Η κυκλική οικονομία μοχλός ανάπτυξης για τα ελληνικά νησιά
Τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν το ιδανικό σκηνικό για την εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας.
Τα νησιά του Αιγαίου αποτελούν το ιδανικό σκηνικό για την εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας. Άλλωστε, η νησιωτική χώρα έχει να επιδείξει ένα πράσινο παρελθόν, καθώς η ανακύκλωση, η επανάχρηση και η σύνεση στη χρήση υλικών και πόρων ανέκαθεν αποτελούσαν χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των κατοίκων της. Όπως αναφέρουν ο κ. Παναγιώτης Βούρος και ο κ. Κωνσταντίνος Η. Ευαγγελινός από το Εργαστήριο Επιχειρησιακής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η κυκλική οικονομία μπορεί και πρέπει να αποτελέσει βασικό μοχλό ανάπτυξης των ελληνικών νησιών, καθιστώντας τα βιώσιμα.
Γι’ αυτόν τον σκοπό, στο πλαίσιο της εξειδίκευσης της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία και του νέου σχεδίου δράσης έχουν ενσωματωθεί μέτρα, δράσεις και χρηματοδοτικά εργαλεία στο Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (ΥΝΑΝΠ) 2021-2025. Ειδικά για τη λιμενική πολιτική, οι αρχές και οι στόχοι της κυκλικής οικονομίας, όπως η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, η βελτιστοποίηση της παραγωγής και η μεγιστοποίηση της χρηστικής αξίας των παραγόμενων προϊόντων, η ελαχιστοποίηση των αποβλήτων, η χρήση και επανάχρηση υλικών κ.ά., θα ενσωματωθούν στον σχεδιασμό, τη λειτουργία και την ανάπτυξη των λιμένων.
Πρωτοβουλία Gr-Eco Islands στοχεύει στην υλοποίηση παρεμβάσεων σε ευρύ φάσμα τομέων, ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται αυτός της κυκλικής οικονομίας, στον οποίο εντάσσονται δράσεις και έργα διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων.
Προβλέψεις υποστήριξης της ανάπτυξης δράσεων κυκλικής οικονομίας και χρηματοδότησης ενίσχυσής τους για τις νησιωτικές περιοχές του Αιγαίου έχουν ενσωματωθεί και στο Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης 2021-2027 για την απανθρακοποίηση των νησιών, μέσω και της πρωτοβουλίας Gr-Eco Islands. Στα χρηματοδοτικά εργαλεία για την πράσινη μετάβαση των ελληνικών νησιών, σύμφωνα με όσα έχει αναφέρει προσφάτως η Γενική Γραμματέας Ενέργειας κ. Αλεξάνδρα Σδούκου σε εκδήλωση της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, περιλαμβάνονται το Ταμείο Ανάκαμψης, το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης και το Ταμείο Απανθρακοποίησης, το οποίο βρίσκεται στα σκαριά.
Η πρωτοβουλία Gr-Eco Islands στοχεύει στην υλοποίηση παρεμβάσεων σε ευρύ φάσμα τομέων, ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται αυτός της κυκλικής οικονομίας, στον οποίο εντάσσονται δράσεις και έργα διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων, και ο τομέας της διαχείρισης των υδάτινων πόρων, όπου ζητούμενο είναι η διασφάλιση καθολικής πρόσβασης σε επαρκές και καλής ποιότητας νερό, συμπεριλαμβανόμενης της ανάπτυξης φιλικών προς το περιβάλλον λύσεων αφαλάτωσης κ.λπ.
«Η κυκλική οικονομία ως εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης για τον νησιωτικό χώρο βρίσκει εφαρμογή ήδη σε οικονομικές δραστηριότητες όπως ο τουρισμός και ο μεταποιητικός κλάδος των τροφίμων, καθώς και συνολικά στο επίπεδο ενός δήμου, ειδικά σε ό,τι αφορά την ενεργειακή αυτονομία, τη διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων και των υδάτων», επισημαίνει ο κ. Ευαγγελινός. Αναφέρεται, μάλιστα, σε παραδείγματα εφαρμογής καλών πρακτικών και αρχών της κυκλικής οικονομίας, όπως είναι η χρηματοδότηση από το ΥΝΑΝΠ του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης για την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος ανάπτυξης πρότυπου μοντέλου κυκλικής οικονομίας στο νησί της Μήλου, με σκοπό τη μετατροπή του σε πρότυπο νησί κυκλικής οικονομίας.
Επίσης, ο κ. Βούρος συμπληρώνει στα καλά παραδείγματα την αξιοποίηση (αφού γίνει κατάλληλη διαχείριση) των υγρών αποβλήτων της τυροκομικής, οινοποιητικής και αντίστοιχης μονάδας ελαιοτριβείου του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πάρου για την παραγωγή, πέραν του compost, νέων προϊόντων προστιθέμενης αξίας, όπως καθαριστικά, εδαφοβελτιωτικά, και ειδών υγιεινής.
Σημαντικά έργα σε νησιά υλοποιούνται στο πλαίσιο και του προγράμματος LIFE-IP CEI-Greece «Εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας στην Ελλάδα», το οποίο θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2027 με συνολικό προϋπολογισμό 16 εκατ. ευρώ. Στις δράσεις του περιλαμβάνεται η εφαρμογή σε πέντε νησιωτικούς και έναν ορεινό δήμο (Πάρου, Αντιπάρου, Θήρας, Τήνου, Αλοννήσου και Ναυπακτίας) συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων που θα εφαρμόσουν στην πράξη την ιεράρχηση αποβλήτων και τη νέα νομοθετική δέσμη μέτρων για τα απόβλητα στη βάση των αρχών της κυκλικής οικονομίας.
Επίσης, πρόγραμμα κυκλικής οικονομίας με έμφαση στη μείωση των αποβλήτων και στην επαναχρησιμοποίησή τους αποτελεί το commonseas που υλοποιείται στην Πάρο. Ακόμα, μέσω προγραμμάτων ή μη, σε συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα (Τμήμα Περιβάλλοντος Παν. Αιγαίου) και ινστιτούτα (ΕΚΕΤΑ), μεμονωμένες τουριστικές μονάδες, πέραν των θεσμικών υποχρεώσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων τους (ΕΣΔΑ, νόμος για την ανακύκλωση), έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για μηδενικά απόβλητα και μηδενικές εκπομπές. «Όλα αυτά προσδιορίζουν μια θετική προδιάθεση των ενδιαφερόμενων ομάδων –κρατικές δομές, τοπική αυτοδιοίκηση, επιχειρήσεις, πολίτες– ως προς τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία. Η μετάβαση όμως προς μια πιο κυκλική οικονομία απαιτεί την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων, καθώς και ανάπτυξη επιπλέον πολιτικών, μέτρων, κινήτρων και δράσεων», υπογραμμίζουν οι δύο ερευνητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Σε κάθε περίπτωση, οι ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου, π.χ. το μικρό μέγεθος που συνεπάγεται και μικρή διαθεσιμότητα φυσικών πόρων, η μικρή αγορά, η απομόνωση, το εύθραυστο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, θέτουν περιορισμούς και δυσκολίες και καθορίζουν το μοντέλο ανάπτυξης που μπορούν να υιοθετήσουν τα νησιά, ώστε να έχουν ανταγωνιστικές δράσεις.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
