Ιδιαίτερη επιβάρυνση στην υγεία των ανθρώπων προκαλεί ο καπνός που παράγεται από τις δασικές πυρκαγιές επηρεάζοντας ακόμα και όσους δεν βρίσκονται κοντά στο μέτωπο της φωτιάς.
Οι επιπτώσεις μιας δασικής πυρκαγιάς είναι πολλαπλές και δεν περιορίζονται μόνο στην άμεση απειλή για την ανθρώπινη ζωή, στην καταστροφή του περιβάλλοντος και των περιουσιών αλλά επεκτείνονται και σε άγνωστες πτυχές που κρύβονται πίσω από τις συνέπειες που μπορεί να έχει το «ταξίδι του καπνού».
Με τον καπνό που παράγεται σε μια πυρκαγιά να αποτελείται από ένα πολύπλοκο μίγμα αέριων, υγρών και στερεών συστατικών (αέρια, πτητικές οργανικές ενώσεις και σωματίδια) η έκθεση στα συστατικά μπορεί να προκαλέσει οξείες, βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία.
Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΕΜΠ, στο τμήμα Χημικών Μηχανικών, και διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δασικών πυρκαγιών, Μιλτιάδη Σταθερόπουλο, σε πρώτη φάση για να αξιολογήσει κανείς τον καπνό από μία δασική πυρκαγιά θα πρέπει να δει την ποσότητα που παράγεται, τη διάρκεια, τη συχνότητα, και τη σύνθεση.
Παράλληλα, όπως τονίζει ο κ. Σταθερόπουλος, ο καπνός δεν περιορίζεται στο σημείο που βρίσκεται σε εξέλιξη μια δασική πυρκαγιά.
«Οι δασικές πυρκαγιές, ιδιαίτερα αυτές που είναι πολύ μεγάλης διάρκειας και έκτασης δεν έχουν τοπικές επιδράσεις, απλώνονται ακόμα και σε μία ολόκληρη ήπειρο ακόμα και σε όλο τον πλανήτη. Η ρύπανση από τον καπνό της δασικής πυρκαγιάς δεν είναι τοπικό φαινόμενο, ούτε του δήμου. Ανάλογα με τη διάρκειά της είναι μιας ολόκληρης γραμμής που κατευθύνεται ο καπνός. Είναι η επίδραση σε όλη την κατεύθυνση του μετώπου του καπνού. Αυτός είναι ο λόγος που κάποιον θα πρέπει να τον ενδιαφέρουν οι δασικές πυρκαγιές και ο καπνός τους, όχι μόνο για οικολογικούς λόγους αλλά γιατί ο καπνός δεν είναι κάτι που περιορίζεται στο σημείο που θα γίνει. Ο καπνός είναι ένα στοιχείο που δεν είναι τοπικό, η ρύπανση μπορεί να είναι περιφερειακή, διασυνοριακή, διακρατική», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Oξείες, βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία
Αναφορικά με τις συνέπειες μιας δασικής πυρκαγιάς στο επίπεδο της υγείας αυτές χωρίζονται σε οξείες, βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες.
Οι οξείες, σύμφωνα με τον κ. Σταθερόπουλο, προέρχονται από τα αέρια ή από τον καπνό που προσβάλλει κάποιους ανθρώπους πολύ κοντά στο μέτωπο της δασικής πυρκαγιάς.
«Κύριοι αποδέκτες αυτών των επιδράσεων είναι οι πυροσβέστες και όσοι συμμετέχουν στην κατάσβεση της φωτιάς. Οι βραχυχρόνιες είναι κυρίως καρδιοαναπνευστικά προβλήματα και οφθαλμολογικές συνέπειες και προσδιορίζονται την πρώτη ή την επόμενη μέρα, ενώ οι μακροχρόνιες έχουν να κάνουν με τη συχνότητα που εισπνέουμε τον καπνό της δασικής πυρκαγιάς- και πραγματικά έχει βρεθεί ότι αυξάνουν στατιστικά και κάποιες παθήσεις αλλά και καρκινογένεση», τονίζει ο κ. Σταθερόπουλος.
«Πολλές φορές οι άνθρωποι ενεργούν στο μέτωπο της πυρκαγιάς αγνοώντας αυτούς τους παράγοντες» αναφέρει προσθέτοντας ότι οι επιπτώσεις στην υγεία συνδέονται με την τοξικότητα των συστατικών του παραγόμενου καπνού, τα χαρακτηριστικά της έκθεσης στον καπνό, τον βαθμό ευπάθειας του εκτιθέμενου πληθυσμού και τις ειδικές ομάδες έκθεσης (πυροσβέστες).
Σχετικά με την τοξικότητα των συστατικών του παραγόμενου καπνού, θα πρέπει να εξετάζεται ταυτόχρονα και το σύνθετο σενάριο μιας πυρκαγιάς που περιλαμβάνει τη διαδρομή ενός μετώπου, δηλαδή αν ένα μέτωπο περνάει από μία βιομηχανική ζώνη ή αν μέσα σε μία δασική έκταση υπάρχει παράνομη χωματερή.
«Η κατάσταση με τον καπνό γίνεται ακόμα πιο σύνθετη όταν το μέτωπο της πυρκαγιάς περάσει από βιομηχανική ζώνη, βιοτεχνία πλαστικών ή αν περάσει σε μια μεγάλη χωματερή. Όταν μια δασική πυρκαγιά (η θερμοκρασία της οποίας κυμαίνεται από 600 βαθμούς έως 1.100) περάσει πάνω από μια χωματερή τότε δεν μιλάμε πια για απλή δασική πυρκαγιά μιλάμε για ένα πολύ σύνθετο και επιθετικό στον άνθρωπο μείγμα ουσιών. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο πρέπει να υπάρχει αυστηρή επιτήρηση και να εξαφανιστούν οι παράνομες χωματερές», επισημαίνει.
Τετραπλάσιες συγκεντρώσεις σωματιδίων την επόμενη μέρα των πυρκαγιών στην Πεντέλη
Εξετάζοντας την πρόσφατη δασική πυρκαγιά στην Πεντέλη και τις μετρήσεις αερίων και σωματιδίων από σταθμούς μέτρησης της Παλλήνης και του Κορωπίου παρατηρεί κανείς ότι οι συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων PM10 και PM2,5 (ατμοσφαιρικοί ρύποι ιδιαίτερα επιβλαβείς για την ανθρώπινη ζωή και το περιβάλλον) σχεδόν τετραπλασιάστηκαν μια μέρα μετά την πυρκαγιά, στις 20 Ιουλίου, ενώ αυξημένες είναι οι τιμές και στο διοξείδιο του αζώτου αλλά και του θείου.
«Σε Παλλήνη και Κορωπί έχουμε διπλάσια έως τετραπλάσια αυξημένη συγκέντρωση την ημέρα και την επόμενη της δασικής πυρκαγιάς. Αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι όσο πλησιάζουμε κοντά στο μέτωπο της πυρκαγιάς αυτές οι τιμές θα είναι πολύ πιο αυξημένες. Στις περιοχές που είναι κοντά στην εστία της πυρκαγιάς, πχ Πεντέλη, εκείνο το 24ωρο μπορεί να είχαν φτάσει σε 200 ή 400 ή 500 μικρογραμμάρια στα σωματίδια. Οι τιμές εκεί θα είχαν εκτοξευτεί», υπογραμμίζει ο κ. Σταθερόπουλος και τονίζει ότι η ατμοσφαιρική αυτή ρύπανση δεν παραμένει εστιασμένη στην περιοχή της Πεντέλης αλλά απλώνεται σε πολύ μεγάλη απόσταση.
«Άρα κάθε περιοχή μπορεί να δέχεται τον καπνό της δασικής πυρκαγιάς από πολύ μεγάλη απόσταση από αυτήν που γίνεται. Η επίπτωση μιας δασικής πυρκαγιάς δεν περιορίζεται μόνο εκεί που γίνεται η πυρκαγιά αλλά επηρεάζει μεγάλη έκταση», σημειώνει.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
