Oι δόλιες πτωχεύσεις των λουσάτων

Απλή, συντεταγμένη, επιλεκτική, προσωρινή ή δόλια, η χρεοκοπία του ελληνικού επιχειρείν είναι γεγονός. Όσοι «κουτσοί στραβοί» επιχειρηματίες έχουν απομείνει στην ψωροκώσταινα σπεύδουν να ενημερωθούν για τις ευεργετικές διατάξεις της διαδικασίας συνδιαλλαγής (το περίφημο άρθρο 99), που πλέον ονομάζεται εξυγίανση και -μεταξύ άλλων- στοιβάζει τους εργαζομένους στη λίστα μ’ όλους τους άλλους πιστωτές.
Πλέον, από τον μικρό έμπορο έως τη λουσάτη εισηγμένη, όλοι μπορούν να διεκδικήσουν πίστωση χρόνου και «κούρεμα χρεών», με σκοπό -υποτίθεται- τη σωτηρία της επιχείρησης και ήδη εκτιμάται ότι περισσότερες από 3.000 έχουν αγοράσει το προαπαιτούμενο παράβολο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.
Δεδομένης μάλιστα της οικονομικής ασφυξίας και της αποσύνθεσης που αναμένεται, προβλέπεται ότι τους επόμενους μήνες ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί με γεωμετρική πρόοδο. Είναι χαρακτηριστικό πως δεκάδες δικηγορικά γραφεία έχουν αναπτύξει ειδικά τμήματα για το άρθρο 99, ενώ στον κλάδο των συμβούλων επιχειρήσεων η νέα αυτή μπίζνα κάνει θραύση, επιβεβαιώνοντας έτσι το κλισέ των επιχειρηματιών ότι η κρίση γεννά ευκαιρίες…
Όπως ακούγεται, δε, από τις πολύ γνωστές επιχειρήσεις, πρώτες στη σειρά για να βαρέσουν κανόνι είναι δύο εταιρείες πληροφορικής, μία από τον κλάδο των ηλεκτρικών, ένα πολυκατάστημα με παρουσία στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, μία λιανεμπορική εταιρεία από τον χώρο των σούπερ μάρκετ και ένας όμιλος που δραστηριοποιείται στον χώρο του οικιακού και επαγγελματικού επίπλου.

Ήδη, τρανταχτά ονόματα, όπως η Χ.Κ. Τεγόπουλος, η PC Systems, η Μάρακ Ηλεκτρονική, το Νεώριο Σύρου, η Εικόνα & Ήχος, το ALTER, η Alapis, η ΦΑΝΝΥ (δίκτυο καταστημάτων Fena), η Πετζετάκις, η ΑΤΤΙ-ΚΑΤ, η Alex Pak, η χαρτοβιομηχανία Diana, η εταιρεία φωτοβολταϊκών KLT, η Puma Hellas, θυγατρική της πολυεθνικής, η LAK συμφερόντων του μεγαλομόδιστρου Λάκη Γαβαλά, η E-shop, η διαφημιστική Leo Burnett, ο Πτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Άρτας και η βορειοελλαδίτικη εταιρεία παιχνιδιών ΚΟΥ-ΚΟΥ, είναι μόνο όσοι τους τελευταίους μήνες αναζήτησαν διέξοδο στα οικονομικά τους προβλήματα μέσω του άρθρου 99. Επιπλέον, από το 2010, αντίστοιχα αιτήματα είχαν υποβάλει οκτώ εισηγμένες εταιρείες (Microland, Αφοί Μεσοχωρίτη, Ελληνικές Ιχθυκαλλιέργειες, Έδραση Ψαλλίδας, ΣΑΟΣ, Ατλάντικ, Ridenco), καθώς και εκατοντάδες εταιρείες εκτός Χρηματιστηρίου σχεδόν από κάθε κλάδο (εκδόσεις, κατασκευές, πληροφορική, εμπόριο τροφίμων, ένδυση, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.).

Ξεπούλημα με τον νόμο


Μεσούσης της οικονομικής κρίσης, η διαδικασία συνδιαλλαγής που αντικαταστάθηκε από την προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης, άρθρο 12 του Ν. 4013/2011 (ΦΕΚ Α’ 204/15.09.2011), παρ’ ότι θα ήταν πιο… εύηχο να ονομαζόταν προληπτική, ενδεχομένως να έσωζε όσους σώζονταν. Ωστόσο, στην πράξη αποδεικνύεται ότι ελάχιστες εταιρείες κατάφεραν να ορθοποδήσουν μέσω της «δεύτερης ευκαιρίας». Για τη συντριπτική πλειοψηφία, η προπτωχευτική εξυγίανση προοιωνίζεται την πτώχευση, ακόμη και αν αυτή δεν ήταν εξαρχής σκοπούμενη, κυρίως λόγω της παντελούς έλλειψης ρευστότητας και δεινής οικονομικής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η χώρα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως ο επικεφαλής της task force για την Ελλάδα, Χορστ Ράιχενμπαχ, έφτασε να διερωτάται δημοσίως «ποιος θέλει να επενδύσει σήμερα στην Ελλάδα, τη στιγμή που δεν υπάρχει βεβαιότητα εάν η Ελλάδα θα εξακολουθεί να βρίσκεται στη ζώνη του ευρώ».
Από νομικούς ειδικευμένους στο Πτωχευτικό Δίκαιο αναφέρεται πως ουσιαστικά μόλις ένα 5% από τους επιχειρηματίες που ξεκινούν διαδικασίες εξυγίανσης καταφέρνει να ανακάμψει. Οι πολλοί, ρίχνοντας το σκαρί στα βράχια, βρίσκουν αποτελεσματικούς -και κυρίως νόμιμους- τρόπους για να ξεπουλήσουν τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας τους, θέτοντας έτσι τις βάσεις είτε να μεταφέρουν τη δραστηριότητά τους αλλού είτε να ξεκινήσουν καινούργια.
Στους συλλήβδην χαμένους είναι εργαζόμενοι οι οποίοι όμηροι για μήνες ή και χρόνια δεν διαθέτουν καμιά διεκδικητική ισχύ όσον αφορά οφειλόμενες αποδοχές και αποζημιώσεις. Διότι ο νόμος τούς αντιμετωπίζει ως πιστωτές, όπως οι τράπεζες και οι προμηθευτές. Για όσο διάστημα η επιχείρηση περιφέρεται στα δικαστήρια, καμιά διεκδίκηση εργαζομένων δεν μπορεί να γίνει εκτελεστή, ακόμη κι αν υπάρχει τελεσίδικη δικαστική απόφαση.
Μάλιστα, το θράσος των επιχειρηματιών πολλές φορές περισσεύει, αφού οι περισσότεροι θέτουν το δραματικό δίλημμα: στηρίξτε την εταιρεία να μπει στη διαδικασία του άρθρου 99 ή θα κλείσουμε. Κι ας είναι πλέον πάμπολλες οι εταιρείες που και προσέφυγαν στο άρθρο 99 και τελικά έκλεισαν.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι αυτά της Ατλάντικ, της εταιρείας παραγωγής σωλήνων ΤΡΑΣΤΙΚ (πρώην ΕΛΕΝΙΤ) και της Betanet.
Για την άλλοτε πέμπτη μεγαλύτερη αλυσίδα σούπερ μάρκετ της χώρας, την Ατλάντικ, που κήρυξε πτώχευση, η διαδικασία της εξυγίανσης ήταν να ξεπουλήσει πάνω από 100 καταστήματα από τα 160 και πλέον που είχε το 2009 και εντέλει να πτωχεύσει. Το αποτέλεσμα ήταν οι 844 εναπομείναντες υπάλληλοί της να οδηγηθούν στην ανεργία και οι περισσότεροι από τους περίπου 1.000 προμηθευτές της μικρού και μεσαίου μεγέθους, που δεν είχαν εναλλακτικές λύσεις προκειμένου να καλύψουν την τρύπα που τους αφήνει η αλυσίδα, να οδηγηθούν στο λουκέτο. Παρά ταύτα, ο ιδιοκτήτης της εταιρείας, Μανώλης Αποστόλου, φαίνεται ότι δεν εγκαταλείπει το επιχειρηματικό σπορ, αφού ακούγεται στην αγορά πως έχει στήσει εισαγωγική εταιρεία με διασυνδέσεις στην Κίνα!
Ο εργοδότης στο εργοστάσιο ΤΡΑΣΤΙΚ, από την άλλη, λέγεται ότι επιδιώκει την επαναλειτουργία της επιχείρησης, αλλά χωρίς συλλογικές συμβάσεις, χωρίς την ύπαρξη σωματείου και με προϋπόθεση την απομάκρυνση των μισών τουλάχιστον εργαζομένων.
Στη θλιβερή ιστορία της Betanet των αδελφών Ζαβλιάρη, οι εργαζόμενοι είναι ακόμη στον αέρα, ωστόσο τα αφεντικά κάνουν έργα τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην ημεδαπή.


Στόχος, οι δόλιες πτωχεύσεις
Η πλημμυρίδα αιτήσεων υπαγωγής στο άρθρο 99 αποκάλυψε, όμως, και μια άλλη πτυχή: το πάγωμα των απαιτήσεων του Δημοσίου, καθώς και το κράτος, όπως και οι εργαζόμενοι, αποτελεί έναν ακόμη πιστωτή. Δηλαδή κάποιος που είχε μια εταιρεία «βιτρίνα», όπου είχαν μεταφερθεί όλες οι υποχρεώσεις του από άλλες δραστηριότητές του, την εντάσσει στο άρθρο 99 και ούτε γάτα ούτε ζημιά, αφού οι υπόλοιπες εταιρείες διατηρούνταν ανέπαφες και χωρίς υποχρεώσεις προς τους οφειλέτες τους. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, οι επιχειρηματίες φροντίζουν να απογυμνώσουν τις εταιρείες, μεταβιβάζοντας την περιουσία σε συγγενείς ή σε άλλες εταιρείες δικών τους συμφερόντων, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να καλυφθούν οι υποχρεώσεις απέναντι στους εργαζομένους και απέναντι στο Δημόσιο.
Για να σταματήσει αυτό το αλισβερίσι, τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Δικαιοσύνης προετοιμάζουν την αναμόρφωση του 99, με στόχο να «πιαστούν» οι δόλιες πτωχεύσεις.
Οι βασικές αλλαγές, εάν και εφόσον τελικά γίνουν, θα εστιαστούν στο να σταματήσει η ασυλία που παρέχεται με την εκκαθάριση μιας εταιρείας έναντι του ελληνικού Δημοσίου (δηλαδή, τυχόν φορολογικές υποχρεώσεις) και των εργαζομένων της επιχείρησης.


Ερημιά και εγκατάλειψη
Όπως πάντως διαμορφώνεται το νέο επιχειρηματικό τοπίο στη χώρα μας, εκτός από το… βρόμικο 99, ανθεί και η εγκατάλειψη. Ένα ιδιότυπο καθεστώς ανεργίας σε επιχειρήσεις που οι ιδιοκτήτες τους απλά έβαλαν το κλειδί στην πόρτα και έφυγαν μη δίνοντας σε πολλές περιπτώσεις ούτε σημεία ζωής.
Στην Μπαλλής και στη Γερολυμάτος, για παράδειγμα, θυγατρικές της άλλοτε κραταιάς Alapis, οι απλήρωτοι εργαζόμενοι βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα. Σχεδόν ολόκληρη η βιομηχανική ζώνη της Θεσσαλονίκης, λόγω ακριβώς των λουκέτων, μόνο εάν επιτραπεί να γίνει Ειδική Ζώνη Οικονομικού Ελέγχου στην οποία θα εφαρμόζονται ελαστικές σχέσεις εργασίας και θα απουσιάζει το οποιαδήποτε εργασιακό δικαίωμα, θα ξαναλειτουργήσει.
Την ίδια ώρα, στην 3Ε Εκτυπωτική ο ιδιοκτήτης έχει κηρύξει λοκ άουτ, εγκαταλείποντας το ιδιόκτητο εργοστάσιο, με τον εξοπλισμό του, καθώς και τους απλήρωτους εργαζομένους τους. Επίσης, οι εργαζόμενοι της Αφοί Λουκίσα Α.Ε. βρίσκονται «στρατοπεδευμένοι» έξω από τις ιδιόκτητες εγκαταστάσεις της εταιρείας, παραμένοντας απλήρωτοι επί μήνες.
Τα εστιατόρια Applebee’s έκλεισαν αιφνιδιαστικά, αφήνοντας στον δρόμο 200 εργαζομένους.
Δεκάδες τουριστικά γραφεία ακολουθούν την ακριβώς την ίδια πρακτική, ενώ περισσότερες από 1.500 επιχειρήσεις στη Βόρεια Ελλάδα, αντί να επενδύσουν στην έδρα τους και στη χώρα που αναπτύχθηκαν, μεταναστεύουν αλλού, άλλες αφού κλείσουν, άλλες πριν υπαχθούν στο άρθρο 99 και άλλες πριν αδειάσουν τα ταμεία τους.