ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΡΑ

Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες Facebook Twitter
Jackson Pollock, The She-Wolf (1943) Oil, gouache and plaster on canvas, The Museum of Modern Art, New-York Φωτ.: Pollock-Krasner Foundation / ADAGP, Paris 2024
0

Το Musée Picasso στο Παρίσι παρουσιάζει, από τις 15 Οκτωβρίου 2024 έως τις 19 Ιανουαρίου 2025, τη νέα του περιοδική έκθεση που είναι αφιερωμένη στα πρώτα έργα του Αμερικανού καλλιτέχνη Τζάκσον Πόλοκ (Jackson Pollock, 1912-1956), από το 1934 έως το 1947.

Η έκθεση «Jackson Pollock: The Early Years (1934-1947)» ανατρέχει στις απαρχές της καριέρας του Πόλοκ. Αυτό το σώμα έργων, το οποίο σπάνια εκτίθεται μόνο του, μαρτυρά τις επιρροές του νεαρού καλλιτέχνη, που ήταν ένας συνδυασμός των τεχνικών που χρησιμοποιούσαν οι αυτόχθονες της αμερικανικής ηπείρου με εκείνες των ευρωπαϊκών πρωτοποριών, στις οποίες πρωταγωνιστεί ο Πάμπλο Πικάσο.

Οι κριτικοί τον συνέκριναν με τον Ισπανό ζωγράφο και με τα μεγάλα ονόματα της ευρωπαϊκής ζωγραφικής και ο Πόλοκ καθιερώθηκε γρήγορα στην αμερικανική ζωγραφική. Η έκθεση αποτελεί ένα ταξίδι δομημένο γύρω από πολλά σημεία του καλλιτεχνικού και πνευματικού ταξιδιού του νεαρού Πόλοκ στα χρόνια του πειραματισμού και επιδιώκει να αναδείξει την ένταση και τη μοναδικότητα του έργου του στις διάφορες διαστάσεις του (ζωγραφική και εργασία με υλικά, χαρακτική, γλυπτική).

Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες Facebook Twitter
Jackson Pollock, Composition with Pouring II (1943), Oil on canvas, Hirshhorn Museum & Sculpture Garden Φωτ.: Pollock-Krasner Foundation /ADAGP, Paris 2024

Ο Τζάκσον Πόλοκ και η χειρονομιακή ζωγραφική του ενσαρκώνουν τον θρίαμβο της αμερικανικής τέχνης πριν και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι μια εμβληματική, σχεδόν μυθική φιγούρα της αμερικανικής κουλτούρας της δεκαετίας του 1950. Γεννήθηκε στις δυτικές πεδιάδες του Γουαϊόμινγκ το 1912 και πέρασε τα νεανικά του χρόνια κοντά στο Λος Άντζελες.

Τα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης ενίσχυσαν την αριστερή πολιτική ευαισθησία του. Θαύμαζε τους Μεξικανούς τοιχογράφους και στα τέλη της δεκαετίας του 1930 γνώρισε το έργο του Πάμπλο Πικάσο.

Γοητεύτηκε από την «Γκερνίκα» αλλά και από όλα τα έργα του Πικάσο που παρουσιάστηκαν στο ΜοΜΑ το 1939, ιδιαίτερα από τις υβριδικές φιγούρες της δεκαετίας του 1930. Στη συνέχεια σχετίστηκε με τη σκηνή της Νέας Υόρκης, στην οποία κινούνταν εκπατρισμένοι Ευρωπαίοι σουρεαλιστές. Γνώρισε επίσης την αυτόματη γραφή και το αυτόματο σχέδιο, καθώς και την ψυχανάλυση, και ενσωμάτωσε στη ζωγραφική του μύθους των γηγενών Αμερικανών, στυλιζαρισμένες μορφές και σημεία, τεχνικούς πειραματισμούς και μια νέα χειρονομιακότητα.

Τα χρόνια που προηγούνται της παραγωγής των μεγάλων αφηρημένων έργων του με την τεχνική που έμεινε γνωστή ως «dripping» δείχνουν την περίπλοκη καλλιτεχνική και πνευματική διαδρομή ενός από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς καλλιτέχνες, τον διάλογό του με τον Πικάσο και την έκταση της επιρροής του τελευταίου.

Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες Facebook Twitter
Jackson Pollock, Mask, v.194, Oil on canvas, The Museum of Modern Art, New-York Φωτ.: Pollock-Krasner Foundation /ADAGP, Paris 2024

Το έργο του Πάμπλο Πικάσο αποτελεί σημαντική αναφορά για τον Πόλοκ. Ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή μαζί του μέσω ενός άρθρου του John D. Graham με τίτλο «Η πρωτόγονη τέχνη και ο Πικάσο» (1937), το οποίο εξέταζε την έλξη του ζωγράφου από την κουλτούρα των ιθαγενών Αμερικανών. Αφού είδε τον μεγάλο αντιφασιστικό πίνακα «Γκερνίκα» τον Μάιο του 1939 στην γκαλερί Valentine, ανακάλυψε όλο το έργο του Πικάσο λίγους μήνες αργότερα στο MoMA, κατά τη διάρκεια της αναδρομικής έκθεσης «Picasso: Forty Years of His Art». Αφού είδε τις «Δεσποινίδες της Αβινιόν» (1907), μεταξύ άλλων, δημιούργησε μια σειρά σχεδίων με υβριδικές μορφές, συνδυάζοντας επιρροές από τον Πικάσο και στοιχεία από γλυπτά και μάσκες των αυτοχθόνων της Αμερικής.

Τον Σεπτέμβριο του 1930, ο Πόλοκ μετακόμισε στη Νέα Υόρκη και μπήκε στο Art Students League για να παρακολουθήσει τη διδασκαλία του ζωγράφου Thomas Hart Benton. Με οδηγό τον Benton, ο νεαρός καλλιτέχνης άρχισε να παθιάζεται με την τέχνη των νωπογραφιών, από την Ιταλική Αναγέννηση έως τους Μεξικανούς τοιχογράφους. Ταξίδεψε για να δει τα έργα του José Clemente Orozco στις ΗΠΑ και στη συνέχεια, το 1935, εντάχθηκε στο τμήμα τοιχογραφιών του Federal Art Project – ενός προγράμματος υποστήριξης καλλιτεχνών που δημιούργησε η αμερικανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Ο Πόλοκ σταδιακά απομακρύνθηκε από τα κοινωνικά θέματα και συνδύασε στο έργο του την επιρροή του Πάμπλο Πικάσο με αυτή των Μεξικανών τοιχογράφων, από τους οποίους δανείζεται τη συμβολική γλώσσα και τη χρωματική παλέτα.

Μετά την επανάσταση στο Μεξικό οι τοιχογράφοι Diego Rivera, José Clemente Orozco και David Alfaro Siqueiros δημιούργησαν μνημειακή τέχνη που γιόρταζε τόσο τη σύγχρονη λαϊκή ζωή όσο και τους προκολομβιανούς πολιτισμούς και εκτέλεσαν πολλές παραγγελίες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Πόλοκ άρχισε να δουλεύει στο εργαστήριο του Siqueiros την άνοιξη του 1936.

Το καλοκαίρι του 1936 πήγε στο Βερμόντ με τον αδελφό του και τον φίλο του, ζωγράφο Φίλιπ Γκάστον για να δουν μια τοιχογραφία που είχε ολοκληρώσει δύο χρόνια νωρίτερα ο Orozco στο Κολέγιο Ντάρτμουθ, με τίτλο «Το έπος του αμερικανικού πολιτισμού». Το έργο αποτυπώνει την αμερικανική ιστορία, από την προκολομβιανή προέλευσή της έως την πρόσφατη βιομηχανική της περίοδο. Αυτή η πολύπλοκη σύνθεση, όπου τα προφίλ ανθρώπων και ζώων αναμειγνύονται, θυμίζει τις πολεμικές σκηνές που είχε ζωγραφίσει ο Orozco και επηρέασε πολύ έντονα το έργο του Πόλοκ.

ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες Facebook Twitter
Jackson Pollock, Untitled (1938-1941) Oil on canvas, The Art Institute of Chicago Φωτ.: Pollock-Krasner Foundation /ADAGP, Paris 2024

Τον Ιανουάριο του 1941, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης αφιέρωσε μια τεράστια έκθεση, με περισσότερα από χίλια έργα και αντικείμενα, στην τέχνη των ιθαγενών Αμερικανών, η οποία στόχευε να αλλάξει την πρόσληψη αυτών των πολιτισμών, αποκαθιστώντας την ιστορία και την ποικιλομορφία των πρακτικών τους. Ο Πόλοκ, που είχε ήδη ανακαλύψει αυτές τις τέχνες στο Λος Άντζελες, επισκέφτηκε την έκθεση και αργότερα θα θυμηθεί την επιρροή που είχαν στη δουλειά του.

Σε μια επιστολή που απηύθυνε στον πατέρα του το 1932, ο νεαρός καλλιτέχνης, που τότε έπαιρνε μαθήματα από τον γλύπτη Ahron Ben-Shmuel, έγραψε: «Πιστεύω ότι το μέσο μου είναι η γλυπτική». Στην έκθεση παρουσιάζεται ένα έργο σκαλισμένο σε κόκκαλο ζώου, φτιαγμένο δέκα χρόνια αργότερα, το οποίο μαρτυρά το ενδιαφέρον που είχε για τη λαϊκή αμερικανική τέχνη.

Το μοτίβο της μάσκας είναι πανταχού παρόν στο έργο του Πόλοκ μεταξύ 1938 και 1941, όπως και στο έργο του «Η μάσκα», που επίσης παρουσιάζεται στην έκθεση. Είναι ένα σημαντικό σύμβολο των αυτόχθονων πολιτισμών της Βόρειας Αμερικής, οι οποίοι της αποδίδουν την ικανότητα να μεταμορφώνει τον άνθρωπο και να τον επαναφέρει στη ζωή. Ο ψυχίατρος Καρλ Γιουνγκ τη συνδέει με την έννοια της περσόνας, της εξωτερικής μας προσωπικότητας, που μας καθορίζει στα μάτια των άλλων και επομένως δείχνει όσα κρύβει.

«Υποθέτω ότι είμαστε όλοι επηρεασμένοι από τον Φρόιντ. Υπήρξα οπαδός του Γιουνγκ για πολύ καιρό. Η ζωγραφική είναι μια υπαρξιακή κατάσταση, είναι μια ανακάλυψη του εαυτού. Κάθε καλός καλλιτέχνης ζωγραφίζει αυτό που είναι», είχε πει ο Πόλοκ το 1956.

ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες Facebook Twitter
Jackson Pollock, The Moon Woman (1942) Oil on canvas, Peggy Guggenheim Collection Φωτ.: Pollock-Krasner Foundation /ADAGP, Paris 2024

Εν τω μεταξύ, ενώ ο πόλεμος μαίνεται στην Ευρώπη, η Νέα Υόρκη γεμίζει εκπατρισμένους σουρεαλιστές: στην πόλη φτάνουν ο Μπρετόν, ο Ντισάν, ο Ερνστ, ο Μασόν, ο Μάτα και ο Ιβ Τανγκί. Στη σκηνή της Νέας Υόρκης συζητιούνται η ψυχανάλυση, ο αυτοματισμός και το ασυνείδητο. Ο Τζάκσον Πόλοκ γνώρισε αρκετά μέλη του σουρεαλιστικού κινήματος και συμμετείχε στα εργαστήρια αυτόματης γραφής που διοργάνωσε ο Μάτα.

Στις αρχές του 1939, ο Τζάκσον Πόλοκ παρακολουθούνταν από τον γιουνγκιανό ψυχαναλυτή Τζόζεφ Χέντερσον για να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματα αλκοολισμού του. Ο καλλιτέχνης ήταν ήδη εξοικειωμένος με τις αρχές της ψυχανάλυσης, τις οποίες ανακάλυψε μέσω της Helen Marot, βιβλιοθηκονόμου και ακτιβίστριας με την οποία ήταν επιστήθιοι φίλοι. Ως μέρος αυτών των συνεδριών, ο Πόλοκ δημιούργησε περίπου εβδομήντα σχέδια που χρησιμοποιήθηκαν ως βοηθήματα για τη θεραπεία του. Αυτά τα σχέδια, τα οποία αντικατοπτρίζουν τα θέματα που ενδιέφεραν τον καλλιτέχνη, εκτέθηκαν για πρώτη φορά στο Μουσείο Whitney το 1970.

Ο Τζάκσον Πόλοκ μιλούσε συχνά για την επιρροή της σκέψης του Γιουνγκ, ο οποίος επιβεβαιώνει τη σχέση μεταξύ της δομής της ψυχής και των πολιτισμικών της παραγώγων, για τη σημασία της μελέτης των ονείρων, των μύθων και της θρησκείας. Στην έκθεση παρουσιάζεται ο πίνακας «Male and Female» που φαίνεται να απεικονίζει τις έννοιες anima/animus, οι οποίες ορίζονται από τον Γιουνγκ ως η θηλυκή πλευρά ενός άνδρα, η αρσενική πλευρά μιας γυναίκας και η συμβολική ένωση αρσενικού και θηλυκού.

Τον Νοέμβριο του 1943, η Πέγκι Γκούγκενχαϊμ αφιέρωσε την πρώτη της μονογραφική έκθεση στον Τζάκσον Πόλοκ στη νέα γκαλερί Art of this Century. Με την ευκαιρία αυτή, ο ζωγράφος παρουσίασε εικονιστικά έργα, εμπνευσμένα από τις αυτόματες διαδικασίες του σουρεαλισμού, με σύνθετο μυθολογικό λεξιλόγιο. Η γκαλερί-μουσείο της Νέας Υόρκης που άνοιξε τις πόρτες της τον Οκτώβριο του 1942 διακρίθηκε για την καινοτόμο σκηνογραφία της, που σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Φρέντερικ Κίσλερ. Έγινε η «Μέκκα» της ευρωπαϊκής ζωγραφικής χάρη στη συλλογή έργων των σουρεαλιστών Πάμπλο Πικάσο, Χοάν Μιρό και Κουρτ Σβίτερς. Μετά από αυτή την έκθεση, η Γκούγκενχαϊμ ανέθεσε στον Πόλοκ να δημιουργήσει έναν τεράστιο καμβά για την είσοδο της κατοικίας της, το «Mural», το πρώτο μνημειακό έργο του καλλιτέχνη.

ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες Facebook Twitter
Jackson Pollock, The Key (1946) Oil on linen, The Art Institute of Chicago Φωτ.: Pollock-Krasner Foundation /ADAGP, Paris 2024

Το φθινόπωρο του 1945, ο Πόλοκ και η σύζυγός του, η καλλιτέχνιδα Λι Κράσνερ, άφησαν τη Νέα Υόρκη για να εγκατασταθούν σε μια παλιά φάρμα στο Λονγκ Άιλαντ. Στο εργαστήριό του, που στήθηκε στον αχυρώνα, αναπτύσσει την πρακτική του στη ζωγραφική δαπέδου: «Σχεδόν ποτέ δεν τεντώνω τον καμβά μου πριν ζωγραφίσω. Προτιμώ να τον καρφώνω στον τοίχο ή στο πάτωμα. Χρειάζομαι την αντίσταση μιας σκληρής επιφάνειας. Στο έδαφος είμαι πιο άνετα. Νιώθω πιο κοντά στη ζωγραφική, είμαι περισσότερο μέρος της. Γιατί, με αυτόν τον τρόπο, μπορώ να περπατήσω γύρω-γύρω, να δουλέψω και από τις τέσσερις πλευρές και να είμαι κυριολεκτικά μέσα στον πίνακα. Είναι μια μέθοδος παρόμοια με αυτή των ζωγράφων των Δυτικών Ινδιών που δουλεύουν στην άμμο», είχε πει.

Εδώ δημιούργησε τη σειρά «Accabonac Creek», με αναφορά και έμπνευση από τους Μεξικανούς τοιχογράφους και την ανάμνηση της «Γκερνίκα». Λίγους μήνες μετά από αυτήν τη σειρά, που ήταν εμπνευσμένη από τα φυσικά τοπία γύρω του, ο Πόλοκ έφτιαξε πιο ριζοσπαστικές, πιο αφηρημένες συνθέσεις, όπου η επιφάνεια αντιμετωπίζεται με ομοιόμορφο και συνεχή τρόπο και όπου το χρώμα προβάλλεται απευθείας στον καμβά. Αν και εξακολουθεί να χρησιμοποιεί το πινέλο του με τον παραδοσιακό τρόπο, όπως αποδεικνύεται από τα σημάδια που αφήνει το παρκέ στον καμβά, ο αυθορμητισμός της χειρονομίας και ο χώρος που δίνεται στο τυχαίο είναι όλο και πιο εμφανής.

ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες Facebook Twitter
Jackson Pollock, Male and Female (1942-1943) Oil on canvas Philadelphia Museum of Art Φωτ.: Pollock-Krasner Foundation /ADAGP, Paris 2024

Από το 1943 πειραματίζεται με νέα υλικά, με τη βιομηχανική βαφή σμάλτου, και με νέες τεχνικές, κυρίως αυτές της έκχυσης και της στάλαξης, ενώ παράλληλα ελέγχει τη ρευστότητα και το πάχος του χρώματος στον απλωμένο καμβά. Οι συνθέσεις του δείχνουν έναν νέο ριζοσπαστισμό, η διαδικασία του οποίου συστηματοποιήθηκε μέχρι το 1947.

Έτσι, η σειρά των πρώτων μεγάλων αφηρημένων έργων με την τεχνική dripping του Πόλοκ, που εκτέθηκαν στην γκαλερί Betty Parsons τον Ιανουάριο του 1948, φαίνεται να είναι αποτέλεσμα της έρευνας και της εξερεύνησης μεταξύ αυτοματισμού και χειρονομιών που διεξήγαγε ο καλλιτέχνης αυτά τα πρώτα χρόνια.

Η εικαστική έκθεση «Jackson Pollock: The Early Years (1934-1947)» θα πραγματοποιηθεί στο Musée Picasso στο Παρίσι από τις 15 Οκτωβρίου 2024 έως τις 19 Ιανουαρίου 2025.

Πολιτισμός
0

ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΡΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τέχνη και διασκέδαση για τις γιορτές

Πολιτισμός / Τέχνη και διασκέδαση για τις γιορτές

Νέες ταινίες, πάρτι, κλασική μουσική, σημαντικές εικαστικές εκθέσεις και στολισμένα spots στην πόλη για τις εβδομάδες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ, ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ, ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
Τούρκοι αρχαιολόγοι: Εντοπίσαμε το σημείο που έγινε η μάχη του Γρανικού του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Πολιτισμός / Τούρκοι αρχαιολόγοι: Εντοπίσαμε το σημείο που έγινε η μάχη του Γρανικού του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Για να προσδιορίσει τη διαδρομή που ακολούθησε ο Μέγας Αλέξανδρος για να φτάσει στο πεδίο της μάχης, η ομάδα των επιστημόνων μελέτησε προσεκτικά αρχαίες πηγές
LIFO NEWSROOM
Καζαντζίδης, Ρασούλοφ και Μουφάσα από αύριο στους κινηματογράφους

Πολιτισμός / Καζαντζίδης, Ρασούλοφ και Μουφάσα από αύριο στους κινηματογράφους

Η στρωτή μουσική βιογραφία του Στέλιου Καζαντζίδη, η ηχηρή πολιτική δήλωση του Ρασούλοφ, το origin story του βασιλιά των λιονταριών Μουφάσα και τρεις ακόμα προτάσεις εγκαινιάζουν την εορταστική σεζόν στους κινηματογράφους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ