Μεγάλωσε σε καλλιτεχνική οικογένεια - ο πατέρας της καθώς και τα δύο της αδέρφια Κώστας και Πέτρος Λαλές είναι επίσης καλλιτέχνες. Οι Γιόκο Όνο, Πέδρο Αλμοδόβαρ και Γιάννης Ρίτσος είναι ανάμεσά στα πρότυπά της. Αποφοιτώντας από την ΑΣΚΤ βρέθηκε με υποτροφία στη Σχολή Οπτικών Τεχνών της Νέας Υόρκης όπου ζει τα τελευταία τρία χρόνια. Έχει ήδη αρκετές διακρίσεις, είναι μάλιστα θυμάμαι από τους νέους δημιουργούς που εξήρε η Μάρτα Μινούχιν σε περσινή μου συνέντευξη μαζί της. Απόγονος και η ίδια Μικρασιατών προσφύγων, η Γεωργία έχει ιδιαίτερη ευαισθησία με το προσφυγικό και από εκεί ορμώμενη συμμετείχε το '15 στη διεθνή καμπάνια #OrangeVest, κυκλοφορώντας με ένα σωσίβιο στους δρόμους της Νέας Υόρκης και άλλων μεγαλουπόλεων. Έχει επιπλέον μεγάλη οργή για τη μοίρα που επιφύλαξε η κρίση στη γενιά της, μια γενιά με υποθηκευμένο μέλλον, «καταδικασμένη» καθώς λέει να πληρώσει τις αμαρτίες των προηγούμενων οι οποίοι επιχειρούν κιόλας συχνά με τρόπο σαρκαστικό να αποποιηθούν ευθύνες πουλώντας πνεύμα. Εκεί εστιάζει η νέα της περφόρμανς In Crisis, στη διάρκεια της οποίας θα «καταβροχθίζει» τα χρήματα που τάχα «φάγαμε όλοι μαζί» όταν «λεφτά υπήρχαν». Δράση που μου θύμισε επίσης την πρακτική των Αραουκάνο, μιας από τις πλέον ανυπότακτες Νοτιοαμερικάνικες φυλές Ινδιάνων που όταν συνελάμβαναν κάποιον κονκισταδόρ τον έδεναν σε ένα δέντρο και τον τάιζαν χρυσάφι ώσπου να σκάσει, καθώς αναφέρει ο Εδουάρδο Γκαλεάνο στις Μνήμες Φωτιάς. Ιδού τι είπαμε λίγο προτού ξεκινήσει το συμβολικό της «γεύμα» τη Δευτέρα 15/5 στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, ανήμερα των εγκαινίων της έκθεσης Tidal Flow Revisited (ώρα έναρξης 8.00μμ, είσοδος ελεύθερη).
— Καταρχήν πώς τολμάς να «προσβάλλεις» το χρήμα «τρώγοντάς» το; Ακούγεται σαν πράξη «βλάσφημη» εναντίον της εμβληματικότερης θεότητας!
Το χρήμα είναι σίγουρα το πρώτο, πιο διάσημο και ευρύτερα διαδεδομένο έργο εννοιολογικής τέχνης! Το χρήμα, τα χαρτονομίσματα στην συγκεκριμένη περίπτωση, είναι χαρτί όπου έχει προστεθεί μια συγκεκριμένη αξία. Τρώγοντάς τα στη διάρκεια της περφόρμανς, δεν προσβάλλω τον Θεό της Οικονομίας. Δεν προσβάλλουν τον Ναζωραίο οι πιστοί του που κοινωνούν «μεταλαμβάνοντας» το σώμα και το αίμα του. Η έννοια της βρώσης και της κατάποσης φέρει από τα αρχαία χρόνια μια αίσθηση ιεροτελεστίας και θυσίας. 'Όμως από την γενιά μου έχει ζητηθεί «να θυσιαστεί», να στερέψει από όνειρα, να απαρνηθεί τις φιλοδοξίες, την αυτοπραγμάτωσή της γιατί «λεφτά... δεν υπάρχουν». Για μας οπότε η ιεροτελεστία αυτή έχει μετατραπεί σε ένα μαρτύριο, σε μια διαρκή αυτοθυσία κι αυτή την αίσθηση θα προσπαθήσω να μεταδώσω μέσω της περφόρμανς In Crisis όπου θα «μπουκώνομαι» με υπερμεγέθη χαρτονομίσματα.
Η χώρα αυτή που ανέκαθεν έμοιαζε να «μισεί» τα νιάτα, σήμερα τα έχει καταδικάσει κυριολεκτικά. Ο νέος στην Ελλάδα υποτιμάται, προσβάλλεται, κακοπληρώνεται και γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης όσο ποτέ.
— Λες ότι εμπνεύστηκες από το «μαζί τα φάγαμε» του Πάγκαλου. Τι εννοείς ότι εσύ, η οικογένειά σου, οι φίλοι σου δεν πήρατε μέρος στο «τραπέζι», δεν ζούσατε «πάνω από τις δυνάμεις σας», δεν πιστέψατε στην τεχνητή ευμάρεια;
Θυμάμαι αμυδρά ότι όταν ήμουν 10-12 χρονών, κάθε μήνα έστελνε η τράπεζα κι από μια πιστωτική στους γονείς μου. Η μητέρα μου δεν τις είδε ποτέ με καλό μάτι και έτσι δεν τις χρησιμοποιήσαμε πολύ. Όμως αυτή δεν ήταν η εικόνα της μέσης ελληνικής οικογένειας. Ο κόσμος δεν ήταν ενημερωμένος για το τι ακριβώς είναι οι πιστωτικές κάρτες και πώς πρέπει να τις χειρίζεσαι, με αποτέλεσμα να χρεώνονται δάνεια τα οποία αδυνατούσαν να αποπληρώσουν. Στην όλη κατάσταση συνέβαλε η κακή διαχείριση του δημοσίου πλούτου. Η απαξιωτική δήλωση του Πάγκαλου έγινε το 2010, όταν άρχισαν να αποκαλύπτονται τα τεράστια οικονομικά ελλείμματα και η φιλοσοφία της μίζας και της λαμογιάς, που ακόμα μαστίζουν την χώρα μας. Η αυθάδεια και το θράσος αυτής της δήλωσης εκφράζουν την σιγουριά πως κανείς μεγάλος καταχραστής ή φοροφυγάς δεν πρόκειται ποτέ να τιμωρηθεί στην Ελλάδα εφόσον όλοι είμαστε συνένοχοι, όλοι τάχα επωφεληθήκαμε. Ας τα πουν αυτά στους χιλιάδες ανθρώπους που πασχίζουν να πληρώσουν φόρους και χρέη στο δημόσιο, τον κατ' εξοχήν κακοπληρωτή - σε μέλος της δικής μου μόνο οικογένειας π.χ. οφείλονται 10.000 Ευρώ εδώ και μία επταετία. Τα χρήματα ήρθαν ως κρατικά κονδύλια για να πληρωθεί δουλειά που έγινε και υπηρεσίες που προσφέρθηκαν, αλλά όπως φαίνεται στα δημόσια έγραφα, κατέληξαν εντέλει στην κατηγορία «Άλλα Έξοδα». Αντίστοιχες περιπτώσεις υπάρχουν σε κονδύλια τα οποία προορίζονταν για την υγεία, για την παιδεία, τον πολιτισμό, τις νέες θέσεις εργασίας αλλά τελικά κατέληξαν στην κατηγορία με τα «Άλλα Έξοδα» και τα «Άλλα Στόματα».
— Τι πιστεύεις για τη γενιά σου; Την έκανε ενδεχομένως η εμπειρία της κρίσης ωριμότερη, «σοφότερη»;
Η γενιά μου παλεύει καθημερινά να επιβιώσει και να καταξιωθεί μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο που εθελοτυφλεί, που το μόνο που ζητά είναι «να θυσιαστούμε» όλοι εμείς που ήμαστε το μέλλον αυτής της κοινωνίας, που θα φέρουμε τις καινούργιες ιδέες, που κυοφορούμε το αύριο και την ελπίδα αυτού του τόπου. Η χώρα αυτή που ανέκαθεν έμοιαζε να «μισεί» τα νιάτα, σήμερα τα έχει καταδικάσει κυριολεκτικά. Ο νέος στην Ελλάδα υποτιμάται, προσβάλλεται, κακοπληρώνεται, γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης όσο ποτέ. Τα παιδιά της γενιάς μου είτε μεταναστεύουν είτε προσπαθούν να δημιουργήσουν από το «μηδέν» θέσεις εργασίας στήνοντας συνεταιρικές επιχειρήσεις μεταξύ τους, αν βέβαια καταφέρουν να τα βγάλουν πέρα με τη γραφειοκρατία.
— Η κρίση και «τα πολλά της μέτωπα στον δημόσιο χώρο» σε είχε απασχολήσει και στην περσινή σου δουλειά πέρσι στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.
Το '16 είχα επικεντρωθεί σε μια σειρά δημόσιες δράσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για την προσφυγική κρίση, το #Orangevest. Το έργο παρουσιάστηκε στην Νέα Υόρκη και άλλες αμερικανικές πολιτείες καθώς και στις Βρυξέλες. Με απασχόλησε και με απασχολεί ακόμα η παγκόσμια έξαρση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας που συναντάται πιο έντονα έξω από τα μεγάλα αστικά κέντρα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχει μέσα στις μεγαλουπόλεις. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο αυτών μου των δράσεων είναι η χρήση της ελευθερίας του λόγου. Δυστυχώς τα ακροδεξιά, φασιστικά και ρατσιστικά στοιχεία υπερασπίζονται και ζητωκραυγάζουν τις απόψεις τους δημοσίως περισσότερο από τα δημοκρατικά, τα φιλελεύθερα μυαλά. Θεωρούμε πολλοί ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι δημοκρατικές αξίες είναι δεδομένες και δεν χρειάζεται να τις προασπιζόμαστε σε καθημερινή βάση. Αυτό είναι φυσικά τεράστιο λάθος εφόσον πλέον τίποτα δεν είναι δεδομένο.
— Είχε εκτιμάς αποτέλεσμα αυτή η πρωτοβουλία; Το λέω γιατί ορισμένοι κατηγορούν τέτοιες δράσεις ως «θέαμα για το θέαμα». Τι αντιδράσεις συνάντησες;
Στις δράσεις αυτές συμμετείχαν μετανάστες και προσφυγές που διαμένουν σε Αμερική και Ευρώπη. Οι αντιδράσεις, τώρα, είναι όλες ευπρόσδεκτες - κάθε που δημοσιεύω ένα καινούργιο έργο μου, ανυπομονώ όχι μόνο για τα θετικά αλλά και για τα αρνητικά σχόλια. Άμα το έργο δεν προκαλεί αντιδράσεις, δεν διαταράσσει το κοινωνικό status quo, δεν δημιουργεί αιχμές, τότε δεν είναι αρκετά δυνατό. Θεωρώ επιπλέον πολύ σημαντικό να μάθουμε να συμπάσχουμε με την αγωνία και τον πόνο του άλλου. Η τέχνη μπορεί να το μεταδώσει αυτό δημιουργώντας στον θεατή μηχανισμούς ευαισθητοποίησης και αλληλεγγύης. Το #OrangeVest παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες από πρόσφυγες και κάτοικους των Βρυξελλών. Οι πρόσφυγες που συμμετείχαν είναι επίσης καλλιτέχνες, μετά την δράση μάλιστα μου έστειλαν μήνυμα όπου μου εξηγούσαν το πώς η συμμετοχή τους στο έργο τούς γέμισε αυτοπεποίθηση και πίστη ότι μπορούν να εκφραστούν και να ακουστούν μέσω της ίδιας τους της τέχνης. Αυτό και μόνο επισκίασε νομίζω ολοκληρωτικά όποια αρνητικά ή ρατσιστικά σχόλια ακούστηκαν γύρω από το έργο.
— Τι θα μπορούσε να δράσει ανασταλτικά στα ρατσιστικά και ξενοφοβικά φαινόμενα; Μια σωστή παιδεία, ίσως;
Μα η κρίση ηθών και αξιών είναι που οδήγησε στην οικονομική. Φυσικά και θα βοηθούσε μια σωστή παιδεία, όμως ποιος θα την προσφέρει, τα σχολεία, η τηλεόραση ή η κατευθυνόμενη ενημέρωση; Η συνύπαρξη πολλών διαφορετικών πολιτισμών εξοικειώνει με το ανοίκειο, η ανταλλαγή πολιτισμικών στοιχείων ανανεώνει την κοινωνική αντίληψη και την καλλιτεχνική έκφραση μιας κοινωνίας. Η τέχνη εκπαιδεύει αλλά είναι δύσκολο να διαδοθεί στις μάζες γιατί πρέπει ο θεατής να την ανακαλύψει μέσα στα μουσεία και τις γκαλερί, δεν μπαίνει μες στα σπίτια του κόσμου, δεν διασταυρώνεται μαζί της στις καθημερινές του διαδρομές. Για αυτό με ενδιαφέρουν πολύ οι δράσεις στον δημόσιο χώρο. Δεν θα μπορούσα ποτέ να κάνω γκράφιτι για λόγους υγείας, όμως και οι εφήμερες δράσεις στην πόλη (performances) είναι επίσης κατά κάποιο τρόπο street art.
— Στη Νέα Υόρκη όπου ζεις τώρα, ακούγεται άραγε ακόμα το «ελληνικό ζήτημα»;
Όσο κι αν εκπλήσσει, οι Νεοϋορκέζοι είναι πολύ καλά ενημερωμένοι για την κατάσταση στην Ελλάδα. Οι New York Times π.χ. ασχολούνται συστηματικά. Εκείνο που αγνοούν είναι πόσο βαθιά ξενοφοβική και ομοφοβική είναι η ελληνική κοινωνία. Φοβόμαστε οτιδήποτε το διαφορετικό, προτιμάμε να είμαστε τσιτωμένοι και μέσα στα κόμπλεξ, παρά ευτυχισμένοι και ειλικρινείς με τον εαυτό μας. Μια ζωή προσπαθούμε να πραγματοποιήσουμε να όνειρα και τις απαιτήσεις που έχουν οι άλλοι για μας, κάνουμε τα όνειρά τους δικά μας και στο τέλος ξεχνάμε τι πραγματικά θέλουμε εμείς από τη ζωή μας.
— Η ως τώρα εμπειρία της διαμονής σου στο «Μεγάλο Μήλο»;
Λατρεύω την ζωή μου στην Νέα Υόρκη, όταν πήγα δεν ήξερα κανέναν και τώρα έχω ήδη την δική μου οικογένεια, τον άντρα μου. Άμα δουλεύεις σκληρά κι αγαπάς αυτό που κάνεις οι ορίζοντες ανοίγονται, οι δρόμοι επίσης. Με έχουν ήδη καλέσει διάφορα Πανεπιστήμια και Μουσεία όπως το Yale και το MΟMA να μιλήσω για το έργο και την εμπειρία μου από τις δράσεις στον δημόσιο χώρο. Στην πόλη αυτή θέλουν να μάθουν από τον ξένο και τον νέο άνθρωπο, ανυπομονούν να δουν τι έχεις να προσφέρεις στην κοινωνία και τον πολιτισμό και σε ενθαρρύνουν να το κάνεις. Με χαλάει λίγο το κρύο κλίμα αλλά ταυτόχρονα με κρατάει σε εγρήγορση. Μου λείπει επίσης το ηλιοβασίλεμα που από το σπίτι μου στο Χαϊδάρι το έβλεπα καθημερινά, εδώ δεν μπορείς να το δεις αν δεν μένεις ψηλά σε κάποιον ουρανοξύστη. Η Νέα Υόρκη έχει βέβαια πολλά άλλα να σου προσφέρει, οπότε δεν σκοπεύω να την εγκαταλείψω σύντομα! Θα επιστρέφω ωστόσο τακτικά στην Ελλάδα για καλλιτεχνικά δρώμενα, αποσκοπώντας με τη δουλειά μου να συμβάλλω στη δημιουργία μιας γέφυρας πολιτισμού.
— Πόσο μακρινός σου φαίνεται εκεί στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ο ελληνικός «μικρόκοσμος» και πόσο πιο αντικειμενικά μπορείς πια να τον κρίνεις;
Α, δεν είναι και τόσο μακρινός όσο φαίνεται, ειδικά τώρα με το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πολλές φορές κιόλας εγώ είμαι που ενημερώνω φίλους και συγγενείς για την ελληνική επικαιρότητα! Φοβάμαι δε ότι δεν θα μπορέσω πιστεύω ποτέ να τον κρίνω αντικειμενικά γιατί έχω μεγαλώσει μέσα σε αυτόν τον «μικρόκοσμο». Την αγαπώ βλέπεις τη χώρα μου και γι' αυτό είμαι πολύ επικριτική αλλά και απαιτητική απέναντι στην ελληνική κοινωνία, είμαι πάντα αυστηρή με όσους αγαπάω.
— Πόσο επίκαιρη βρίσκεις τη σύγχρονη ελληνική τέχνη; Η εμπειρία σου από τη νεοϋορκέζικη καλλιτεχνική σκηνή;
Πάντα πιστεύω η τέχνη ανταποκρίνεται στα σημάδια των καιρών, είτε αυτό είναι μια συνειδητή επιλογή του καλλιτέχνη είτε ασυνείδητη. Ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά, δεν έχει επιλογή, είναι προϊόν της εποχής του. Τόσο στη Νέα Υόρκη, όσο και στην Αθήνα οι καλλιτεχνικές σκηνές είναι σήμερα πολύ δυνατές, όμως οι νέοι δημιουργοί έχουν σαφώς μεγαλύτερη στήριξη στην Αμερική και βέβαια μεγαλύτερο κοινό. Ο νέος Έλληνας καλλιτέχνης θα δυσκολευτεί πολύ να επικοινωνήσει την αξία του γιατί προσπαθεί να δημιουργήσει μέσα σε ένα σύστημα καταπίεσης, φαυλοκρατίας, ύφεσης και ανυπαρξίας σοβαρών υποστηρικτικών υποδομών. Ασφυκτιά, νιώθει πως δεν ακούγεται η φωνή του - εγώ τουλάχιστον έτσι ένιωσα. Εδώ στη Νέα Υόρκη η τέχνη παρακολουθεί, καταγράφει και σχολιάζει διαρκώς την επικαιρότητα, λειτουργεί σαν ένα ακόμα ΜΜΕ.
— Επόμενο πρότζεκτ σου;
Ετοιμάζω μια σειρά δημόσιες δράσεις πάνω στην έξαρση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού τόσο στην Αμερική όσο και στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την έκφραση του δικαιώματος στην διαφορετικότητα και στις υπό αίρεση σήμερα θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας.
Ιnfo:
In Crisis
Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά
15/5, 8.00μμ, είσοδος ελεύθερη
σχόλια