόχληση για την Τουρκία, αλλά αυτή από μόνη της δεν λέει πολλά. “Υπάρχει ενδιαφέρον από την Ρωσία για την Ελλάδα, αλλά μπορεί να διαφοροποιηθεί η ελληνική εξωτερική πολιτική από τις ΗΠΑ; αναρωτιέται. “Γιατί αν δεν μπορεί, τι νόημα έχει κάθε συζήτηση για συνεργασία; Ενώ, σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Τουρκία μπορεί να αγνοήσει τις ΗΠΑ, όπως το κάνει και να συνεργαστεί με την Ρωσία ή όποιον άλλον θέλει, χωρίς να ρωτήσει κανέναν”. “Από αυτή την άποψη, η Τουρκία είναι παίκτης, αφού αποφασίζει μόνη για τις κινήσεις της, ενώ η Ελλάδα είναι πιόνι” αναφέρει, εξηγώντας πώς βλέπει τα πράγματα η Μόσχα.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει κάνει κάποιες κινήσεις προσέγγισης, αλλά η Μόσχα εξακολουθεί να είναι επιφυλακτική.
“Οι πρώτες συζητήσεις για αναθέρμανση των σχέσεων άρχισαν τον Νοέμβριο του 2019. Λίγο μετά η Ελλάδα εξέδωσε τον Βίνικ στην Γαλλία (ο Λαβρόφ είχε ζητήσει να επανεξεταστούν τα στοιχεία) και ο Δένδιας μίλησε σε τηλεοπτική εκπομπή για “καισαροπαπισμό¨και “τρίτη Ρώμη της Ρωσίας”. “Υποτίθεται πως θέλουν να βελτιώσουν τις σχέσεις, αλλά δεν πείθουν” αναφέρει, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Ρωσία θα ήθελε και κάποια κίνηση καλής θέλησης για να πειστεί.
“Η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να ψηφίζει τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, αν και ο Μητσοτάκης όπως και η Κύπρος έχουν πει ότι όλο αυτό είναι παράλογο, αλλά δεν προχώρησαν πέρα από τη διαπίστωση αυτή.
Η αναγνώριση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας στην Ουκρανία ενόχλησε επίσης πολύ, καθώς η Ρωσία πιστεύει ότι το ελληνικό ΥΠΕΞ δεν έμεινε αμέτοχο, όπως είχαν συμφωνήσει Λαβρόφ και Δένδιας”.
Περισσότερο από όλα, τη Ρωσία φαίνεται να ενοχλεί η ταύτιση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής της με των ΗΠΑ καθώς, όπως αναφέρουν “ούτε στον Ψυχρό πόλεμο δεν λέγονταν ότι η Ελλάδα εργάζεται για πλήξει τη Ρωσία και τα συμφέροντά της, ή για να εμποδίσει την «κακόβουλη ρωσική επιρροή. Ακόμη και την εποχή του ψυχρού πολέμου, η Ελλάδα είχε μια εξωτερική πολιτική, που κατάφερνε να δίνει ένα διαφορετικό στίγμα”.
“Οι δικές μας σχέσεις ποτέ δεν χτίζονται εναντίον κάποιου τρίτου” υποστηρίζουν, “αλλά υπέρ του αμοιβαίου οφέλους των δυο πλευρών”.
Παρότι ωστόσο, από το ρωσικό ΥΠΕΞ και το υπουργείο Άμυνας βγαινει σαφές κλίμα ενόχλησης για την Τουρκία αυτές τις μέρες, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, σε ρόλο “καλού αστυνομικού”, όταν μιλάει για τον Ερντογάν, δεν δείχνει καμία ενόχληση και τα δύσκολα τα αφήνει να τα λένε οι άλλοι. Φαίνεται όμως ότι ο Πούτιν θεωρεί πράγματι τον Ερντογάν ανεξάρτητο πολιτικό και αξιόπιστο εταίρο, συγκρίνοντάς τον με άλλους που περιμένουν να πάρουν έγκριση από άλλες δυνάμεις, για να κάνουν μία κίνηση. “Ο,τι αποφασίζεις με τον Ερντογάν, το κάνει. Και χωρίς να πάρει την άδεια κανενός”.
Παρά τα όσα λέει η ελληνική κυβέρνηση για αναθέρμανση σχέσεων με την Ρωσία, επιφυλάξεις διατηρούν και στο ελληνικό ΥΠΕΞ. “Ο Λαβρόφ έρχεται για να κόψει λίγο τα φτερά του Ερντογάν” υποστηρίζει Ελληνας διπλωμάτης. “Η Ρωσία είναι ενοχλημένη με όσα κάνει ο Ερντογάν στην Αρμενία, τα οποία εμφανίζει ως μία μεγάλη προσφορά στη Δύση. Αυτό πουλάνε οι Τούρκοι. Δεν το αγοράζουν βέβαια όλοι οι δυτικοί, κάποιοι όμως το αγοράζουν”.
Κατά τη γνώμη του, η σχέση Ερντογάν-Πούτιν είναι μια λυκοφιλία με πολλά χτυπήματα κάτω από το τραπέζι, με τα περισσότερα να μην τα ξέρουμε καν. “Η Ρωσία έχει κάθε συμφέρον αυτή τη στιγμή” εκτιμά, “να μας ενθαρρύνει να αντιδράσουμε θερμά για να δημιουργηθεί πρόβλημα στο ΝΑΤΟ. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσει να βλέπει την Τουρκία να δημιουργεί τετελεσμένα και να μην αντιδρά”.
Κανένας έμπειρος διπλωμάτης ή αναλυτής δεν περιμένει και πολλά εν τέλει από την επίσκεψη Λαβρόφ, λόγω των αντικειμενικών συνθηκών. Το αντίθετο θα ήταν έκπληξη, αλλά κανένας δεν μπορεί να προεξοφλήσει κάτι.
****
Πίνακας από έρευνα της Public Issue “Στάσεις απέναντι στη Ρωσία, 2019”
