Η Ελευσίνα βρίσκεται σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το κέντρο της Αθήνας. Η γενέτειρα του Αισχύλου φιλοξενεί τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το έτος 2023. Άλλωστε, κάποτε ήταν η γη που διαδραματίζονταν τα Ελευσίνια Μυστήρια και άνθρωποι απ’ όλα τα μέρη του πολιτισμένου κόσμου επιθυμούσαν να μυηθούν σε αυτά.
Ελευσίνα σημαίνει ο τόπος της αφίξεως, του ερχομού, της παρουσίας και της αποκάλυψης. Η Ελευσίς, σύμφωνα με την ετυμολογία της, υποδηλώνει την έλευση κάποιου σημαίνοντος γεγονότος.
Σ’ αυτόν τον εμβληματικό τόπο της γνώσης το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα και η 2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης συνδιοργάνωσαν μια σειρά εκδηλώσεων με επίκεντρο τον πολιτισμό και τη δημοκρατία στην Ευρώπη του σήμερα. Αφορμή για τις εκδηλώσεις αυτές ήταν η Ημέρα της Ευρώπης και η ανακήρυξη του 2022 ως Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας.
Στο πλαίσιο αυτό το Σάββατο 7 Μαΐου νέοι από ολόκληρη την Αττική βρέθηκαν στην Ελευσίνα προκειμένου να συναντήσουν συνομήλικους της περιοχής και να συμμετάσχουν σε πολλές και διαφορετικές δράσεις.
Από τη μια τα φουγάρα των βιομηχανικών μονάδων και το Ελαιουργείο και από την άλλη οι πανέμορφοι αρχαιολογικοί χώροι, η θέα της θάλασσας και η προκυμαία. Αναμφίβολα, βρισκόμαστε στην πόλη των αντιθέσεων με το ένδοξο μυστηριακό παρελθόν και την πλούσια ιστορία.
Το κλίμα ήταν γιορτινό από νωρίς. Οι νέοι, όπως ήταν φυσικό είχαν δυναμική παρουσία και συμμετείχαν σε όλο το πρόγραμμα των εκδηλώσεων. Σημείο συνάντησης των δράσεων ήταν το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Ελευσίνας το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Σε διάφορες αίθουσες του κτιρίου πραγματοποιήθηκαν ενδιαφέρουσες συζητήσεις με ζωντάνια, πάθος αλλά και γόνιμο διάλογο.
Ειδικότερα, κεντρικό ρόλο στην ημερίδα είχαν τέσσερις ομάδες εργασίας, αποτελούμενες από νέους και νέες 16-30 ετών οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις για ζητήματα όπως η πολιτιστική κληρονομιά και η καινοτομία, η δημοκρατία, η κλιματική αλλαγή, οι βιώσιμες πόλεις αλλά και θέματα συνόρων και μετανάστευσης. Συντονιστές των πάνελ ήταν η Ντίνα Ντζιώρα (Cultural Manager,Υπεύθυνη Δικτύων Athens Comics Library), ο Βαγγέλης Κραββαρίτης (Education and Society Programmes Manager British Council), ο υποφαινόμενος καθώς και ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης (σκηνοθέτης, παράγωγος, σεναριογράφος).
Στη συνέχεια τα συμπεράσματα παρουσιάστηκαν στη κεντρική συζήτηση στην οποία συμμετείχαν ο Κώστας Αρβανίτης (ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ), ο Μιχαήλ Μαρμαρινός (Σκηνοθέτης, Γενικός Καλλιτεχνικός Διευθυντής, 2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης), ο Θωμάς Δοξιάδης (αρχιτέκτονας), ο Βασίλης Καραμιτσάνης (νομικός πρόεδρος του Animasyros) ενώ τον συντονισμό είχε η δημοσιογράφος, Νόρα Ράλλη.
Χαιρετισμό απηυθύναν ο δήμαρχος της Ελευσίνας Αργύρης Οικονόμου, ο επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα Κωσταντίνος Τσουτσοπλίδης, η επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα Νιόβη Ρίγκου καθώς και η πρόεδρος Δ.Σ. 2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα Δέσποινα Γερουλάνου.
Η παρουσία των νέων ήταν ιδιαίτερη δυναμική αφού ανεβαίνοντας στο βήμα του αμφιθεάτρου, με νεανική όρεξη και θάρρος, ανέπτυξαν στους ομιλητές τις ιδέες, τους προβληματισμούς, τις σκέψεις και τις προτάσεις τους. Συγκεκριμένα, έθιξαν όλα τα προβλήματα που τους απασχολούν είτε αυτά έχουν να κάνουν με την Ελευσίνα είτε γενικότερα για θέματα επικαιρότητας. Εξέφρασαν με το δικό τους τρόπο τις απόψεις τους σχετικά με τη συμμετοχικότητα και τη λήψη αποφάσεων, τη διαφθορά και τη δικαιοσύνη, την κλιματική κρίση, μίλησαν συναισθηματικά για τον τρόπο που ζούνε αλλά και πώς αυτό μπορεί να συνδυαστεί με ένα καλύτερο μέλλον.
Επίσης, αναφέρθηκαν στις αρχές του New European Bauhaus για τη δημιουργία ενός όμορφου, βιώσιμου και χωρίς αποκλεισμούς μέλλοντος για την Ευρώπη αλλά και στους τρόπους διερεύνησης για το πως οι τέχνες και ο πολιτισμός μπορούν να αποτελέσουν όχημα για την κοινωνική αλλαγή. Τέλος, δόθηκε έμφαση στο διαφορετικό, στην ποικιλομορφία και τη συμπερίληψη, την κατάρριψη των συνόρων αλλά και στο όραμα που έχουν αυτές οι ομάδες των νέων για την πόλη της Ελευσίνας.
Από την πλευρά τους οι ομιλητές στάθηκαν στην επιδίωξη της Ελευσίνας να γίνει ουσιαστικός συνομιλητής στον ευρωπαϊκό διάλογο.
Ο δήμαρχος Ελευσίνας Αργύρης Οικονόμου αναφέρθηκε στους νέους «ως το πιο ζωτικό κύτταρο της κοινωνίας» ενώ η πρόεδρος Δ.Σ. 2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα Δέσποινα Γερουλάνου δήλωσε: «Είναι χαρά μας που έχουμε τους νέους της Ελευσίνας και είναι αυτά τα πρόσωπα που θα μας δώσουν εναύσματα για το μέλλον». Ο επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου στην Ελλάδα, Κωνσταντίνος Τσουτσοπλίδης τόνισε: «Η πόλη πρέπει να βρει ένα στήριγμα ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2023. Και το γραφείο του ΕΚ θα είναι παρών με διάφορες δράσεις στην Ελευσίνα. Ο κόσμος αλλάζει διαρκώς. Η Ε.Ε. έχει πετύχει την αποστολή της αλλά έχει έρθει η στιγμή να εφεύρει ξανά τον εαυτό της. Η Ευρώπη είναι το κοινό όχημα όλων για να διεκδικήσουμε λύσεις χωρίς να απεμπολήσουμε τις αξίες μας. Έχουμε ανάγκη από έναν κόσμο πράσινο – ψηφιακό και δίκαιο. Έχει έρθει η στιγμή να προσφέρουμε ευκαιρίες στους νέους. Άλλωστε, αυτοί θα έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο για να πετύχουν το μέλλον που ονειρεύονται και προσδοκούν».
Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Αρβανίτης, υποστήριξε ότι «η λέξη κλειδί στις μέρες μας είναι το δίκαιο. Κατά το παλιό σύνθημα “μπορείς αλλά όχι μόνος”. Πρέπει λοιπόν να διεκδικούμε το δίκαιο και το πραγματικό”. Ο αρχιτέκτονας Θωμάς Δοξιάδης σημείωσε ότι: «Σ’ ένα Λεκανοπέδιο που αν το δεις κάποιος από αεροφωτογραφία θα αντιληφθεί ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει και ο χρόνος είναι σαν να έχει παγώσει, αντιθέτως, η δυτική Αθήνα αλλάζει ραγδαία». Επίσης, πρόσθεσε πως «ακούγοντας τις παρεμβάσεις των νέων πρέπει να δούμε πως μπορούμε να βοηθήσουμε το διαφορετικό να ανθίσει αλλά και πώς να μπορούμε να μετατρέψουμε τις αδυναμίες μας σε δυνάμεις».
Ο κ. Καραμιτσάνης επέλεξε να σταθεί στη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία υπενθυμίζοντας παράλληλα ότι «ο θεσμός της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής πόλης ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου του 1985 από το Συμβούλιο Υπουργών με πρωτοβουλία της Ελληνίδας Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη». Τέλος, ο κ. Μαρμαρινός θύμισε ότι «η Ελευσίνα σημαίνει άφιξη του αξιοσημείωτου». Και «Είμαστε περήφανοι για σας τους νέους ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα» είπε και ανέτρεξε στον όρο κοινωνική γλυπτική για να περιγράψει όλο αυτό που διαδραματίζει στην ιερή πόλη της Ελευσίνας. Ο όρος κοινωνική γλυπτική είναι μια φράση που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια διευρυμένη έννοια της τέχνης που εφευρέθηκε από τον καλλιτέχνη και συνιδρυτή του Γερμανικού Κόμματος των Πρασίνων, Joseph Beuys . Ο Beuys δημιούργησε τον όρο "κοινωνική γλυπτική" για να ενσωματώσει την κατανόησή του για τις δυνατότητες της τέχνης να μεταμορφώσει την κοινωνία. Συγχρόνως, ο κ. Μαρμαρινός αναφερόμενος στην προβολή της ταινίας «Η Μεγάλη Απόδραση» και στις επιφυλάξεις κάποιων επειδή πρόκειται για αυστριακό μεταπολεμικό queer δράμα υποστήριξε με νόημα: «Αναρωτιέμαι, λοιπόν, κάποιες φορές “τελικά, πόση νεότητα μπορούμε να αντέξουμε; Άρα και πόσο μέλλον μπορούμε να αντέξουμε;”.
Οι παράλληλες δράσεις περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, περίπατο στη πόλη της Ελευσίνας, την έκθεση ζωγραφικής "Ειρήνια τόξα" σε συνεργασία με την Παιδική Πινακοθήκη Ελλάδας, προβολή του animation movie που διακρίθηκε σε διαγωνισμό του Γραφείου του ΕΚ στην Ελλάδα και του Animasyros, αλλά και της υποψήφιας ταινίας για το Βραβείο Κοινού LUX 2022 Μεγάλη Απόδραση (Great Freedom). Παράλληλα, ένα πρωτότυπο εργαστήριο με τίτλο "Print your City" από την ομάδα The New Raw και φυσικά τα "Λόγια του Ρολογιού" με την σπουδαία Ελληνίδα ηθοποιό Ρούλα Πατεράκη. Η μέρα έκλεισε με πάρτι και μουσική από καλλιτέχνες της Ελευσίνας.
