Στέλιος: Δεν μπορώ να δω ξανά τον εαυτό μου καταπιεσμένο

Από τη στιγμή που ξεκίνησε να εργάζεται, ο Στέλιος δεν ήθελε να περιμένει να δημιουργηθούν οι ιδανικές συνθήκες για να κάνει coming out σε ένα συντηρητικό εργασιακό περιβάλλον, όπως είναι το νοσοκομείο, όπου εργάζεται ως γιατρός. Δημιούργησε εκείνος την «ιδανική συνθήκη», ακριβώς επειδή δεν μπορούσε να βλέπει τον εαυτό του καταπιεσμένο.

Και από τότε που αγάπησε και ένιωσε άνετα με τον εαυτό του, τα μαλλιά του έγιναν «το λάβαρό του», όπως λέει γελώντας. «Είναι τεράστια ανάσα για μένα να μην χρειάζεται να συμβιβάζομαι με τα κοινωνικά “πρέπει” και τις προσδοκίες των άλλων».

—Πότε συνειδητοποίησες για πρώτη φορά ότι είσαι ΛΟΑΤΚΙ+ και πότε άρχισες να το μοιράζεσαι με άλλους;

Επειδή μεγάλωσα σε συντηρητική κοινωνία -σε επαρχία- όπου η ετεροκανονικότητα ήταν σχεδόν επιβεβλημένη, ένιωσα άνετα να το αποδεχτώ κάπου στα μέσα της εφηβείας, γύρω στα 15. Ωστόσο, κοιτάζοντας πίσω, αφότου αποδέχτηκα τη σεξουαλικότητά μου στην ολότητά της, μπορώ με σιγουριά να πω ότι αυτό που είμαι τώρα ήταν εκεί από την αρχή, και το βλέπω πολλά χρόνια μετά. Για να το θέσω και λίγο πιο κωμικά, ο κολλητός μου στο νήπιο, ίσως να ήταν και crush μου, αλλά αυτό προφανώς είναι κάτι που ούτε σήμερα μπορεί να διαχειριστεί ένα παιδί στο συντηρητικό/ομοφοβικό περιβάλλον της Ελλάδας.

Τα πρώτα άτομα που ένιωσα άνετα να το μοιραστώ ήταν δύο φίλες μου στο λύκειο και μετά ξανά στο πανεπιστήμιο, όπου όταν άρχισαν να «ανατέλλουν» τα 20 νομίζω δεν υπήρξε καμία κοινωνική αλληλεπίδραση στην οποία να χρειάστηκε να είμαι στην «ντουλάπα». Ήταν λίγο θέμα μου αυτή η εξοικονόμηση ενέργειας, εξαρχής out ώστε να μην χρειάζεται κάποια σπουδαία ανακοίνωση, το παίρνω λίγο σαν θέσφατο, την αποδοχή, και στις ελάχιστες περιπτώσεις που δεν είναι εκεί, απλά απομακρύνομαι. Αυτό βέβαια έχει να κάνει και με το πώς έχω δομήσει τους κοινωνικούς μου κύκλους και ίσως έχουν βοηθήσει και κάποιες κοινωνικές μεταβολές. Το τελευταίο και πιο δύσκολο come out ήταν στην οικογένεια, έγινε στα 23 μου και ήταν ίσως το τελευταίο που χρειάστηκε να κάνω υπό την έννοια αυτής της «σπουδαίας» ανακοίνωσης και του «ένοχου» μυστικού.

—Πώς είναι να κάνεις coming out σε ένα εργασιακό περιβάλλον, όπως ένα νοσοκομείο; Τι είναι αυτό που σε ώθησε να μιλήσεις ανοιχτά για την σεξουαλικότητά σου;

Το νοσοκομείο δεν διαφέρει πολύ από οποιοδήποτε άλλο χώρο, ίσως στο συλλογικό ασυνείδητο υπάρχει μια πιο συντηρητική εικόνα για τον γιατρό και πώς εκείνος πρέπει να δείχνει σοβαρότητα και να σου εμπνέει εμπιστοσύνη. Ήταν σίγουρα απελευθερωτικό σαν εμπειρία, και ακολούθησε και το αναπόφευκτο «ξεσκαρτάρισμα», που με βοήθησε ψυχικά στο κομμάτι του είδους της σχέσης που θα αναπτύξεις με τους ανθρώπους και τους συναδέλφους που έχεις απέναντί σου.

Σίγουρα, όπως και σε άλλους χώρους, σε θέσεις ισχύος υπάρχουν άνθρωποι που ευνοούνται από την πατριαρχία και κάπου μέσα σε όλο αυτό πήρα την απόφαση για μένα ότι δεν θα ταιριάξω σε κάτι τέτοιο, ούτε σαν ύπαρξη, ούτε από ιδεολογική άποψη. Προφανώς θέλω να είμαι καταρτισμένος όσο αφορά την επιστήμη μου, αλλά το να είμαι στην «ντουλάπα», μετά από κάποια ηλικία, ήταν ασφυκτικό. Κάπως έτσι, απεκδύθηκα από την straight passing περσόνα μου και αποφάσισα ότι θα είμαι ο εαυτός μου χωρίς να περιμένω να το επιτρέψουν οι συνθήκες. Είναι μια ερώτηση που μπορώ να σου απαντάω επί ώρες, αλλά στον πυρήνα της η απάντηση μου είναι κυρίως ότι δεν μπορώ να δω ξανά τον εαυτό μου καταπιεσμένο.

 

—Πώς διαχειρίστηκες τις ομοφοβικές αντιδράσεις μετά το coming out; Ποιοι, θα έλεγες, πως «δυσκολεύτηκαν» περισσότερο να σε αποδεχθούν- οι ασθενείς ή συνάδελφοι;

Μετά το come out, δεν υπήρξε κάποια ομοφοβική αντίδραση per se, είχα σίγουρα ανθρώπους που συνεργαζόμουν με πολύ προβληματικές στάσεις απέναντι στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και εκεί ανάλογα με τα αποθέματα ενέργειας και το έδαφος που έβλεπα ότι υπήρχε κάθε φορά, προσπαθούσα και προσπαθώ να μιλήσω. Αλλά κάθε queer και ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο, περνάει τις φάσεις ζωής του που παραδίδει τα όπλα κυρίως για λόγους εξοικονόμησης ενέργειας. Μια ξεκάθαρη ομοφοβική συμπεριφορά που είχα ήταν στα προκλινικά έτη της Ιατρικής και η αλήθεια είναι ότι τότε ήμουν αρκετά μικρός για να μπορέσω να βάλω τα όριά μου και ως αποτέλεσμα εκείνη την περίοδο με επηρέασε σε μεγάλο βαθμό αυτός ο άνθρωπος.

Σχετικά με τους ασθενείς, είναι και αυτό λίγο randomized και συνήθως δεν υπάρχει κάτι περαιτέρω από τα κλασικά αστειάκια για το χρώμα του μαλλιού μου ή τα σκουλαρίκια, τα οποία είναι τις περισσότερες φορές για να «σπάσει ο πάγος».

—Έχουν υποτιμήσει ποτέ την αξία σου ως γιατρός λόγω της εξωτερικής σου εμφάνισης ή ακόμη και να σου ζητήσουν να την αλλάξεις;

Δεν έχει τύχει ποτέ να υποτιμηθεί ανοιχτά η αξία μου λόγω της εμφάνισής μου, επειδή οποιοδήποτε τέτοιο στερεότυπο σπάει όταν έρχεται η ώρα να συνεργαστείς με τον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου. Σίγουρα μου έχει φορτωθεί αυτό το στερεότυπο μέσα στα χρόνια, αλλά ποτέ δεν μπόρεσα να το φορέσω.

Παρ’όλα αυτά, έχει συμβεί το δεύτερο, έχει υπάρξει εργασιακή σχέση όπου για την εικόνα του ανθρώπου που συνεργαζόμουν, θα έπρεπε να έχω μια «σοβαρή εμφάνιση», γιατί μόνο έτσι αποπνέεις εμπιστοσύνη στον ασθενή και «όλοι οι επιτυχημένοι στο εξωτερικό είναι suit & tie».

—Πώς ένιωθες για τα μαλλιά σου πριν να κάνεις coming out και πώς σήμερα; Με ποιον τρόπο σε βοήθησαν να αποδεχτείς τον εαυτό σου και γιατί είναι τόσο σημαντικό για σένα να μπορείς να τα βάφεις;

Τα μαλλιά μου ήταν πάντα μέσο εκτόνωσης και αυτοέκφρασης, σίγουρα πριν κάνω come out και για να στηρίξω την straight passing περσόνα, κατέφευγα σε πιο πανκ κουρέματα. Από τότε που ένιωσα άνετα με τον εαυτό μου και με το να υπάρχω όπως ακριβώς θέλω, τα μαλλιά μου ήταν το λάβαρό μου χαχα (γελάει). Είναι κάτι που δεν μπορούσα να φανταστώ όταν ενηλικιώθηκα και ξεκίνησα την ακαδημαϊκή μου πορεία. Είμαι ευγνώμων που πλέον είμαι σε αυτό το στάδιο και είναι μια τεράστια ανάσα για μένα να μην χρειάζεται να συμβιβάζομαι με τα κοινωνικά «πρέπει» και τις προσδοκίες των άλλων.

 

—Τι θα συμβούλευες κάποιον που εργάζεται σε ένα συντηρητικό περιβάλλον, όπως το νοσοκομείο, και φοβάται να κάνει coming out;

Σίγουρα, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να επηρεάσουν την απόφαση ενός come out σε εργασιακό πλαίσιο και οι περιπτώσεις είναι άπειρες. Η ιεράρχηση που έχω δομήσει έχει ως εξής: Αν υπάρχουν φοβικές συμπεριφορές, το άτομο θα πρέπει να απευθυνθεί στα συλλογικά όργανα του χώρου όπου εργάζεται. Αν είναι come out προς τους συναδέλφους του, τότε εκεί έρχεται η ώρα να «καλιμπράρει» κάθε σχέση και να δει αν αξίζει ή όχι να κάνει come out, αλλά όλο αυτό είναι μια διαδικασία που κάθε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο έχει ήδη κάνει πάμπολλες φορές στη ζωή του σε διαπροσωπικό επίπεδο.

Ένα τέχνασμα που λειτούργησε σε εμένα μέσα στα χρόνια, ήταν κάθε φορά που το ένιωθα σαν κάτι βαρύγδουπο που πρέπει να ανακοινώσω, τότε ήταν που έκανα ένα βήμα πίσω και απλά μοιραζόμουν τη σεξουαλική μου ταυτότητα casually στη ροή της κουβέντας του τύπου, «τι έκανες χθες;», «πήγαμε παραλία με το αγόρι μου και το σκύλο μας».