Προσοχή, έρχεται σφοδρός χιονιάς», «σε παγετό η χώρα τις επόμενες μέρες - πώς εξηγούν οι μετεωρολόγοι την καιρική μεταβολή», «Σιβηρία η Ελλάδα», «έκτακτα καιρικά φαινόμενα θα πλήξουν την πρωτεύουσα», «πολικό ψύχος απειλεί το Λεκανοπέδιο», είναι μερικές από τις φράσεις-κλισέ που συνοδεύουν συχνά τα ρεπορτάζ για τις καιρικές συνθήκες. Άλλαξε ο καιρός ή αλλάξαμε εμείς και ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τις καιρικές μεταβολές; Υπερβολές εξαιτίας του ότι ο «καιρός πουλάει» ή αναγκαίοι, ανεξέλεγκτοι τίτλοι για λίγα μόνο κλικ παραπάνω; Τελευταία αφορμή για νέο γύρο τρομολαγνικών σεναρίων, σχολίων χωρίς όριο και τίτλους όπως «μετεωρολογική βόμβα» αποτέλεσαν οι ψυχρές μάζες πολικής προέλευσης που πιθανόν να επηρεάσουν τη χώρα μας από το ερχόμενο Σαββατοκύριακο. «Ο σφοδρότερος χιονιάς των τελευταίων 20 ετών, που φέρει την ονομασία "The big one", αναμένεται να σαρώσει τις επόμενες ημέρες την Ευρώπη, ενώ το νέο κύμα κακοκαιρίας, με κύρια χαρακτηριστικά τις έντονες χιονοπτώσεις, θα "χτυπήσει" και τη χώρα μας» έγραφε ένα από τα μεγαλύτερα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Άμεση και έντονη ήταν η αντίδραση του Σάκη Αρναούτογλου, που παρουσιάζει το δελτίο καιρού στην κρατική τηλεόραση, ο οποίος υποστήριξε «καιρικός κινδυνολογικός οργασμός είναι πιθανόν να προκύψει τις επόμενες ώρες και ημέρες από ιστοσελίδες και ΜΜΕ! Οι συνήθεις ύποπτοι στην κινδυνολογία και στη μετεω-τρομολαγνεία έχουν ήδη ετοιμάσει την επόμενη παραπληροφορητική τους επίθεση, ενώ, αν τύχει να επιμείνουν τα προγνωστικά μοντέλα με την ίδια εξέλιξη έως την Κυριακή, τότε σίγουρα θα διαβάζουμε και θα ακούμε λίγο-πολύ για μετατροπή της χώρας μας σε Γροιλανδία το επόμενο Σαββατοκύριακο, καθώς η όλη παραπληροφόρηση αναπαράγεται με περισσή ευκολία και από πολύ γνωστές ιστοσελίδες και ΜΜΕ, γιατί απλώς ο καιρός "πουλάει". Οι ίδιοι συνήθεις ύποπτοι που έταζαν φέτος από τον Οκτώβριο 10 ιστορικούς χιονιάδες και αρκτικό κρύο που όμοιό του δεν θα είχε ξαναζήσει η Ελλάδα, έσπειραν αρκετές φορές τον πανικό σε αρκετό κόσμο που δεν φιλτράρει και δεν διασταυρώνει σωστά αυτά που διαβάζει από το Διαδίκτυο, με μόνο στόχο την επισκεψιμότητα της σελίδας τους».
Οι παραπάνω υπερβολές δεν είναι κάτι που συναντάμε μόνο τους χειμωνιάτικους μήνες, καθώς τα ίδια σενάρια επιστημονικής φαντασίας είχαν προηγηθεί και το περασμένο καλοκαίρι, που μιλούσαν για «καύσωνες» οι οποίοι θα ήταν οι χειρότεροι των τελευταίων ετών. Αξίζει να επισημάνουμε πως στην Αθήνα σπάνια θα συναντήσουμε ακραία καιρικά φαινόμενα, ενώ οι συχνές ηλιόλουστες μέρες την περασμένη χρονιά ήταν από τους καταλυτικούς παράγοντες ενίσχυσης του τουρισμού. Παράλληλα, σύμφωνα με έρευνες που έχουν διεξαχθεί από παγκόσμιους οργανισμούς μετεωρολογίας, η πρωτεύουσα έχει καταφέρει να διατηρήσει το υγιεινό και ξηρό μεσογειακό της κλίμα σταθερό τις τελευταίες δεκαετίες. Καθώς, λοιπόν, μιλάμε για μια καταιγίδα ψευδών προβλέψεων και παραπληροφόρησης, πόσο εφικτή είναι η πρόγνωση, όταν αναφέρεται σε διάστημα μέχρι και δέκα ημερών μετά την αναγγελία της; Τις απαντήσεις θα μας δώσει η μετεωρολόγος του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, Χριστίνα Σούζη. «Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για μακροχρόνιες προβλέψεις, ειδικά όταν μιλάμε για διάστημα μιας εβδομάδας. Μια πρόβλεψη είναι έγκυρη μόνο όταν αφορά τα δύο τελευταία εικοσιτετράωρα. Αν δείτε τα βουνά της χώρας μας, τα περισσότερα είναι άδεια και όλοι μπορούν να αντιληφθούν ότι αυτό είναι κάτι μη φυσιολογικό. Τα πιο πολλά βουνά θα έπρεπε να είναι γεμάτα χιόνι και δεν είναι. Αυτό οφείλεται μεν στην κλιματική αλλαγή αλλά είναι και το Ελ Νίνιο, που φέτος είναι ισχυρό, συμβάλλοντας στο να έχουμε διάφορα φαινόμενα, αλλού έντονα και αλλού ήπια. Επομένως, δεν αποκλείω, την επόμενη εβδομάδα, να έχουμε μια κακοκαιρία από τα παλιά, απλώς κανείς δεν μπορεί να ξέρει από τώρα. Φυσικά, σημαντικό ρόλο παίζει και το για ποιες περιοχές μιλάμε. Δηλαδή, άλλο να πεις -18 για την Αθήνα και άλλο για τη Φλώρινα, που το έχει "ψωμοτύρι". Ας θυμηθούμε ότι ο τελευταίος μεγάλος ιστορικός χιονιάς στην Αθήνα ήταν το 2008» θα πει η κ. Σούζη. Πάντα «πουλούσε» ο καιρός και πού αποδίδετε όλη αυτή την υστερία γύρω από τις ανεξέλεγκτες προβλέψεις, ρωτάω την κ. Σούζη; «Το μόνο κίνητρο είναι τα "κλικ". Ξέρετε, ο καιρός πάντα "πουλούσε", όλα τα χρόνια. Έχω δουλέψει στη Μετεωρολογική Υπηρεσία όταν δεν υπήρχαν ούτε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ούτε sites και είχαμε ένα απλό τηλέφωνο, στο οποίο μας καλούσαν οι πολίτες. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι χαμός γινόταν και πόσος κόσμος μας καλούσε για να μας ρωτήσει τι καιρό θα κάνει. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που εξαρτάται στο μέγιστο η ζωή τους από τον καιρό και ο καιρός πάντοτε θα είναι μέρος της καθημερινότητάς μας. Απλώς, τα τελευταία χρόνια, με την εξάπλωση του Διαδικτύου, γίνεται άμεσα και γρήγορα η "τρίχα, τριχιά". Φυσικά, είναι κάτι που ισχύει για όλα τα θέματα και όχι μόνο για τον καιρό. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι πρέπει να φιλτράρουμε αυτά που διαβάζουμε ή βλέπουμε και να μην πιστεύουμε ό,τι σερβίρεται. Υπάρχει, για παράδειγμα, η σελίδα της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας που δίνει μια σχετικά ασφαλή πρόγνωση» επισημαίνει.
Αναντίρρητα, τα ρεπορτάζ εντυπωσιασμού και οι ακρότητες στις μετεωρολογικές προβλέψεις αποτελούν ένα διαχρονικό φαινόμενο, από τον ανταγωνισμό των τηλεοπτικών καναλιών για το ποιο θα μεταδώσει την υψηλότερη ή τη χαμηλότερη θερμοκρασία μέχρι τους σημερινούς, ευφάνταστους τίτλους για τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα.
Στη συνέχεια, η συζήτησή μας στρέφεται στα έκτακτα δελτία που εκδίδει η ΕΜΥ, που πολλές φορές όμως και αυτά κρίνονται αναξιόπιστα. «Ισχύει αυτό που λέτε, αλλά εννοείται ότι σε κάποιες προβλέψεις μπορεί να μην αγγίξεις το 100% της επιτυχίας, διότι τα μοντέλα δεν μπορούν να προβλεφθούν όλες τις φορές. Πάντως, θα ήθελα να τονίσω ότι η Μετεωρολογία είναι επιστήμη και χρειάζεται πολλά χρόνια σπουδών. Πρέπει να έχεις κάτσει στον πάγκο αρκετά έτη. Παλαιότερα, που εργαζόμουν στην ΕΜΥ, έδινα προγνώσεις για πλοία και αεροπλάνα και είναι ό,τι πιο αγχωτικό μπορεί να σου συμβεί, να σκέφτεσαι ότι κρίνονται ζωές ανθρώπων από τις δικές σου προβλέψεις. Είναι δύσκολη η δουλειά του μετεωρολόγου. Θετικό είναι ότι στα χρόνια του Διαδικτύου έχουν αυξηθεί κατά πολύ οι ερασιτέχνες που ασχολούνται με τη μετεωρολογία. Ναι μεν υπάρχουν και μερικοί που το κάνουν για οικονομικούς λόγους, φτιάχνοντας ψεύτικες ιστοσελίδες, αλλά πραγματικά θα βρείτε και νέα παιδιά που βοηθούν πάρα πολύ στα forum, ανεβάζοντας εικόνες ή κάνοντας προγνώσεις» λέει. Τελικά, τι καιρό θα κάνει την επόμενη εβδομάδα; «Εμένα μου αρέσουν όλες οι εποχές του χρόνου και γι' αυτό θέλω κάθε εποχή να έχει τον καιρό της. Πράγματι, οι δύο προηγούμενοι μήνες ήταν από τους πιο ζεστούς των τελευταίων χρόνων, αλλά αυτό δεν είναι καλό για τη φύση. Όμως κάτι θα γίνει και η ισορροπία θα διατηρηθεί. Τώρα, για την επόμενη εβδομάδα, το σίγουρο είναι ότι θα έχουμε κρύο, ένα χειμωνιάτικο σκηνικό, όπως αρμόζει στην εποχή. Αυτό που έρχεται είναι φυσιολογικό, αυτό που βιώνουμε δεν είναι λογικό» καταλήγει.
Αναντίρρητα, τα ρεπορτάζ εντυπωσιασμού και οι ακρότητες στις μετεωρολογικές προβλέψεις αποτελούν ένα διαχρονικό φαινόμενο, από τον ανταγωνισμό των τηλεοπτικών καναλιών για το ποιο θα μεταδώσει την υψηλότερη ή τη χαμηλότερη θερμοκρασία μέχρι τους σημερινούς, ευφάνταστους τίτλους για τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα. Ίσως να είχε δίκιο ένας Αμερικανός κωμικός που έλεγε: «Μην τα βάζετε με τον καιρό. Αν δεν άλλαζε κάθε λίγο και λιγάκι, οι εννιά στους δέκα δεν θα ήταν σε θέση να ξεκινήσουν μια συζήτηση».
