Ένα εμπορικό σύμφωνο με 14 άλλα ασιατικά έθνη. Μια δέσμευση για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, μαζί με αρκετές άλλες χώρες. Τώρα, μια επενδυτική συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο ηγέτης της Κίνας, Xi Jinping, τις τελευταίες εβδομάδες έχει προχωρήσει σε συμφωνίες και δεσμεύσεις με την ελπίδα ότι θα ξανακάνει τη χώρα του παγκόσμιο ηγέτη, ακόμη και μετά από τον αμφιλεγόμενο τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε την πανδημία. Ακόμη και παρά τις αδιάκοπες εχθροπραξίες τόσο στο εσωτερικό, όσο και εκτός συνόρων, κάτι που φυσικά έχει καταστρέψει την εικόνα της και τη διεθνή της θέση.
Αυτό που επιδιώκει με όλες αυτές τις στρατηγικές κινήσεις είναι να μπλοκάρει τον Τζο Μπάιντεν από τη σφυρηλάτηση ενός ενωμένου μετώπου με συμμάχους εναντίον των αυταρχικών πολιτικών και επίσης σκληρών εμπορικών πρακτικών της Κίνας. Άλλωστε, αυτή είναι και η επιθυμία του Μπάιντεν και των συνεργατών του στην παρούσα φάση: όχι απλώς να ανταγωνιστεί το Πεκίνο, αλλά να τεθεί υπό έλεγχο η αυξανόμενη δύναμή του.
Η εικόνα του Τζινπίνγκ από την προηγούμενη Τετάρτη να βρίσκεται σε τηλεδιάσκεψη με την καγκελάριο Μέρκελ, τον Πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες είχε κι αυτή τη σημειολογία της. Ο Κινέζος ηγέτης προσπαθούσε να επισφραγίσει τη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, μια συμφωνία που ισοδυναμούσε με επίπληξη για τις προσπάθειες της κυβέρνησης Τραμπ να απομονώσει την Κίνα, πολιτικά, εμπορικά και επικοινωνιακά.
Κάπου εδώ ας σημειωθεί ότι οι συμφωνίες που έχει καταφέρει ο Κινέζος ηγέτης, αντανακλούν τον νέο ρόλο της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία, με τη χώρα να είναι αυτή τη στιγμή η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μεταξύ των μεγάλων εθνών και μάλιστα εν μέσω πανδημίας.
Σύμφωνα με τον Noah Barkin, ειδικό σε θέμα της κινεζικής οικονομίας και σύμβουλο στον Όμιλο Rhodium στον Βερολίνο, οι τελευταίες κινήσεις και συμφωνίες της χώρας αποτελούν «ένα γεωπολιτικό πραξικόπημα για την Κίνα». Όπως εξηγεί, οι κινεζικές εταιρείες είχαν ήδη μεγαλύτερη πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές – κάτι που δημιουργούσε άγχος στους ευρωπαίους ηγέτες -, όμως πλέον το πραγματικό επίτευγμα για τη χώρα είναι περισσότερο διπλωματικό και λιγότερο επενδυτικό ή οικονομικό.
Το προηγούμενο διάστημα, η χώρα έπρεπε να κάνει μόνο μετριοπαθείς υποχωρήσεις, προκειμένου να κατευνάσει τις ολοένα και μεγαλύτερες ανησυχίες σχετικά με τις σκληρές πολιτικές της, μεταξύ των οποίων η άγρια καταστολή ανθρωπίνων και εργασιακών δικαιωμάτων στο Χονγκ Κονγκ, αλλά και οι μαζικές συλλήψεις, καθώς και η καταναγκαστική εργασία των Ουιγούρων στο Σινγιάνγκ, στην περιοχή της δυτικής Κίνας.
Τώρα, όμως, η Κίνα συμφώνησε, εγγράφως τουλάχιστον, να χαλαρώσει πολλούς από τους περιορισμούς που επιβάλλονται στις ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα, να κάνει άνοιγμα στις ευρωπαϊκές τράπεζες και να τηρήσει τα διεθνή πρότυπα για την καταναγκαστική εργασία. Το ερώτημα είναι εάν οι δεσμεύσεις αυτές μπορούν να τηρηθούν.
Οι επικριτές της Κίνας, ομολογούν τώρα ότι πολλές από τις κινήσεις του Τζινπίνγκ το τελευταίο διάστημα ήταν απολύτως στρατηγικές, ακόμη και στα όρια του κυνισμού. Ωστόσο, αποδείχθηκαν εξαιρετικά επιτυχημένες, σε βαθμό μάλιστα που έκαναν τις ευρωπαϊκές χώρες –και εν μέσω πανδημίας- να φαίνονται φοβισμένες, αν όχι απλώς συντηρητικές.
«Θα ήταν λάθος μας να αντιμετωπίσουμε αυτές τις κινεζικές υποχωρήσεις ως σημαντική αλλαγή στην πολιτική της χώρας», τονίζει ο Barkin. «Κατά το παρελθόν και ειδικά μόλις πέρσι, είδαμε το κόμμα να ασκεί ασφυκτική πολιτική σε ό,τι αφορά την οικονομία, να διπλασιάζει τις κρατικές επιχορηγήσεις και να δίνει ώθηση στην επιχειρηματική αυτονομία.
Αυτή είναι η κατεύθυνση της πολιτικής που ακολούθησε ο Τζινπίνγκ και θα ήταν αφελές να πιστέψουμε ότι με τις παρούσες συμφωνίες θα αλλάξει πλεύση».
Και μάλλον έχει δίκιο, αφού η Κίνα απέδειξε για άλλη μια φορά ότι σχεδόν ποτέ δεν τιμωρείται για καταχρήσεις που προσβάλλουν τις ευρωπαϊκές αξίες, σε διπλωματικό επίπεδο, τουλάχιστον. Για παράδειγμα, οι Ευρωπαίοι οριστικοποίησαν την επενδυτική συμφωνία, μια ημέρα αφότου η Ευρωπαϊκή Ένωση επέκρινε δημόσια την σκληρή ποινή φυλάκισης που επιβλήθηκε σε έναν Κινέζο δικηγόρο, ο οποίος είχε αποκαλύψει πρώτος το τι συνέβαινε με τον κορωνοϊό στην πόλη –αφετηρία της έξαρσής του, τη Γουχάν...
Ακόμη χειρότερα; Μόλις τον Νοέμβριο, η Αυστραλία υπέγραψε το Ασιατικό Εμπορικό Σύμφωνο, την Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Εταιρική Σχέση και ενώ η Κίνα διεξήγαγε εκστρατεία οικονομικού αποκλεισμού εναντίον της!
Η τεράστια οικονομική και διπλωματική επιρροή της Κίνας, ειδικά αυτή τη στιγμή της παγκόσμιας κρίσης, δηλώνει πρακτικά ότι οι υπόλοιπες χώρες δεν έχουν και πολλές επιλογές εναντίον της... Ανεξάρτητα από την ανησυχία τους για τον χαρακτήρα των σκληρών πρακτικών του Τζινπίνγκ, στην παρούσα φάση το ασιατικό εμπορικό σύμφωνο αφορά τις τύχες 2,2 δισεκατομμύριων ανθρώπων...
«Οι αξίες που λατρεύουμε όλοι να ακούμε στα Κυριακάτικα κηρύγματα στην εκκλησία, πρέπει να τηρηθούν, εκτός και εάν θέλουμε να πέσουμε θύματα ενός νέου συστημικού αντιπάλου», δήλωσε ο Ρέινχαρντ Μπουτίτοφερ, Γερμανός βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που έχει τοποθετηθεί ανοιχτά κατά της ευρωπαϊκής επενδυτικής συμφωνίας με την Κίνα.
Σε κάθε περίπτωση, οι διπλωματικοί ελιγμοί της Κίνας δεν θα μπορούσαν να κάμψουν τη δυσφορία για τις τεκμηριωμένα κατασταλτικές πολιτικές της και για τις καταγγελίες περί καταναγκαστικής εργασίας. Ωστόσο, θα μπορούσαν να κάμψουν κάπως την κριτική που εδώ και χρόνια ασκείται στη χώρα με το δέλεαρ του εμπορικού κέρδους σε κινεζικό έδαφος, σε ένα έδαφος που ναι μεν δοκιμάστηκε από την πανδημία, όμως, ανέκαμψε πολύ πιο γρήγορα και πολύ πιο δυνατά απ' ό,τι όλα τα ευρωπαϊκά κράτη μαζί...
Να κάτι που επίσης θα υπονόμευε τον Μπάιντεν, ο οποίος τώρα πρέπει πρακτικά να επανορθώσει τα λάθη της διοίκησης Τραμπ έναντι της Κίνας, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
«Νομίζω ότι τώρα ανοίγει ένα πολύ μεγάλο παράθυρο για εμάς», δήλωσε ο Wang Huiyao, πρόεδρος του «Κέντρου για την Κίνα και την Παγκοσμιοποίηση», ένα think tank με έδρα του το Πεκίνο. Ο ίδιος πιστεύει ακράδαντα ότι πλέον η Κίνα μπορεί να αποτελεί πρότυπο τόσο ως εταιρικός συνεργάτης της Ευρώπης, όσο και ως ισάξιος συνομιλητής των ΗΠΑ.
«Όλοι έχουν δει την ανθεκτικότητα της Κίνας, την επιμονή και τη σταθερότητά της, ειδικά εν μέσω πανδημίας», εξηγεί ο ίδιος.
Το σημαντικό, βέβαια, σε όλα αυτά, είναι ότι η Κίνα δεν πιστεύει ότι έσφαλε κάπου όλο το προηγούμενο διάστημα. Ούτε έχει μπει στη διαδικασία να αναγνωρίσει κάποιο από τα λάθη της τόσο σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της πανδημίας όσο και σε ό,τι αφορά τις εμπορικές της συναλλαγές.
Άλλωστε, η διπλωματία της αποκαλείται «Διπλωματία των Μαχητών Λύκων» και μπορεί να πήρε αυτή την ονομασία από τη δράση των πρακτόρων διαφόρων ταινιών του συρμού, αλλά δυστυχώς, οι κινέζοι πολιτικοί θεωρούν ότι είναι αυτό ακριβώς...
Δεν θα ζητήσουν συγνώμη από την Αυστραλία ή τον Καναδά για παράδειγμα μετά τα όσα έχουν συμβεί με τον τεχνολογικό γίγαντα της Huawei, και μάλιστα κατόπιν αιτήματος των Ηνωμένων Πολιτειών. «Οι Λύκοι δεν ξεχνούν», λένε αναλυτές και ειδικοί επί των διπλωματικών σχέσεων.
«Νομίζω ότι έχουν μια επιλεκτική προσέγγιση για την αποκατάσταση της εικόνας τους», δηλώνει ο Minxin Pei, καθηγητής στο Claremont McKenna College στην Καλιφόρνια.
Μακροπρόθεσμα, μένει να φανεί κατά πόσο όλα αυτά τα σύμφωνα και οι δεσμεύσεις θα βελτιώσουν τη διεθνή εικόνα της χώρας, η οποία υπέστη συντριβή μετά το δολοφονικό ξέσπασμα του κορωνοϊού, για το οποίο, επίσης ο Κινέζος ηγέτης δεν αισθάνεται την ανάγκη να απολογηθεί ενώπιον ολόκληρου του πλανήτη.
Κι όμως, η κατάσταση πέρσι τον Οκτώβριο ήταν απολύτως αρνητική για τη χώρα, όπως προκύπτει και από δημοσκόπηση της Pew: ένα 78% των ερωτηθέντων δήλωνε ότι είχε λίγη ή καθόλου εμπιστοσύνη αναφορικά με το αν ο Τζίνπίνγκ θα κατάφερνε να χειριστεί σωστά τις διεθνείς, αλλά και τις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας.
Ωστόσο, η οικονομική ανάκαμψη της Κίνας έδωσε στον Τζινπίνγκ νέα πνοή και φυσικά το γνωρίζει. Οι δεσμεύσεις του για επιτάχυνση της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από την Κίνα, έχουν κερδίσει διεθνείς επαίνους, ακόμη και αν η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αναλύσει το πώς θα «απεξαρτηθεί» από τον άνθρακα και από άλλες βιομηχανίες που ρυπαίνουν τη χώρα και τον πλανήτη.
Την ίδια στιγμή, ο Τζινπίνγκ έδειξε νέο ενδιαφέρον για την ολοκλήρωση των συζητήσεων για την ευρωπαϊκή επενδυτική συμφωνία και ενώ λίγους μήνες πριν κάτι τέτοιο φάνταζε εντελώς ανέφικτο, εν μέσω της αυξανόμενης εχθρότητας προς την Κίνα, λόγω κορωνοϊού.
Το κλίμα άλλαξε άρδην μετά τις αμερικανικές εκλογές. Ο Μπάιντεν δεν αντιμετώπιζε την Κίνα με περιφρόνηση όπως ο Τραμπ, αλλά με σκεπτικισμό και πρόθεση να δημιουργήσει ένα μέτωπο αντιμετωπίσης της κάτι που έδωσε πόντους στον Κινέζο ηγέτη.
Μόνο δύο εβδομάδες μετά τις εκλογές, η Κίνα προσχώρησε στα 14 άλλα ασιατικά έθνη για την υπογραφή της Περιφερειακής Συνολικής Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης. Στις αρχές Δεκεμβρίου, μετά από τηλεφωνικές επαφές με τη Μέρκελ και τον Μακρόν, ο Τζινπίνγκ επιτάχυνε τις διαδικασίες υπογραφής της επενδυτικής συμφωνίας με τους Ευρωπαίους.
Η προοπτική προκάλεσε ανησυχία, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, έσπευσε στο Twitter να υποδείξει ότι η Ευρώπη πρέπει πρώτα να περιμένει τις διαβουλεύσεις με τη νέα διοίκηση – φυσικά, χωρίς αποτέλεσμα.
Την ίδια στιγμή, οι επικριτές των πρακτικών της Κίνας δήλωναν ότι αυτή η συμφωνία θα δέσμευε ακόμη πιο στενά την Ευρώπη έναντι της Κίνας, βοηθώντας το Πεκίνο να επεκτείνει την οικονομική του δύναμη και να εκτρέψει την γνώριμη πίεση που εδώ και χρόνια ασκεί και εκτός συνόρων.
Τι απομένει τώρα; Κατ' αρχάς να επικυρωθεί η επενδυτική συμφωνία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Για την ώρα σημειώνονται σημαντικές αντιδράσεις που θα μπορούσαν να την εκτροχιάσουν, ομως οι Κινέζοι αξιωματούχοι ήδη γιορτάζουν, ενώ ο ηγέτης της χώρας κάνει λόγο για μία συμφωνία «ισορροπημένη, υψηλού επιπέδου και αμοιβαία επωφελή»...
Ο Barkin πάλι, παρά την πάγια τακτική της Κίνας να μην τηρεί όρους συμφωνιών που δεν την βολεύουν, κάνει λόγο για μία εξαιρετικά έξυπνη κίνηση που στόχο έχει να αποτρέψει τη δημιουργία ενός διατλαντικού, πολυεθνικού μετώπου εναντίον της...
Με στοιχεία από τους New York Times
