Στα σαράντα τέσσερα χρόνια εκδοτικής απουσίας, απόλυτης απαξίωσης και λήθης που το επίσημο σοβιετικό κράτος της επέβαλε, η γυναίκα αυτή που επίσημα χείλη τη χαρακτήρισαν «καλόγρια-πόρνη» -και μακάρι να είχαν σταθεί μόνο σ' αυτό- έζησε όλη τη φρίκη και την εκδικητικότητα ενός από τα πιο στυγερά καθεστώτα που υπήρξαν ποτέ. Ήδη από το 1921 είχαν εκτελέσει τον πρώτο της άντρα και πατέρα του παιδιού της Νικολάι Γκουμιλιόφ, εξορίσει στη Σιβηρία όλους τους συντρόφους και ομότεχνούς της, συμπεριλαμβανομένου και του δεύτερου συζύγου της, ενώ την ίδια την εκτόπισαν, της απαγόρευσαν να γράφει και κυρίως της στέρησαν τον γιο της επί δεκαοχτώ έτη, οδηγώντας την επανειλημμένως στην απόγνωση, μη γνωρίζοντας τίποτα για τη ζωή και την τύχη του. Η Άννα Αχμάτοβα, η σημαντικότερη Ρωσίδα ποιήτρια της γενιάς της, αντιμετωπιζόταν από τους συμπατριώτες της ως ένας ζωντανός μύθος και δεν είναι τυχαίο ότι όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος το ανώτατο σοβιέτ τής ζήτησε να εκφωνήσει πατριωτικό λόγο από τον Κρατικό Ραδιοσταθμό του Λένινγκραντ.
Γεννήθηκε στην Οδησσό στις 23 Ιουνίου του 1889 και μεγάλωσε στο αριστοκρατικό Τσάρσκοε Σελό της Αγίας Πετρούπολης, λίγα τετράγωνα από τα θερινά ανάκτορα, ως Άννα Γκορένκο. Ο πατέρας της, όταν του ανακοίνωσε στα δεκαεπτά της ότι θα ασχοληθεί με την ποίηση, απαίτησε να βρει άλλο όνομα για να μην κηλιδώσει τη φήμη της οικογένειας - τόσο αναξιοπρεπής θεωρούνταν η ενασχόληση με τη λογοτεχνία για τα ανώτερα στρώματα της τσαρικής Ρωσίας. Δεν την πείραξε καθόλου, αντιθέτως σκαρφίστηκε ένα νέο όνομα που παρέπεμπε στον προ-προ-προπάππο της από την πλευρά της μητέρας της, τον τελευταίο Αχμάτ Χαν, απόγονο του Τζένγκις Χαν.
Η πρώτη της συλλογή, η Εσπέρα, το 1912, έγινε δεκτή ως μια νέα πρόταση μακρόπνοου οραματισμού και τόσο για την ίδια όσο και για τους Γκουμιλιόφ και Μαντελστάμ, με τους οποίους είχε επινοήσει το κίνημα των Ακμεϊστών, σηματοδότησε τον θρίαμβό τους ενάντια στις νέες εισαγόμενες τάσεις του μοντερνισμού. Απορρίπτοντας τις νέες φόρμες και τους πειραματισμούς, αναζήτησε τρόπους να γεφυρώσει τη μεγάλη λογοτεχνική παράδοση του 1800 με τη νέα εποχή, βασίστηκε στο δημοτικό τραγούδι και την αρχαία γραμματεία και χρησιμοποίησε επιτυχημένα άμεσους, σύντομους και λακωνικούς στίχους, με τους οποίους κατάφερε να κατακτήσει ακόμα και το ανεπιτήδευτο κοινό, όπως και την αριστοκρατία πνεύματος και εξουσίας. Ιδίως τους άντρες, στους οποίους ασκούσε τρομερή γοητεία αφού ήταν καλλονή. Ταξίδεψε στην Ευρώπη, έζησε ένα διάστημα στο Παρίσι και χάρη στο εξαιρετικό ψιλόλιγνο κορμί της με την κατάλευκη επιδερμίδα, τα μαύρα μαλλιά και τα γκριζοπράσινα μάτια, έγινε ιδανικό μοντέλο για τον Μοντιλιάνι.
Κατεξοχήν ερωτική ποιήτρια, κατάφερε, παρ' όλα αυτά, με τις συλλογές της Το λευκό κοπάδι και Το Ροζάρι να εκφράσει τα μεγάλα αδιέξοδα και τα ερωτήματα της ιστορίας, επηρεάζοντας αναρίθμητους ποιητές, που τη μιμήθηκαν. Την επανάσταση του '17 την αντιμετώπισε με σκεπτικισμό, αλλά χωρίς να την αμφισβητήσει. Το ότι έχεις γεννηθεί, όμως, ποιητής σημαίνει ότι αφιερώνεις τη ζωή σου στην αναζήτηση της αλήθειας και της ελευθερίας. Το 1922 εξέδωσε την τελευταία της συλλογή Anna Domini MCMXXI και από εκεί και πέρα άρχισε η περιπέτειά της. Η Οκτωβριανή Επανάσταση, καθ' όλη τη δεκαετία του '30, αποκάλυψε το πιο στυγνό και παρανοϊκό της πρόσωπο. Μέχρι να κηρυχτεί ο πόλεμος, η χώρα όλη ζούσε σε συνθήκες φρενοκομείου. Το 1933 συνέλαβαν τον γιο της Λεβ και για δύο σχεδόν δεκαετίες βίωσε το καθημερινό δράμα να στέκεται στις ουρές, μες στην παγωνιά, για να τον συναντήσει, πολλές φορές με τα ίχνη του χαμένα, να υπόκειται σε εξευτελισμούς και εκβιασμούς. Σε στενή παρακολούθηση, κάθε της κίνηση ελεγχόταν, φιμωνόταν. Κάθε νέο ποίημα αποστηθιζόταν από έναν στενό κύκλο φίλων, ενώ το χαρτί καταστρεφόταν. Ακόμα και ένας στίχος μπορούσε να αποβεί μοιραίος, τόσο για την ίδια όσο και για τον γιο της. Έτσι γράφτηκε ολόκληρο το Ρέκβιεμ, φόρος τιμής σε όλα τα θύματα του σταλινισμού. Την ίδια ώρα αναγκαζόταν να γράψει σοσιαλιστικού ρεαλισμού ποιήματα -αποκηρυγμένα πια- για να πετύχει μεγαλύτερη εύνοια για τον Λεβ, όπως εκείνα για τον θρίαμβο της ειρήνης μετά το 1945. Έχοντας ζήσει επιτόπου την πολιορκία του Λένινγκραντ, εμπνεύστηκε το «Ποίημα χωρίς ήρωα». Έργο ζωής που χρειάστηκαν είκοσι χρόνια για να το ολοκληρώσει, μεγάλο μέρος του οποίου γράφτηκε στην Τασκένδη, όπου την έστειλαν όταν διαγράφηκε από τον Σύνδεσμο Συγγραφέων.
Το 1961 ο Χρουστσόφ αποκήρυξε τον Στάλιν και μέσα από πράξεις-βιτρίνα εκδημοκρατισμού της χώρας, δόθηκε άδεια στην Αχμάτοβα να παρευρεθεί σε εκδηλώσεις στη Βρετανία και την Ιταλία. Η διεθνής ακαδημαϊκή κοινότητα την υποδέχτηκε ως μια από τις κορυφαίες ποιήτριες του 20ού αιώνα και το κοινό ως ίνδαλμα αντίστασης απέναντι στον απολυταρχισμό. Μόλις έναν χρόνο πριν πεθάνει, πρόλαβε να δει μια έκδοση με τα άπαντά της - εξαιρουμένου του «Ρέκβιεμ», που είχε εν τω μεταξύ εκδοθεί στο Μόναχο. Άφησε την τελευταία της πνοή στην Μόσχα, στις 5 Μαΐου του 1966.
σχόλια