«Γιατί η πυρκαγιά αποτελεί καθοριστική τομή στην ιστορία της πόλης;» ρωτήσαμε τον σκηνοθέτη Γρηγόρη Βαρδαρινό λίγο πριν την πρώτη φεστιβαλική προβολή του ντοκιμαντέρ «Θεσσαλονίκη 1917: η Φωτιά που Γέννησε μια Πόλη» στο 11ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ στη Χαλκίδα.
«Την επόμενη ημέρα της Μεγάλης Πυρκαγιάς όλο το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι καμμένο και ισοπεδωμένο» μας εξηγεί. «Είναι μια χρυσή ευκαιρία για να ανοικοδομηθεί εξαρχής με σύγχρονο πολεοδομικό σχεδιασμό με μεγάλους δρόμους και λεωφόρους, μνημειακούς άξονες, πάρκα και ένα ενιαίο διοικητικό κέντρο. Ως τότε το κέντρο της πόλης ήταν ένας λαβύρινθος από στενά σοκάκια και αδιέξοδα, με χαμόσπιτα και μικρά μαγαζάκια. Με το νέο σχέδιο η πυρίκαυστος περιοχή χωρίζεται σε μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα, με απαλλοτρίωση των πρότερων μικροιδιοκτησιών, τα οποία δημοπρατούνται δημόσια, με ευνοημένους τους μεγαλοιδιοκτήτες.
Είναι η αρχή του τέλους για τους εβραίους της Θεσσαλονίκης, ένα τέλος που θα επέλθει οριστικά το 1943 στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στο ιστορικό κέντρο της πόλης έγιναν παρανάλωμα του πυρός 9,500 κτήρια και έμειναν άστεγοι πάνω από 70,000 άνθρωποι (52.000 εβραίοι, 11.000 μουσουλμάνοι και 10.000 χριστιανοί). Οικονομικές και εμπορικές λειτουργίες, διοικητικές υπηρεσίες, χώροι αναψυχής και τα σημαντικότερα πνευματικά και θρησκευτικά ιδρύματα των εθνο-θρησκευτικών κοινοτήτων μαζί με τα αρχεία τους (16 συναγωγές και η αρχιραββινεία, 12 τζαμιά και 3 χριστιανικοί ναοί μεταξύ των οποίων ο πολιούχος Άγιος Δημήτριος και ο επιβλητικός καθεδρικός του Αγίου Νικολάου του Τρανού στην σημερινή Αριστοτέλους) καταστράφηκαν ολοσχερώς.
σχόλια