Ανταλλάσσουν τους χειρότερους των χαρακτηρισμών, αλληλοαποκαλούνται έμποροι της θρησκείας, υποκριτές, ζηλωτές, χορηγοί της τρομοκρατίας. Τώρα, όμως, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, οι αρχιτέκτονες της Μέσης Ανατολής, επεκτείνουν τον ανταγωνισμό τους σε ένα νέο εκπληκτικό πεδίο, που δεν είναι άλλο από την ισότητα των φύλων.
Τώρα δείχνουν να αγωνίζονται για το ποιος μπορεί να επιταχύνει εκ νέου την αναθεώρηση των κατασταλτικών κανόνων τους εναντίον των γυναικών. Ο αρχηγός της αστυνομίας της Τεχεράνης ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι η λεγόμενη αστυνομία ηθικής που περιπολεί την πρωτεύουσα δεν θα τιμωρούσε αυθωρεί και παραχρήμα τις γυναίκες που εντοπίζονταν χωρίς να φορούν hijab.
Στη Σαουδική Αραβία, μια από τις πιο εχθρικές χώρες αναφορικά με τα δικαιώματα των γυναικών, οι αρχές αυτή την εβδομάδα επέτρεψαν σε γυναίκες να συμμετάσχουν σε διεθνείς αγώνες σκακιού, χωρίς να φορούν την ολόσωμη ενδυμασία, την abaya, όπως είναι γνωστή, με την οποία οφείλουν να εμφανίζονται δημοσίως. Η απόφαση αυτή είναι η πιο πρόσφατη σε μια σειρά από φιλελεύθερες κινήσεις που προωθήθηκαν από τον πρίγκιπα Mohammed bin Salman, τον νέο ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας, και που περιλαμβάνουν ακόμη και το να επιτραπεί στις γυναίκες να οδηγούν...
Οποιαδήποτε πρόοδος σε οποιαδήποτε χώρα θα επηρεάσει πραγματικά την κατάσταση στις γειτονικές χώρες. Θα έχει ίσως μια έμμεση επίδραση στο Ιράν για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών, επειδή δεν θέλουν να θεωρηθούν ως μια καταπιεστική κυβέρνηση για τα γυναικεία δικαιώματα, ειδικά ενώπιον της διεθνούς κοινότητας.
Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν βρίσκονται "απέναντι" με όλους τους πιθανούς τρόπους: από το κομμάτι που αφορά την πίστη στο Ισλάμ και τα παρακλάδια τους, από τη στάση που κράτησαν αναφορικά με τον πόλεμο στη Συρία Συρία και την Υεμένη, από την πολιτική του Λιβάνου και τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επίσης, συγκρούονται ακατάπαυστα για το θέμα της πετρελαιοπαραγωγής, για το θέμα της θρησκευτικής αφοσίωσης και για τη στάση τους απέναντι στην τρομοκρατία. Όμως και οι δύο φαίνεται να λαμβάνουν υπ' όψιν τις εσωτερικές, αλλά και τις διεθνείς πιέσεις για τα δικαιώματα των γυναικών.
Ακόμη και με τους αυστηρούς κανόνες διάκρισης μεταξύ των δύο φύλων που επιβλήθηκαν μετά την ισλαμική επανάσταση του Ιράν το 1979, οι γυναίκες του Ιράν είχαν ιστορικά περισσότερες ελευθερίες από τις γυναίκες στη Σαουδική Αραβία. Ωστόσο, με την άνοδο του πρίγκιπα Mohammed στον θρόνο, σημειώθηκε μια χαλάρωση στην αυστηρή τυπολατρία μέσα στην καθημερινότητα και στην πιεστική ατζέντα που κρατούσε τις γυναίκες σε εξαιρετικά δυσμενή θέση.
Επί των ημερών του, πολύ σύντομα θα επιτραπεί στις γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας θα επιτραπεί η παρακολούθηση αγώνων ποδοσφαίρου, ενώ τον Ιούνιο, σύμφωνα με σχετική κυβερνητική απόφαση, θα τους επιτραπεί να οδηγούν όχι μόνο αυτοκίνητα, αλλά και φορτηγά και μοτοσικλέτες. Δεν είναι σαφές εάν αυτές οι αλλαγές στη Σαουδική Αραβία οδήγησαν άμεσα στην προσπάθεια για αντίστοιχες αλλαγές και στο Ιράν. Όμως κάποιοι υποστηρίζουν ότι υπάρχει σύνδεση...
Η Roya Hakakian, ιρανο-αμερικανίδα ποιήτρια και δημοσιογράφος, που έχει δημιουργήσει το Ίδρυμα Τεκμηρίωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ιράν στο New Haven, αναφέρει σε σχετικό άρθρο της που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στους New York Times ότι οι γυναίκες στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία επωφελούνται από αυτόν τον ανταγωνισμό "ανάμεσα στα δύο καθεστώτα που αγωνίζονται να παρουσιάσουν μια σύγχρονης μέτριας εναλλακτική λύση ισλαμικού χαρακτήρα -παρ' όλα αυτά - στο όλο ζήτημα".
Αναφέρθηκε μάλιστα και στην Mariam Memarsadeghi, συνιδρύτρια της Tavaana, μιας ιστοσελίδας πολιτικής ιστορίας για το Ιράν, η οποίος ζει τώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες, και είχε δηλώσει ότι αισθανόταν απλώς "ευτυχής για τις γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας", αλλά "ενθουσιασμένη που η ψεύτικη ηθική υπεροχή του ιρανικού καθεστώτος είναι ότι οι νόμοι και οι ενέργειες του κατά των δικαιωμάτων των γυναικών γίνονται πλέον αντιληπτές ακόμη και από μια χώρα που θεωρείται ως η πλέον καθυστερημένη στο ζήτημα των γυναικείων δικαιωμάτων".
Βέβαια δεν βλέπουν όλοι αυτή τη σύνδεση ανάμεσα στις δύο χώρες, αποδίδοντας τις αλλαγές στο Ιράν σε άλλες αιτίες. Λένε ότι ο νεαρός πληθυσμός του Ιράν αποδείχθηκε πολύ πιο ανθεκτικός στους κοινωνικούς περιορισμούς της κυβέρνησης σε σύγκριση με τους γονείς τους. Η χαλαρή επιβολή του γυναικείου κώδικα ενδυμασίας στο Ιράν μπορεί να είναι εν μέρει ριζωμένη στην αδυναμία της δίωξης, των προστίμων και της φυλάκισης των παραβατών.
"Η σύλληψη των γυναικών και οι δίκες τους αποδείχθηκαν εξαιρετικά χρονοβόρες", δηλώνει ο Nader Karimi Joni, ιρανός δημοσιογράφος στην Τεχεράνη. Ο νόμος δεν έχει αλλάξει, λέει, αλλά τώρα, "τα χρηματικά πρόστιμα και οι ποινές αντικαθίστανται μερικές φορές από την καταδίκη σε κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα".
Άλλοι πάλι επισημαίνουν ότι το Ιράν εξακολουθεί να απαιτεί από τις γυναίκες να φορούν μαντίλες. Η Shahrzad Razaghi, μια 24χρονη καλλιτέχνις της Τεχεράνης που συνελήφθη το 2012 επειδή δεν φορούσε σωστά το hijab της, δήλωσε ότι η νέα πιο χαλαρή πολιτική σε καμία περίπτωση "δεν σημαίνει ότι μπορώ να βγω στους δρόμους χωρίς hijab".
"Λυπάμαι βαθύτατα που το λέω, αλλά είμαστε στο 2017 και εξακολουθούμε να μιλάμε για το τι μπορούμε να φοράμε και τι όχι ", λέει η Suad Abu-Dayyeh, μια Παλαιστίνια που είναι ο σύμβουλος της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής για την "Equality Now", μια παγκόσμια ομάδα υπεράσπισης των δικαιωμάτων των γυναικών. Ωστόσο, όπως λέει, "ελπίζουμε ότι αυτό που συμβαίνει στη Σαουδική Αραβία θα συνεχιστεί". Και η ίδια πιστεύει ότι οι αλλαγές στο Ιράν σχετίζονται με τα βήματα που κάνει η Σαουδική Αραβία και ότι είναι σαν η μία χώρα να παρακολουθεί την άλλη επ' αυτού του θέματος.
"Οποιαδήποτε πρόοδος σε οποιαδήποτε χώρα θα επηρεάσει πραγματικά την κατάσταση στις γειτονικές χώρες", τονίζει. "Θα έχει ίσως μια έμμεση επίδραση στο Ιράν για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών, επειδή δεν θέλουν να θεωρηθούν ως μια καταπιεστική κυβέρνηση για τα γυναικεία δικαιώματα, ειδικά ενώπιον της διεθνούς κοινότητας".
Ο Muna AbuSulayman, ένας από τους πρώτους τηλεπαρουσιαστές της Σαουδικής Αραβίας, δήλωσε ότι αντιμετωπίζει αυτή τη χαλάρωση των μέτρων εναντίον των γυναικών στη χώρα τους, ως μέρος μιας ευρύτερης επιθυμίας των Σαουδαράβων να ενστερνιστούν μια πιο σύγχρονη ζωή. Πιστεύει πάντως ότι γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να συγκριθούν με τον γυναικείο πληθυσμό στο Ιράν.
Αντίθετα, η κα AbuSulayman τονίζει ότι σε ορισμένες περιοχές της Σαουδικής Αραβίας οι γυναίκες μπορούν να κυκλοφορούν με ακάλυπτο το κεφάλι ή με λιγότερο αυστηρή περιβολή, χωρίς να φοβούνται ότι θα τιμωρηθούν ή θα τις επιπλήξουν.
Το αν η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας να επιτρέψει σε γυναίκες να παρακολουθούν ποδοσφαιρικούς αγώνες, θα οδηγήσει το Ιράν να κάνει το ίδιο δεν είναι σαφές. Προκαλεί, όμως, εντύπωση το ότι λίγο μετά τη δημοσίευση αυτής της απόφασης, στα τέλη Οκτωβρίου, το Ιράν γνωστοποίησε ότι θα επιτρέπει σε γυναίκες να παίρνουν μέρος σε διεθνείς διαγωνισμούς στο εξωτερικό, όπως έγινε στην περίπτωση του διαγωνισμού σκάκι για πρώτη φορά.
Από την πλευρά της, η Farideh Farhi, Ιρανή καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης, δήλωσε ότι δεν περίμενε να εμφανιστεί το ζήτημα των γυναικών-θεατών ποδοσφαίρου στο Ιράν μέχρι να φιλοξενηθεί στη χώρα ένας μεγάλος αγώνας. Ας σημειωθεί μόνο ότι αρκετές γυναίκες στο Ιράν έχουν κινδυνεύσει με σύλληψη και φυλάκιση ακόμη αψηφώντας τις απαγορεύσεις συμμετοχής σε τέτοιες εκδηλώσεις.
Όπως εξηγεί η ίδια, όσο παλιά είναι η λαχτάρα των γυναικών να έχουν πρόσβαση σε τέτοιες αθλητικές διοργανώσεις, άλλο τόσο παλιά είναι η αντίσταση των θρησκευτικών αρχών στο να τους το επιτρέψουν. Μάλιστα, θεωρεί ότι αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να επιλυθεί ούτε μέσω του "ανταγωνισμού με τη Σαουδική Αραβία". "Οι σταδιακές και αμήχανες προσαρμογές στις κοινωνικές και πολιτισμικές διαμάχες ταιριάζουν περισσότερο στο στυλ της Ισλαμικής Δημοκρατίας", καταλήγει.
Πηγή: New York Times
σχόλια