Στο ανατολικό άκρο της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, κοντά στη λίμνη Κίβου και στα σύνορα με τη Ρουάντα, υπάρχει ένα καταφύγιο πρωτευόντων θηλαστικών που ονομάζεται Lwiro Primates Rehabilitation Center. Φιλοξενεί περίπου εκατό χιμπατζήδες, που σώθηκαν από λαθροθήρες, οι οποίοι συνήθως σκοτώνουν τους ενήλικες για κρέας και πωλούν τα μωρά ως κατοικίδια στη μαύρη αγορά.
Όταν οι αρχές είναι σε θέση να αναχαιτίσουν αυτές τις πωλήσεις, τα ορφανά στέλνονται στο Lwiro Primates για να ανακάμψουν από το τραύμα της απώλειας των μητέρων τους και της κοινότητάς τους.
Το 2008, η Mama Zawadi έφευγε από το σχολείο με έναν φίλο της όταν έπεσαν σε ενέδρα από στρατιώτες της FDLR, μιας επαναστατικής ομάδας που δημιουργήθηκε από Χούτου που είχαν φύγει από τη Ρουάντα μετά τη γενοκτονία. Οι στρατιώτες βίασαν τα κορίτσια και στη συνέχεια τα πήγαν στη ζούγκλα.
Τους επόμενους μήνες και χρόνια η Mama Zawadi βιάστηκε πολλές φορές, τόσο στην έρημο όσο και στο σπίτι της. Κατά τη διάρκεια της ανάρρωσής της, πέρασε χρόνο σε ένα κέντρο για επιζώντες σεξουαλικής κακοποίησης, όπου γνώρισε τη Lorena Aguirre Cadarso, μια ειδική σε θέματα τραύματος που εργαζόταν επίσης στο Lwiro Primates. Εκείνη προσκάλεσε τη Mama Zawadi να έρθει εκεί για να ξεκουραστεί.
Στο Lwiro Primates η Mama Zawadi έγινε ζωτικής σημασίας φροντιστής των ορφανών χιμπατζήδων. Οι δεσμοί της με τα «μωρά» της, όπως τα αποκαλεί, έφτασαν σε ασυνήθιστα βάθη αγάπης και στοργής. (Τα ζώα επωφελούνται από τη στενή επαφή και φροντίδα, αλλά δεν είναι κατοικίδια – το προσωπικό έχει ως στόχο να τα βοηθήσει να αναπτύξουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να επιβιώσουν μόνα τους πριν τα επαναφέρουν στη φύση).
Η ταινία Mama του Pablo de la Chica είναι η ιστορία αυτών των δεσμών και των κρίσιμων προβλημάτων που πηγάζουν από την ίδια ρίζα: η συνεχιζόμενη σύγκρουση στο ανατολικό Κονγκό έχει συμβάλει στην αύξηση της λαθροθηρίας, η οποία απειλεί τους βιότοπους των χιμπατζήδων, και στα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα σεξουαλικής βίας, τα οποία καταστρέφουν τις ζωές γυναικών και κοριτσιών όπως η Mama Zawadi.
«Αυτοί οι χιμπατζήδες είναι θύματα, όπως εγώ» λέει η Mama Zawadi στην ταινία. «Χρειάζονται αγάπη για να μπορέσουν να ξεχάσουν όσα έχουν περάσει, όπως κι εγώ».
Η ταινία Mama αποτελεί μια συναισθηματικά περίπλοκη εμπειρία θέασης. Σκηνές απόλυτης ευδαιμονίας –η Mama Zawadi τραγουδάει καθώς ετοιμάζει μπιμπερό για τους μικρούς χιμπατζήδες, γελάει καθώς τέσσερα από τα μωρά σέρνονται πάνω στο σώμα της– ακολουθούνται από τη σπαρακτική περιγραφή του τραύματός της. Στιγμές ηρεμίας διακόπτονται από πυροβολισμούς. Μια αίσθηση ασφάλειας επικρατεί την ημέρα, η οποία αντικαθίσταται από ένα στρώμα άγχους καθώς πέφτει η νύχτα.
Αλλά το πνεύμα της Mama Zawadi, λέει ο de la Chica, έχει έναν τρόπο να προσελκύει τους ανθρώπους γύρω της, βοηθώντας να γίνει το Lwiro Primates ένα πραγματικό καταφύγιο, ένα ασφαλές καταφύγιο μακριά από τις εξωτερικές απειλές. «Θυμάμαι την πρώτη φορά που είδα τη Mama, με ένα μωρό χιμπατζή να πηδά πάνω της» μου είπε. «Την είδα να χαμογελάει και η ενέργεια απλά άλλαξε».
Πηγή: New Yorker
