«Η καρδιά της ελληνικής γεωργίας χτυπάει στη Θεσσαλία», λένε από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Κατά συνέπεια, το ισχυρό πλήγμα στην εθνική οικονομία που φέρνουν οι πολύ μεγάλες καταστροφές στο θεσσαλικό κάμπο μαζί με τις πιθανές ανατιμήσεις των προϊόντων στα ράφια των σούπερ μάρκετ και στους πάγκους των λαϊκών, είναι το μεγάλο ζήτημα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση, εφόσον πρώτα καταφέρει να μεταφέρει σε ασφαλές καταφύγιο όλους τους πολίτες που κινδυνεύουν από τις πλημμύρες.
«Η Θεσσαλία αποτελεί την καρδιά της ελληνικής γεωργίας και η Λάρισα είναι η αγροτική μας πρωτεύουσα», αναφέρει στη Lifo ο Δημήτρης Μπιλάλης, καθηγητής και διευθυντής του εργαστηρίου Γεωργίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Η Θεσσαλία διαθέτει επίσης ένα μεγάλο αριθμό μεταποιητικών μονάδων και ο ρόλος της είναι στρατηγικός για την ελληνική γεωργία. Με αυτά τα δεδομένα, δυστυχώς, αυτή αυτή τη στιγμή έχουμε ένα μεγάλο χτύπημα στην ελληνική γεωργία και την οικονομία της χώρας».
Η ανάγκη για την ταχύτατη καταγραφή και την απόδοση αποζημιώσεων στους παραγωγούς και τις επιχειρήσεις για τις απώλειες του φυτικού και του ζωικού κεφαλαίου, είναι αναγκαία για το σχεδιασμό της επόμενης ημέρας.
Tο υπουργείο Ανάπτυξης θα πρέπει να αποτρέψει ανατιμήσεις, οι οποίες μπορεί να εμφανιστούν όχι μόνο λόγω της μικρότερης παραγωγής, αλλά και με πρόσχημα τις καταστροφές που έχουν συντελεστεί. Οι ανατιμήσεις αυτές θα λειτουργήσουν αθροιστικά σε ένα περιβάλλον ακρίβειας το οποίο έχει ήδη εξουθενώσει την κοινωνία.
Παράλληλα, το υπουργείο Ανάπτυξης θα πρέπει να αποτρέψει ανατιμήσεις, οι οποίες μπορεί να εμφανιστούν όχι μόνο λόγω της μικρότερης παραγωγής, αλλά και με πρόσχημα τις καταστροφές που έχουν συντελεστεί. Οι ανατιμήσεις αυτές θα λειτουργήσουν αθροιστικά σε ένα περιβάλλον ακρίβειας το οποίο έχει ήδη εξουθενώσει την κοινωνία.
Μεγάλο χτύπημα στην ελληνική γεωργία
Μέχρι τα νερά να τραβηχτούν από το θεσσαλικό κάμπο, το μέγεθος των απωλειών γίνεται σε επίπεδο εκτιμήσεων. Οι πρώτες εκτιμήσεις λοιπόν για την καταστροφή της γεωργικής γης και του ζωικού κεφαλαίου δεν είναι αισιόδοξες. Οι πλημμύρες έπληξαν καλλιέργειες οι οποίες έχουν εξαιρετικά καλές εξαγωγικές επιδόσεις, ενώ φαίνεται, ότι δεν επιβίωσε τουλάχιστον το 1/3 των ζώων σε κτηνοτροφικές μονάδες.
Πώς και πότε θα ξαναγίνουν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις παραγωγικές, πως ο αγροτικός κόσμος θα επανέλθει από το ισχυρό πλήγμα το οποίο δεν περιορίζεται στις καλλιέργειες και τις κτηνοτροφικές μονάδες, είναι το μεγάλο ζήτημα.
Οι ζημιές αφορούν και την παραγωγή που είχε συγκομιστεί και βρισκόταν στις αποθήκες, τις μεταποιητικές μονάδες και τον αγροτικό εξοπλισμό, το οδικό δίκτυο και τους αγροτικούς δρόμους οι οποίοι έχουν σβηστεί από το χάρτη και οι αγρότες δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση ούτε στα χωράφια που έχουν διασωθεί.
Αποτίμηση των καταστροφών από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Με δεδομένο το μεγάλο μέγεθος της καταστροφής αλλά και τη βαρύτητα που έχει η Θεσσαλία στη γεωργική οικονομία της χώρας, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ανέλαβε την πρωτοβουλία να να αποτυπώσει τις ζημιές και στη συνέχεια θα προχωρήσει σε ένα σύνολο προτάσεων αποκατάστασης.
Επικεφαλής της task force του πανεπιστημίου θα είναι ο Σπυρίδων Κίντζιος, πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου. «H επιτροπή θα αποτυπώσει το μέγεθος της ζημιάς συνολικά», λέει στη Lifo, o πρύτανης.
«Η αποτίμηση δεν θα αφορά μόνο την παραγωγή. Θα δούμε τι ζημιές έχουν υποστεί τα εδάφη, τι γίνεται με τα σιλό, με τις αποθηκευτικές δυνατότητες. Θα γίνει μία συνολική αποτίμηση και θα υπάρξει συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Για εμάς, για το πανεπιστήμιο, η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί ένα κεντρικό και ουσιώδες θέμα του Πανεπιστημίου. Μετά την αποτύπωση θα υπάρξει ένα σύνολο προτάσεων», λέει.
Oι μεγαλύτερες ζημιές σημειώθηκαν στις καλλιέργειες βαμβακιού, στο καλαμπόκι, τη μηδική, το τριφύλλι που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των ζωοτροφών, και τη βιομηχανική ντομάτα.
Μέχρι να γίνει η πλήρης αποτύπωση, στην οποία θα συνδράμει και το γεωπονικό πανεπιστήμιο με τη δική του ομάδα, σύμφωνα με την εικόνα που δίνει στη Lifo ο διευθυντής του Εργαστηρίου Γεωργίας του πανεπιστημίου, οι μεγαλύτερες ζημιές σημειώθηκαν στις καλλιέργειες βαμβακιού, στο καλαμπόκι, τη μηδική, το τριφύλλι που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των ζωοτροφών, και τη βιομηχανική ντομάτα. Πρόκειται για την την ντομάτα που καλλιεργείται με τελικό σκοπό την τροποποίησή της στις διάφορες μορφές προϊόντων που τη βρίσκουμε στα ράφια των super market. Ζημιές υπήρξαν και σε κηπευτικά προϊόντα.
Από τα 2.300 εκ. στρέμματα των πεδινών καλλιεργούμενων εκτάσεων της Θεσσαλίας, έχουν πλημμυρίσει 750 χιλιάδες στρέμματα. Ο Δημήτρης Μπιλάλης εξηγεί ότι τα περισσότερα στρέμματα που επλήγησαν είναι καλλιέργειες βαμβακιού. «Η Θεσσαλία κρατάει το 41% της εθνικής παραγωγής βαμβακιού με 900 χιλιάδες στρέμματα από τα 2, 5 εκ. καλλιεργούμενων στρεμμάτων βαμβακιού που έχει η χώρα», λέει. Ο καθηγητής υποστηρίζει ότι «πρόκειται για την εθνική μας καλλιέργεια και πως το πλήγμα για την ελληνική οικονομία θα είναι μεγάλο».
Η Ελλάδα είναι η κύρια χώρα βαμβακοκαλλιέργειας σε όλη την Ευρώπη, καθώς διαθέτει το 80% των ευρωπαϊκών εκτάσεων. Το ελληνικό βαμβάκι είναι εξαγώγιμο προϊόν, για το οποίο υπάρχει πάντα ζήτηση. Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής παραγωγής.
Ο Δημήτρης Μπιλάλης εξηγεί ότι «δεν είναι μόνη η παραγωγή που χάνεται. Χάνεται ταυτόχρονα και η λειτουργία της μεταποίησης. Στην κοινότητα Παλαμά που πλημμύρισε, υπήρχαν 10 εκκοκκιστήρια βαμβακιού. Δεν ξέρουμε πως πότε και αν θα μπορέσουν να ξαναλειτουργήσουν για να παραλάβουν την παραγωγή που έχει διασωθεί, ενώ μαζί χάνονται και θέσεις εργασίες σ΄αυτές τις μονάδες».
Μεγάλο πλήγμα θεωρεί και τις καταστροφές που έγιναν στη βιομηχανική ντομάτα. «Χάνεται όχι μόνο η παραγωγή αλλά και η λειτουργία της μεταποίησης», λέει.ο Δ. Μπιλάλης. Η κατανάλωση της βιομηχανικής ντομάτας όπως εξηγεί είναι υπερπολλαπλάσια από τη νωπή.
Η Ελλάδα βρίσκεται στην 4η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην παραγωγή προϊόντων ντομάτας και συγκαταλέγεται στους 20 πρώτους εξαγωγείς παγκοσμίως. Στις εκτάσεις που πνίγηκαν είναι επίσης καλλιέργειες καλαμποκιού, τριφυλλιού και μηδικής. Η παραγωγή τους χρησιμοποιείται για την παραγωγή ζωοτροφών.
Οι απώλειες από την παραγωγή καλαμποκιού και των άλλων καλλιεργειών που αφορούν τις ζωοτροφές θα παίξουν επίσης ένα καταλυτικό ρόλο, στις ανατιμήσεις στο κρέας, το γάλα, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα τυριά. Κι αυτό γιατί, η ούτως ή άλλως πολύ μικρή παραγωγή καλαμποκιού στην Ελλάδα που τώρα θα είναι ακόμη πιο μειωμένη, θα δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη για εισαγωγές που είναι ήδη πάρα πολύ μεγάλες. Για το 2022, οι εισαγωγές ανήλθαν σε 1,1 εκατομμύρια τόνους.
Μεγάλη κατάρρευση
Για τη ζωική παραγωγή ο Δημήτρης Μπιλάλης υποστηρίζει επίσης ότι η κατάρρευση είναι μεγάλη. «Υπολογίζουμε ότι έχει καταστραφεί ένας μεγάλος αριθμός από κτηνοτροφικές μονάδες, κυρίων χοίρων και βοοειδών. Αυτά που θα έχουν επιβιώσει είναι τα μετακινούμενα αμνοερίφια, δηλαδή τα πρόβατα και τα κατσίκια, τα οποία ήταν στα ορεινά αυτή την εποχή», λέει.
Ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών εξηγεί, ότι σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις «η καλλιέργεια που επλήγη είναι και η κυρίαρχη. Δηλαδή το βαμβάκι. Στη θεσσαλία καλλιεργούνται 900 χιλιάδες στρέμματα. Πιστεύω ότι το μισό τουλάχιστον έχει πάθει ανεπανόρθωτη ζημιά. Εκτιμούμε σε όσα χωράφια έχουν καλυφθεί πλήρως τα φυτά δεν θα μαζέψουν καθόλου παραγωγή και στα άλλα, όπου δεν θα έχει καλυφθεί πλήρως το φυτό από νερό, θα συγκομιστούν αλλά θα μαζέψουν ένα 30% λιγότερο», λέει.
Το σιτάρι όπως εξηγεί έχει ήδη μαζευτεί αλλά κανείς δεν μπορεί να αποτιμήσει ακόμη τις ζημιές στα σιλό στα οποία αποθηκεύεται. «Πιστεύω ότι εδώ οι ζημιές δεν θα είναι μεγάλες και οι ποσότητες που θα έχουν χαθεί δεν θα επηρεάσουν την τελική τιμή. Εκτός βέβαια αν για επικοινωνιακούς λόγους και με πρόσχημα την καταστροφή γίνουν ανατιμήσεις».
Κάτι που βέβαια θα πρέπει να διασφαλίσει το αρμόδιο υπουργείο ανάπτυξης με συνεχείς ελέγχους στην αγορά. Εκτός από τις αγροτικές καλλιέργειες έχει καταστραφεί και ο εξοπλισμός των αγροτών, τρακτέρ μηχανήματα και αποθήκες. Η κατάρρευση του οδικού δικτύου και των αγροτικών δρόμων είναι επίσης ένα μεγάλο πρόβλημα: «Ακόμη και κάποια μηχανήματα να έχουν γλιτώσει πως θα φτάσουν στο χωράφι οι παραγωγοί αν δεν υπάρχει αγροτικός δρόμος», λέει.
Πότε θα είναι ξανά παραγωγικές οι πλημμυρισμένες εκτάσεις
Για το πότε και αν οι καλλιεργούμενες αυτές εκτάσεις θα μπορέσουν να είναι παραγωγικές, ο καθηγητής φαίνεται αισιόδοξος: «Σίγουρα η μεταφορά των φερτών υλικών όπως τα ξύλα και οι πέτρες που ήρθαν με τις πλημμύρες δημιουργούν πρόβλημα, αλλά σε ένα μέσο χωράφι, ο παραγωγός μπορεί να λύσει το πρόβλημα αν έχει γεωργικά μηχανήματα και να απομακρύνει τα υλικά αυτά. Από εκεί και πέρα, χρειάζονται ειδικές διαδικασίες εδαφογένεσης για να γίνει παραγωγικό το χωράφι, οι οποίες μπορούν να γίνουν, εφόσον προχωρήσουν οι διαδικασίες με μία ταχύτητα. Τότε και εφόσον δεν υπάρξει κάποιο νέο ακραίο καιρικό φαινόμενο, ενδεχομένως θα είμαστε έτοιμοι και τον Νοέμβριο για να καλλιεργήσουμε σ΄αυτά τα χωράφια. Αυτά βέβαια θα τα δούμε και με την αποτύπωση και την αποτίμηση των καταστροφών που θα γίνει από την ομάδα του πανεπιστημίου που θα μεταβεί στη Θεσσαλία».
Άμεση καταγραφή
Τίποτα όμως από όλα τα παραπάνω δεν πρόκειται να πάει σωστά λέει ο Δημήτρης Μπιλάλης, αν δεν υπάρξει κινητοποίηση για άμεση καταγραφή της κατάστασης, μετά την υποχώρηση των υδάτων από τον ΕΛΓΑ, τον οργανισμό αποτελεί τον κεντρικό φορέα ασφαλιστικής κάλυψης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ελλάδα: «Πρέπει να γίνει πρώτα ταχύτατα καταγραφή των γεωργικών γαιών, μέσα στον επόμενο μήνα, από τον ΕΛΓΑ. Ταυτόχρονα να γίνει καταγραφή ζημιών οδικού δικτύου και των μεταποιητικών μονάδων ανά κατηγορία. Στο βαμβάκι να δούμε τα εκκοκκιστήρια, τις μονάδες ζωοτροφών, τα σιλό από τα σιτηρά. Να εντοπίσουμε όλα τα μεγάλα κενά σημεία. Φανταστείτε να έχουν καταστραφεί μεγάλος αριθμός εκκοκιστηρίων και όσοι άνθρωποι έχουν σώσει την παραγωγή βαμβακιού τους, να μην έχουν που να την παραδώσουν».
Ο εφιάλτης των πρωτοφανών πλημμυρών στο θεσσαλικό κάμπο είναι ακόμη σε πλήρη εξέλιξη. Η υποχώρηση των νερών και η αποκάλυψη της καταστροφής δεν προμηνύει καμία αισιοδοξία, αλλά τουλάχιστον θα βοηθήσει στη διαδικασία της αποτίμησης και την προετοιμασία για την επόμενη μέρα.
