Συνάντησα τον Πέτρο Φιλιππίδη στο καμαρίνι του στο θέατρο Μουσούρη εν μέσω πρόβας για την πρεμιέρα του ''Φον Δημητράκη'' του Δημήτρη Ψαθά στις 17 του Οκτώβρη. Αγνώριστος σχεδόν, με κάτασπρα μαλλιά και παχύ μουστάκι, σα να βγήκε από αμερικανική ασπρόμαυρη κωμωδία του μεσοπολέμου. Του θύμισα αρχικά την γνώμη του σκηνογράφου και ζωγράφου Φαίδωνα Πατρικαλάκι, καθηγητή μου στη σχολή κινηματογράφου και καθηγητή δικού του επίσης στο Θέατρο Τέχνης: ''Προσέξτε τον Πέτρο Φιλιππίδη'' μας έλεγε το 1992 ο Πατρικαλάκις ''είναι μεγάλο ταλέντο αυτός κι εύχομαι να μην χαραμιστεί''. Σίγουρα ο Φιλιππίδης δεν χαραμίστηκε, παρ' ότι η επιτυχία ήρθε νωρίς μέσα από την τηλεόραση, ενώ μέχρι σήμερα εξακολουθεί να κάνει παραστάσεις πετυχημένες το ίδιο από καλλιτεχνικής και εμπορικής άποψης. Ένα πρόσωπο που έχει μπει σε όλα τα ελληνικά σπίτια, δημοφιλές και αρκετά ισορροπημένο στις απόψεις του, κάθισε απέναντι μου, το μαγνητοφωνάκι άνοιξε και η συζήτηση που καταγράφηκε, ακολουθεί ευθύς αμέσως:
Βλέπω ένα tattoo στο χέρι σας. Απομεινάρι της νιότης;
Ακριβώς, μόνο που δεν είναι ένα. Έχω αρκετά, καμιά δεκαπενταριά, σε πολλά μέρη του σώματος!
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν απ' τη νιότη. Σπουδάσατε στο Θέατρο Τέχνης, απ' όπου αποφοιτήσατε σε ηλικία 24 ετών, το 1986.
Πριν πάω στον Κουν, είχα περάσει από μία άλλη σχολή. Οφείλω να το πω αυτό γιατί είναι απ' τα πράγματα που δε γνωρίζει κανείς εύκολα. Μιλάω για τον Λεωνίδα Τριβιζά που εκτιμώ βαθύτατα και πήγα στη σχολή του το ΄82, ένα χρόνο δηλαδή πριν του Κουν. Εκεί πήρα για ένα εξάμηνο τα πρώτα μαθήματα θεάτρου και μάλιστα με κομμάτια που έκανα στον Τριβιζά έδωσα μετά εξετάσεις στο Τέχνης. Σημειωτέον, είχα δώσει εξετάσεις και στο Εθνικό και στο Τέχνης κι είχα περάσει και στα δύο! Η αλήθεια είναι όμως πως πρωτοέδωσα εξετάσεις μόλις τέλειωσα το Γυμνάσιο, το 1980, αλλά απέτυχα παταγωδώς, όντας απροετοίμαστος. Είχα μια φίλη τότε, πιο ψαγμένη, που μου έδειξε κάποια πράγματα, αλλά δεν έφταναν. Το ίδιο διάστημα έκανα σκηνοθεσία στη σχολή Σταυράκου και μουσική στο Ωδείο Αθηνών. Στο Ωδείο έφτασα μέχρι Ανωτέρα, αλλά τα παράτησα γιατί δε γινόταν με το θέατρο – κάποια στιγμή αυτά τα δύο ήταν παράλληλα. Το 1983, λοιπόν, ξαναδίνω εξετάσεις και περνάω δεύτερος στο Θέατρο Τέχνης και πρώτος στο Εθνικό.
Πως και επιλέξατε τελικά τη σχολή του Κουν;
Αποφάσισα συνειδητότατα να πάω εκεί. Ο Κουν ήταν μία προσωπικότητα που με επηρέασε και πριν τον γνωρίσω και αφού τον γνώρισα.
Ήταν όντως δεσποτικός ως σκηνοθέτης και σχολάρχης, όπως λέγεται; Ήθελε δηλαδή ''αγκαζαρισμένους'' τους μαθητές του;
Ο Κουν κατ' αρχάς ήταν ένας ευγενέστατος άνθρωπος. Ήξερε πάρα πολύ καλά τι ήθελε και απ' τον εαυτό του και απ' τον άλλον. Αυστηρός, είχε πολλές απαιτήσεις. Δεν ασκούσε κενή εξουσία στους ανθρώπους, αλλά ο τρόπος με τον οποίο δούλευε, επέβαλλε και σε σένα έναν τρόπο ζωής.
Πως θα τον ορίζατε αυτόν τον τρόπο ζωής;
Ας πούμε, έπαιρνε μαθητές απ' τη σχολή. Το πρωί πηγαίναμε και κάναμε πρόβα, το μεσημέρι πηγαίναμε στη σχολή και το βράδυ είτε παίζαμε σε παραστάσεις, είτε κουβαλούσαμε τα σκηνικά. Ήταν μία όχι απλώς full time, αλλά over time job η δουλειά στου Κουν! Αυτά που ζητούσε έπρεπε για σένα να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.
Υπήρχαν και κάποιοι που λάκισαν;
Δεν θα πω λάκισαν, δεν θα πω έφευγαν. Δεν άντεχαν, είχαν άλλες επιλογές. Κι εγώ κάποια στιγμή έφυγα, όταν έγινα πρωταγωνιστής στο Τέχνης μετά από δυόμισι χρόνια. Έπαιζα από το πρώτο έτος σπουδών στο θέατρο, μια πορεία που κράτησε γύρω στα έξι χρόνια. Ακόμη και τώρα αυτά που έμαθα από τον Κουν τα επιβάλλω στη δουλειά μου, όχι μόνο σαν σκηνοθέτης, αλλά σαν άνθρωπος που ασχολείται με το θέατρο. Ακόμη κι όταν άλλοι σκηνοθετούν, εγώ δουλεύω μ' αυτό τον τρόπο.
Φαντάζομαι μέσω Κουν θα γνωρίσατε και άλλες προσωπικότητες, τον Τσαρούχη, τον Χατζιδάκι...
Όταν κάναμε τους ''Όρνιθες'' με τη μουσική του Χατζιδάκι, ο Μάνος είχε φύγει. Είχα την τύχη όμως να τον γνωρίσω από την παρέα του ''Πάρτι'' στο Παγκράτι. Έκανα παρέα τότε με τον Ηλία Λιούγκο και τον Βασίλη Λέκκα, όχι κολλητή παρέα, απλά όλοι οι νέοι καλλιτέχνες κάπου θα συναντιόμασταν τότε. Συγκεκριμένα, ο Λιούγκος μου γνώρισε τον Χατζιδάκι, μου λέει μια μέρα ''Έλα εκεί'', πήγα και είδα και τον Χατζιδάκι. Όχι ότι μιλήσαμε ιδιαιτέρως, εφόσον όταν εγώ έβλεπα τέτοιους ανθρώπους, έλεγα ''κάτσε βούλωσ'το τώρα και άκου, μπας και καταλάβεις τίποτα''. Να σου πω μία γνώμη...Δεν μιλάμε στον ενικό καλύτερα;
Ασφαλώς.
Λοιπόν, μιλάμε για σήμερα και λέμε ''δεν υπάρχουν μεγάλοι''. Εγώ δε συμφωνώ. Αυτό που γινόταν τότε μόνο δε γίνεται σήμερα! Δηλαδή οι νέοι τότε αναγνώριζαν τους μεγάλους, οι νέοι σήμερα δεν τους αναγνωρίζουν. Βέβαια, υπάρχει κι η άποψη του κάποιοι να νομίζουν ότι είναι μεγάλοι. Δεν είναι έτσι. Κάποιοι στη δουλειά τους – για να μην πω ''στη δουλειά μας'' και ακουστεί υπερφίαλο – είναι μεγάλοι σήμερα. Δεν είμαστε τόσο γενναίοι και δοτικοί όσο ήμασταν κάποτε. Αφήσαμε πολύ νερό να κυλήσει, δυστυχώς. Δεν προστατέψαμε τη δουλειά μας.
Τι εννοείς;
Σήμερα μου είπανε ότι γράφτηκε κάπου, δεν έχει σημασία – παρ' ότι έχει σημασία – ''ποιοι είναι οι δέκα μεγαλύτεροι του ελληνικού θεάτρου''. Διάφορα ονόματα. Ποιοι είναι αυτοί που το λένε αυτό; Και το χειρότερο δεν είναι ποιοι το λένε, αλλά το ότι οι άλλοι όλοι το αποδέχονται. Δεν είναι τίμιο και το λάθος το κάνουμε εμείς. Είναι ωραίο ν' ακούς ωραία λόγια, αλλά σκέψου λίγο γιατί το έγραψε κάποιος αυτό. Δεν κάνω τον λαϊκιστή, ο κόσμος είναι ο τελικός αποδέκτης, χωρίς όμως ότι λέει ο κόσμος να είναι άγιο και σωστό. Δεν κατάλαβα, γιατί να υπάρχουν λίστες;
Είναι η ίδια λογική των κριτικών με τα αστεράκια.
Δεν έχουμε δει πόσο επικίνδυνες είναι οι λίστες και τα αστεράκια; Δημιουργούμε δηλαδή ρατσισμό στην τέχνη; Σήμερα, με τα έκτροπα και τα σκουπίδια που λιμαίνονται τους δρόμους της Αθήνας;
Αναφέρεσαι φυσικά στη Χρυσή Αυγή κι εδώ θα σε ρωτήσω τι είχε ακριβώς συμβεί και ανακάτεψαν το όνομα σου.
Εγώ είπα ότι λένε σήμερα όλοι αυτοί που θέλουν να βγάλουν τη Χρυσή Αυγή από το Κοινοβούλιο! Εγώ είπα: ''Τι περιμένατε;'', αλλά αυτοί έβγαλαν ένα τίτλο και κανείς δεν είδε ολόκληρη τη δήλωση. ''Τι περιμένατε;'' είπα, ''η Χρυσή Αυγή είναι συνεπέστατη στις προγραμματικές της δηλώσεις. Τι είπε πριν βγει; Θα δέρνουμε τον κόσμο''. Δεν το κάνει; Το κάνει! ''Θα βγαίνουμε και θα σκοτώνουμε''. Δεν το κάνει; Το κάνει, σκοτώσανε! ''Θα χωρίζουμε τον κόσμο σ' αυτούς που μας αρέσουν και σ' αυτούς που δεν μας αρέσουν''. Δεν το κάνει; Το κάνει! Δεν είναι συνεπέστατη άρα στις προγραμματικές της δηλώσεις;
Μα καλά, δεν ένιωσες την ανάγκη να αντιδράσεις μετά απ' ότι σου έσουραν διαδικτυακά κυρίως;
Βγήκα και ξανασυστήθηκα κανονικά. Πόσες φορές θα το πω; Δεν είμαι απλά στα αριστερά, ανήκω στον ευρύτερο αριστερό χώρο. Θα μου πεις τώρα ''Σιγά, ρε Φιλιππίδη, εσύ τώρα με το θέατρο κι όλο αυτό...'', δεν κατάλαβα, το χειρότερο σήμερα είναι ότι έχουν καταργηθεί οι ιδεολογίες. Τά'πε ο Ράμφος όλα. Δηλαδή έπρεπε να τα πει ο Ράμφος κι όταν τα έλεγα εγώ, ένας φτωχός καλλιτέχνης που κάνει τον Φον Δημητράκη στο θέατρο Μουσούρη, δεν έχουν αξία; Δε θέλω ούτε καν στο όνομα μου να μπαίνει δίπλα η Χρυσή Αυγή! Ανατριχιάζω με το αυτονόητο, εγώ που έχω φάει ξύλο σε διαδηλώσεις στους δρόμους. Και μάλιστα τώρα ετοιμάζω μία παράσταση κατά του φασισμού συνειδητά, χωρίς δηθενιές. Και ξέρεις κάτι άλλο; Αυτοί ξέρουν ποιος είμαι και που μένω, εγώ δεν ξέρω κανέναν τους. Όμως επειδή μεγαλώνω κι ένα παιδί, δε μπορώ να το μεγαλώσω με φόβο. Η Κανέλλη είπε κάτι σοφό τις προάλλες: ''Για να μη φοβόμαστε τη Χρυσή Αυγή, πρέπει να πάψουμε να τη φοβόμαστε''. Αυτό είναι!
Το περίμενες ότι η Πολιτεία θα αντιδρούσε έτσι και θα φυλάκιζε τη Χρυσή Αυγή;
Δεν το περίμενα! Έπρεπε να ξυπνήσουμε επειδή σκοτώθηκαν κάποιοι άνθρωποι, Έλληνες και ξένοι; Να σου πω τι μού'χει κάνει εντύπωση; Ιστορικά, ακόμη και με το σκάνδαλο Κοσκωτά, κάθε φορά που έβγαινε στη φόρα ένα μεγάλο θέμα, την επόμενη μέρα όλοι ξέρουν με φριχτές λεπτομέρειες τι έχει ακριβώς συμβεί. Και λες, καλά, την προηγούμενη μέρα δεν το ήξερε κανείς; Πως γίνεται αυτό; Ούτε καν 24ωρο, 16 ώρες πριν, δε γνώριζε κανείς; Όταν εγώ έδωσα εκείνη τη συνέντευξη, δεν είχαμε δει τα πλάνα με τους Χρυσαυγίτες να παίζουν μπάλα με μετανάστες; Εκτός κι αν είμαι ο μόνος άνθρωπος, ο οποίος ανοίγει την τηλεόραση του...
Το ίδιο δεν έγινε και με τον Γιάννη Μπέζο;
Ακριβώς. Πρόσεξε, η συνέντευξη ήταν κοινή με τον Μπέζο. Τη δώσαμε μαζί, χωρίς φυσικά να σημαίνει αυτό ότι όποιος δίνει μαζί με κάποιον άλλο μία συνέντευξη έχουν και τις ίδιες πολιτικές απόψεις. Θα μπορούσα, ας πούμε, να έχω δώσει μια συνέντευξη με τον Παύλο Χαϊκάλη που ανήκει στους Ανεξάρτητους Έλληνες, εγώ να ήμουν εντελώς αλλού και να μη συμφωνούσαμε καθόλου πολιτικά. Η αλήθεια είναι όμως πως εγώ δε θα μπορούσα να καθίσω με έναν Χρυσαυγίτη ούτε απέναντι!
Καλά κάνεις και τα λες όλα αυτά.
Να σου πω, έχω τρομάξει πάρα πολύ. Με φοβίζει περισσότερο τι θα γραφτεί και τι θα καταλάβει ο κόσμος ακόμη κι απ' αυτά που λέω σε σένα. Κι αν πάλι ο άλλος κι απ' αυτή τη συνέντευξη πάρει ξανά το ''Η Χρυσή Αυγή είναι συνεπέστατη στις δηλώσεις της''; Τι θα γίνει μετά;
Αυτό όλο δεν έχει να κάνει λίγο και με την ασυδοσία στο διαδίκτυο;
Δώσε ένα πιστόλι σ' έναν άνθρωπο και πες του ''Πυροβόλησε τον απέναντι σου''. Δε σου λέω ότι θα το κάνει στην εποχή που ζούμε, αλλά θα το σκεφτεί πάρα πολύ σοβαρά. Πες του να πατήσει enter και να πει ότι είσαι φονιάς, αμέσως θα το κάνει. Μπορεί ο άλλος να έρθει να μου πει κατάμουτρα ότι θέλει; Μέσα απ' τα twitter και τα τέτοια; Είχα twitter και τό'κλεισα γι' αυτό το λόγο. Σε ποιον να απαντούσα που τα υβριστικά σχόλια έπεφταν βροχή;
Πρέπει να σου κόστισε πολύ αυτή η ιστορία ψυχολογικά.
Ε, βέβαια. Κατ' αρχάς ήταν ένα ψέμα. Ανακρίβεια. Με κλόνισε ηθικά και δεν εννοώ χριστιανικά, το λέω πιο φιλοσοφικά. Είχα την αγωνία να αποδείξω ότι δεν είμαι εγώ αυτό το πράγμα, κάτι το οποίο δε χρειαζόταν.
Ας πάμε στα κινηματογραφικά. Έχεις κάνει τέσσερις μεγάλου μήκους ταινίες. Επειδή είπες στην αρχή ότι ακόμη και σήμερα δουλεύεις βάσει των όσων έμαθες απ' τον Κουν, ποιες διαφορές θα έβλεπες μεταξύ θεατρικής και κινηματογραφικής υποκριτικής;
Μου είναι πολύ πιο δύσκολη η δουλειά του ηθοποιού στον κινηματογράφο. Θεωρώ ότι μπορείς να δώσεις μεγάλες ερμηνείες, φτάνει να σου το επιτρέψει, αλλά και να σου το εκμαιεύσει ο εκάστοτε σκηνοθέτης. Έχουμε δει σκηνοθέτες να κάνουν μεγάλης διάρκειας μακρινά πλάνα και άλλοι να κάνουν μικρά και πολύ κοντινά. Πάντα ο σκηνοθέτης πρέπει να έχει πλήρη γνώση και να βοηθά τον ηθοποιό στον κατακερματισμό των πλάνων και των σκηνών. Πολλοί μπορεί να κάνουν μαζί τη δουλειά, αλλά το αφεντικό πάντα είναι ένας.
Με ποιος σκηνοθέτες έχεις δουλέψει στο σινεμά;
Με τον Ζαπατίνα και με τον Χρήστο Δήμα τελευταία.
Ναι, με τον Δήμα κάνατε τον ''Ακάλυπτο''. Ωραίος σκηνοθέτης είναι αυτός.
Μ' αρέσει πολύ, τον θεωρώ κορυφαίο της γενιάς του.
Επειδή εσύ έχεις κάνει και τηλεόραση αρκετά, τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τις κινηματογραφικές απ' τις τηλεοπτικές δουλειές σου;
Το τεχνικό κομμάτι, το οποίο όμως στο σινεμά βοηθά και το καλλιτεχνικό κομμάτι. Μιλάω για το πλανάρισμα, την κίνηση της μηχανής, ακόμη και τις απαιτήσεις του σκηνοθέτη από τον ηθοποιό. Οφείλω να ομολογήσω ότι εγώ και από τους δύο αυτούς σκηνοθέτες έχω προστατευθεί. Επειδή όμως δε μ' αρέσει να μη βλέπω και τα ''δικά'' μου, για να είμαι απόλυτα ειλικρινής και παρ' ότι δε φταίει ο Χρήστος ο Δήμας, ο ''Ακάλυπτος'' δεν ήταν μια καλή ταινία. Εγώ το ξέρω αυτό, αν και δε βάζω τίποτα παραπάνω από το ότι δούλεψα με τον Χρήστο. Ήταν μια μέτρια ταινία ο ''Ακάλυπτος''.
Δεν κομπλάρεις όμως να βάλεις ένα σήριαλ δίπλα σε μία κινηματογραφική ταινία που έχεις κάνει.
Βεβαίως, εξαρτάται από το σήριαλ και από την κινηματογραφική ταινία. Δε θέλω να πω ούτε καν δικά μου παραδείγματα, ούτε μίλησα πριν εναντίον του Χρήστου, τον οποίο εκτιμώ βαθύτατα. Ξέρω επίσης ότι έχει ιδέες για ταινίες στα σκαριά που αν με τιμήσει με την επιλογή του, θα χαρώ πολύ να ξαναδουλέψουμε. Να, και ο Δήμας και ο Ζαπατίνας έχουν κάνει καλά πράγματα στην τηλεόραση επίσης.
Μήπως όμως είναι αγχωτικοί οι ρυθμοί της τηλεόρασης και όλα γίνονται λίγο fast food να πούμε;
Όχι απαραίτητα. Θα σου πάρω την καλή περίπτωση της τηλεόρασης, το ''Πενήντα – Πενήντα''. Αυτό το παιδέψαμε πολύ, τίποτα δεν έγινε εκ του προχείρου. Μπορεί να μην έγινε το ''Νησί'', μια πολύ ωραία και σπουδαία δουλειά, η οποία όμως δεν ακυρώνει άλλες τηλεοπτικές δουλειές. Άλλη μανία αυτή που έχουμε με τις πρωτιές! Κάνουμε το τραγικό σφάλμα να τα βάζουμε αυτά και στη τέχνη! Την τέχνη που οριοθετεί αλλιώς τη ζωή του ανθρώπου! Σου λέει ο άλλος ''Είμαι ποιοτικός'', τελείωσε. Σου λέει '΄'Είμαι εμπορικός''. Άσε, ρε φίλε, να το πει κάνας άλλος αυτό. Με το βάθος χρόνου έχουν να κάνουν αυτά τα πράγματα. Βγαίνει ο άλλος και θάβει στο ίντερνετ και λες ''μισό λεπτό, ρε παιδιά, ήρθα εγώ έξω απ' την τράπεζα να βρίσω και να θάψω σε site των υπαλλήλων της Εθνικής Τραπέζης''; (γέλια) Θα μου πεις εσύ είσαι σε δημόσια θέα...Ποιος κριτικός και ποιο κοινό; Μπορεί να τρολλάρει ο Μαυρόπουλος απ' το διπλανό καμαρίνι και να λέει ''Χάλια ο Φιλιππίδης, ο Μαυρόπουλος τα λέει καλύτερα'', κατάλαβες πόσο ανεξέλεγχτο είναι το ίντερνετ;
Συχνά σε βλέπουμε και σε διαφημίσεις. Για την ακρίβεια, σήμερα πριν έρθω εδώ σε πέτυχα ως γιαγιά να διαφημίζεις το Τρικαλινό Τυρί. Οικονομικοί οι λόγοι, έτσι;
Η διαφήμιση κυρίως για οικονομικούς λόγους γίνεται. Μας δίνει δυνατότητα να επιβιώσουμε κάπως. Μεγάλα ονόματα παγκοσμίως έχουν κάνει διαφήμιση κι από δω μπορώ να θυμηθώ τον μεγάλο Βασίλη Διαμαντόπουλο που επίσης είχε παίξει σε διαφημίσεις. Και ο Κούρκουλος. Γιατί όχι;
Ας κάνω κι εγώ όμως τον...κακό λίγο. Κάποια στιγμή ο συνθέτης Γιάννης Γλέζος μήνυσε τον Αντώνη Ρέμο που ηχογράφησε τραγούδι του, εφόσον – είπε – δε μπορεί απ' τη μια να διαφημίζει πατατάκια κι απ' την άλλη να τραγουδάει Lorca.
Ο δημιουργός έχει το δικαίωμα, αλλά δε θεωρώ ισχυρό και σοβαρό το λόγο του Γλέζου. Ας έλεγε ''δε μ' αρέσει η φωνή του για τα τραγούδια μου'', θα το καταλάβαινα. Δηλαδή δεν έχει ήθος ο άλλος επειδή διαφημίζει πατατάκια;
Ατυχές το παράδειγμα μου, αφού μιλάμε για τραγουδιστή, ενώ εσύ είσαι ηθοποιός.
Όχι, όχι, δεν είναι καθόλου ατυχές. Δεν κρινόμαστε από τη δουλειά μας; Εγώ μπορεί να βγαίνω έξω με φούστα, τι σε νοιάζει εσένα; Παύω να είμαι καλός στη δουλειά μου; Σαφώς η προσωπική ζωή είναι αλληλένδετη με το έργο ενός καλλιτέχνη, αλλά ας σκεφτούμε τα ποσοστά πρώτα σ' αυτό.
Αποδέχεσαι τον χαρακτηρισμό του κωμικού ηθοποιού;
Όχι, είμαι ηθοποιός! Ακόμη κι αυτοί που θέλουν να με κάνουν να χαρώ, μου λένε ''Ο καλύτερος κωμικός της γενιάς σας''! Δε θέλω ταμπέλες, είμαι ένας ηθοποιός που παίζει τα πάντα. Και δεν είμαι 25 ετών, πάω για τα 51 κι έχω ένα σχετικό μέλλον μπροστά μου για 30 – 40 πράγματα ακόμη. Δεν αποποιούμαι τον κωμικό, η κωμωδία είναι δύσκολη – λέω κοινοτοπίες τώρα – όμως επαναλαμβάνω πως δεν μου αρέσουν τα στεγανά και οι ταμπέλες.
Πόσο δύσκολο ήταν να αναμετρηθείς με κοσμαγάπητους χαρακτήρες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου;
Καθόλου, εφόσον δεν μιμήθηκα. Πήρα το κείμενο ως ηθοποιός, δεν έπαιξα τον ηθοποιό που έπαιξε το ρόλο. Έπαιξα ότι έλεγε το χαρτί κι αυτό σ' αυτούς που είδαν την παράσταση και την ταινία, βγήκε 100%. Με το ''Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο'' στο Εθνικό, αυτό που είχε ενοχλήσει και που το πληρώνω τα τελευταία χρόνια, ήταν ακριβώς η τεράστια ποιοτική και εμπορική – λαϊκή επιτυχία του ταυτόχρονα. Το ίδιο και με τον ''Μπακαλόγατο''. Εάν δεν ήταν καλή παράσταση, αλλά έκανε επιτυχία, κανείς δε θά'χε πρόβλημα. Εάν πάλι ήταν καλή, αλλά πήγαινε άπατη, πάλι κανείς δε θα μιλούσε. Το ότι εγώ σκηνοθέτησα κιόλας, τους βγήκα με κόκκινο! Γιατί δεν είπε κανείς κάτι παρεμφερές για τον Άμλετ; Γιατί είμαστε αρχοντοχωριάτες!
Με τη διαφορά ότι ο Άμλετ έχει μια παγκοσμιότητα, ενώ ο Μπακαλόγατος είναι μια αμιγώς ελληνική φαρσοκωμωδία.
Όχι, διαφωνώ. Επειδή εγώ απέδειξα ότι δε μπορείς να ακυρώνεις την παράδοση σου. Είναι σα να είσαι υπήκοος και όχι ιθαγενής. Έχουμε μια τεράστια παραγωγή αρχαίου δράματος. Γιατί δε βγαίνει προς τα έξω; Έχουμε ένα τρομερό εξαγώγιμο προϊόν, αλλά δυστυχώς έχουμε επαρχιωτισμό. Με τον Κουν τα ίδια δεν έγιναν; Παίχτηκαν εδώ οι ''Όρνιθες'' και τον έβριζαν. Πάει έξω, βραβεύεται στο Παρίσι και του πλέκουν μετά το εγκώμιο γιαα την ίδια παράσταση. Του Χατζιδάκι δεν του πέταγαν δεκάρες στην ''Πορνογραφία'' και του φώναζαν ''Φύγε, μωρή αδερφή, απ' τη σκηνή''; Τα ξεχάσαμε όλα αυτά; Τον Χατζιδάκι! Ποιο Φιλιππίδη λέμε τώρα;
Φέτος επιλέγεις να ανεβάσεις Ψαθά. Ένας συγγραφέας – δημοσιογράφος που επίσης έχει γράψει το ''Προίκα μου αγαπημένη'', ένα φρικτό έργο που κορόιδευε τη μοντέρνα τέχνη, ενώ δεν είχε διστάσει να κατακεραυνώσει δημόσια και τον Χατζιδάκι.
Δεν το γνωρίζω το έργο που λες, ειλικρινά. Ήταν ένας συντηρητικός άνθρωπος. Τον κρίνουμε ως άνθρωπο, ως δημοσιογράφο;
Εν προκειμένω, μάλλον ως δημοσιογράφο.
Ως θεατρικό συγγραφέα όμως τον θεωρώ παγκόσμιας εμβέλειας. Ειδικά με τον ''Φον Δημητράκη'', που μπορεί να φαίνεται σαν μια ηθογραφία, στην ουσία όμως μπαίνει στο μεδούλι της ματαιοδοξίας και της φασίζουσας νοοτροπίας. Ο Ψαθάς μ'αυτό το έργο μπήκε στην ψυχή του φοβισμένου και ανασφαλούς ανθρώπου. Γιατί ο άλλος βγήκε και κοπάναγε τις κάμερες; Γιατί είναι ένας άνθρωπος με βαθιά ψυχολογικά προβλήματα.
Δεδομένου μάλιστα ότι το έργο γράφτηκε μεσ' στον Εμφύλιο.
Ακριβώς. Γράφτηκε το 1946 και διαδραματίζεται το ΄42. Πάει πολύ βαθιά το έργο αυτό, καθώς αναζητά την απώτερη αιτία του φόβου. Δεν λέει απλά ''ελάτε να γελάσουμε μ' αυτόν τον γελοίο τύπο'', προσπαθεί να βρει γιατί αυτός ο τύπος είναι ένας ακαλλιέργητος δειλός φασίστας.
Ήταν δική σου η επιλογή αυτού του έργου;
Ναι.
Και πως έγινε, τι σκοπό είχες μέσα σου;
Τό'χα αρκετά χρόνια στο μυαλό μου. Όταν το σκέφτηκα αρχικά, το απέρριψα επειδή φοβήθηκα έναν τόσο αρνητικό χαρακτήρα. Μετά το ξαναδιάβασα, μου είπαν και κάποιοι δικοί μου ''για ξαναδές το αλλιώς'' κι έτσι ανακάλυψα για ποιους λόγους ένα ανθρωπάκι αντιδρά έτσι. Δεν τον δικαιώνω στο τέλος, τον καταστρέφω, τον αποδομώ.
Για το τέλος, θα ήθελα να μου πεις τι ρόλο παίζει στη ζωή σου η έννοια της οικογένειας.
Πριν κάνει οικογένεια, μπορεί να λέει ότι θέλει ο καθένας. Για μένα είναι το παν η οικογένεια, η απόλυτη επαφή τουλάχιστον με έναν ακόμη άνθρωπο.
Κατάγεσαι από πολυμελή οικογένεια;
Όχι, δυστυχώς. Μεγάλωσα ως μοναχογιός, αν και έχω έναν αδερφό από άλλη μητέρα. Μεγαλύτερος κατά 18 χρόνια. Τον γνώρισα μεγάλος, αλλά αγαπιόμαστε πολύ μεταξύ μας. Η γυναίκα μου είναι από μεγάλη οικογένεια, έχει άλλες τρεις αδερφές. Εμείς βέβαια έχουμε ένα γιο, τον Δημήτρη, 16 στα 17. Ένα εξαιρετικό παιδί! Δε μπορώ να διανοηθώ ότι θα βάλω οτιδήποτε άλλο πάνω από την οικογένεια μου. Μπορώ και κάνω καλά και με κέφι τη δουλειά μου, πιστεύω, επειδή έχω αυτή την οικογένεια.
Ναι, ε; Δηλαδή αν ήσουν μόνος σου δε θα τα κατάφερνες;
Πάλι κάπως θα τα κατάφερνα, φαντάζομαι.
Και πως θα φανταζόσουν τον εαυτό σου σήμερα, 50 ετών και μόνος σου;
Να σου πω την αλήθεια, δε θα μπορούσα να με φανταστώ χωρίς τη συγκεκριμένη οικογένεια κιόλας. Θα αδικούσα και μένα και τους ανθρώπους μου. Αγαπώ τόσο το παιδί μου, ώστε δε θα τ' άλλαζα με κανένα παιδί του κόσμου (γέλια).
Σε παρακολουθεί, έρχεται στις παραστάσεις σου;
Έρχεται, αγαπάει τον πατέρα του, αλλά από μικρός μου ασκούσε κριτική για πράγματα που δεν του άρεσαν. Αυτή είναι μία καλόπιστη κριτική.
Να χαίρεσαι την οικογένεια σου, λοιπόν, Πέτρο και σ' ευχαριστώ γι' αυτή τη συζήτηση.
Εγώ σ' ευχαριστώ πολύ και σας περιμένω όλους στο θέατρο Μουσούρη. Πρεμιέρα έχουμε στις 17 Οκτωβρίου.
