ΚΑΠΟΤΕ ΣΥΛΛΟΓΙΖΟΜΑΙ πως τούτα εδώ που γράφω δεν είναι άλλο παρά εικόνες που κεντούν στο δέρμα τους φυλακισμένοι ή πελαγίσιοι», γράφει ο Γιώργος Σεφέρης στην αφιερωμένη στη Μαρώ προμετωπίδα του «Ημερολογίου Καταστρώματος Β’», δείχνοντας με τον πλέον σπαραχτικό τρόπο τη βαθιά βιωματική υπόσταση των ποιημάτων που περιλαμβάνονται στη συλλογή. Γραμμένα σε ημερολογιακή μορφή την περίοδο που ο Σεφέρης βρισκόταν μαζί με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στην Αίγυπτο, τα ποιήματα αυτά, αντιπροσωπευτικά ενός γνήσιου θαλασσινού, όπως ο ίδιος, μαρτυρούν τη βαθιά πικρία του ποιητή και διπλωμάτη για τα γεγονότα της εποχής, τους προβληματισμούς του πάνω στους χειρισμούς της ελληνικής ηγεσίας, την έντονη αίσθηση της προδοσίας. Άλλωστε, η άμεση σχέση των ποιημάτων αυτών με τα ιστορικά γεγονότα φαίνεται και από τις σχετικές καταχωρίσεις του στις «Μέρες» αλλά και στους τίτλους: το πρώτο ποίημα φέρει τον τίτλο «Μέρες Ιουνίου ’41» και χρονική ένδειξη «Κρήτη - Αλεξάνδρεια - Νότιος Αφρική, Μάης - Σεπτ. ’41», ενώ το τελευταίο «Τελευταίος Σταθμός» είναι γραμμένο στο λιμάνι Cava dei Tirreni, κοντά στο Σαλέρνο της Ιταλίας, τον Οκτώβρη του ’44, σε αναμονή των ελληνικών διπλωματικών υπηρεσιών για επιστροφή στην Ελλάδα. Μόνο που το τέλος του πολέμου δίνει ειρωνικά τη σκυτάλη σε ένα νέο δράμα, αυτό του Εμφυλίου. Η σκιά της Ιστορίας πέφτει και εδώ βαριά, για να αποκαλύψει όλες τις πλευρές του δράματος που ενώνει την αρχαιοελληνική μας μοίρα με το σήμερα και δίνει την αφορμή στον Σεφέρη να οικειοποιηθεί διαφορετικούς χαρακτήρες στο πέρας των χρόνων, από τον ομηρικό Οδυσσέα έως το alter ego του, τον επιβλητικό Στρατή Θαλασσινό. Αυτός είναι, άλλωστε, που θα βρεθεί ανάμεσα στους αγάπανθους, που, όπως μαρτυρά ο ίδιος ο Σεφέρης στις «Μέρες»: «Είναι ένα λουλούδι με κοτσάνι σαν του ασφόδελου με μενεξί άνθος, θυσανωτό στην άκρη. Οι Έλληνες νεκροί πηγαίνουν σε λιβάδια από ασφοδίλι ‒ οι Νέγκροι σε λιβάδια από αγάπανθους.

— Τίνα Μανδηλαρά

 

Ο Γιώργος Σεφέρης, ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ και ένας ποιητής που παραμένει σημαντικός για όλο τον πολιτισμένο κόσμο και σε όσες γλώσσες μεταφράστηκε, πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 1971, οπότε φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια από την απώλειά του.

 

Με αφορμή αυτήν τη σημαντική επέτειο το Μουσείο Μπενάκη προγραμμάτισε μια σειρά από εκδηλώσεις που σύντομα θα ανακοινωθούν οριστικά και πλαισιώνουν το κεντρικό σχετικό πολιτιστικό γεγονός που είναι η έκθεση έργων ζωγραφικής της Λήδας Κοντογιαννοπούλου με τίτλο «Το σπίτι της μνήμης» στην Πινακοθήκη Γκίκα.

 

Μεταξύ αυτών, η LiFO έχει τη χαρά να παρουσιάσει κατ’ αποκλειστικότητα μια σειρά από podcasts τα οποία ετοίμασε με μεγάλη επιμέλεια το Μουσείο Μπενάκη και είναι εξαιρετικής ποιότητας ηχογραφήσεις προσωπικοτήτων που απαγγέλλουν Σεφέρη.

 

Πρόκειται για τον επιστημονικό διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη κ. Γιώργο Μαγγίνη, τους διακεκριμένους στην τέχνη της ποίησης Μιχάλη Γκανά, Τζένη Μαστοράκη, Νίκο A. Παναγιωτόπουλο και Ερρίκο Σοφρά, τη Ζυράννα Ζατέλη, που απαγγέλλει εξαιρετικά τα κυπριακά ποιήματα του Σεφέρη, καθώς επίσης και για απαγγελίες από τους Διονύση Καψάλη, Τζούλια Τσιακίρη, Σταύρο Ζουμπουλάκη, Άννα Κοκκίνου, Αλέκο Λεβίδη, Παύλο Καλλιγά, τους πανεπιστημιακούς Ιωάννη Κωνσταντάκο, Χρήστο Παπάζογλου, Μιχάλη Κοπιδάκη και τον ομότιμο καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών κ. Νίκο Αλιβιζάτο – που όλοι τους, με διάφορους τρόπους, συνδέονται με το σεφερικό περιβάλλον και, φυσικά, με το έργο του ποιητή.

 

Στο σημερινό podcast ο Χρήστος Παπάζογλου διαβάζει το «Ημερολόγιο Καταστρώματος, Β'» του Γιώργου Σεφέρη.

 

Συντελεστές: 

Ηχοληψία: Λέανδρος Ντούνης

Μιξάζ: Κώστας Βαρυμποπιώτης

Οι αναγνώσεις των ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη γίνονται με την άδεια της κυρίας Άννας Λόντου και των Εκδόσεων Ίκαρος τους οποίους ευχαριστούμε θερμά.