O Edward Opp βρέθηκε στη Ρωσία την κατάλληλη στιγμή, όταν όλα άλλαζαν. Και δεν την εγκατέλειψε ποτέ. Με την αφορμή της έλευσής του στη Θεσσαλονίκη (θα μιλήσει στο TEDxUniversityofMacedonia 2014 αυτό το Σάββατο) του ζητήσαμε να μας δώσει μια μικρή πρόγευση της ομιλίας του, και να μας αφηγηθεί τη ζωή του.
Ο ίδιος επέλεξε και τις φωτογραφίες που δημοσιεύουμε, μετά από ειδική άδεια.
Σε ένα άρθρο, η φωτογραφία δεν πρέπει να είναι εικονογράφηση του κειμένου, αλλά να προσθέτει σε αυτό τη δική της διάσταση. Η φωτογραφία είναι ένα πολύ δυνατό μέσο. Σαν «καλή τέχνη» δεν έχει μόνο κυριολεκτικές πτυχές, αλλά και οπτικές.
Διάβασα ότι πήρατε την πρώτη σας φωτογραφική κάμερα ενώ ζούσατε στην Ιαπωνία, όντας έφηβος.
Ναι, κι έτσι ανακάλυψα τη φωτογραφία! Στην Ιαπωνία είναι πολύ δημοφιλής. Στο διεθνές σχολείο μου στην Ιαπωνία είχαμε μία ομάδα φωτογραφίας, στην οποία ήμουν μέλος. Η Ιαπωνία είναι ένα τόσο εξωτικό μέρος που στην αρχή φωτογράφιζα μόνο τουριστικά αξιοθέατα. Αργότερα ξεκίνησα να φωτογραφίζω πρόσωπα και μέρη.
Παρ’ όλα αυτά, δεν γίνατε «επίσημα» φωτογράφος παρά μόνο πολύ αργότερα. Μπορείτε να μου μιλήσετε γι’ αυτό το κενό; Δεν σκεφτήκατε ότι είστε σε αυτό τόσο καλός που θα μπορούσατε να το κάνετε επάγγελμα;
Στην πραγματικότητα, αφού επέστρεψα από την Ιαπωνία στην πατρίδα μου στους Klamath Falls του Όρεγκον, μία αγροτική πόλη με πληθυσμό 15.000 άτομα, ήμουν πολύ τυχερός και βρήκα δουλειά για δύο χρόνια ενώ ήμουν στο λύκειο σε μία τοπική εφημερίδα. Και ήμουν πολύ τυχερός που το αφεντικό μου ήταν ένας φωτογράφος ιδιαίτερα έμπειρος και επαγγελματίας.
Πώς έγινε η επανασύνδεσή σας με τη φωτογραφία, και μάλιστα στη Μόσχα;
Μετά το λύκειο δεν ασχολήθηκα καθόλου με τη φωτογραφία και δεν σκόπευα να το κάνω. Όταν ολοκλήρωσα ένα χρόνο ρωσικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Leningrad, σε ηλικία 32 ετών, είχα αποφασίσει ότι ήθελα να ζήσω και να δουλέψω για λίγο καιρό στη Ρωσία. Σκεφτόμουν πως είτε θα εργαζόμουν ως προγραμματιστής είτε θα ξεκινούσα πάλι να ασχολούμαι με τη φωτογραφία. Συνειδητοποίησα ότι η φωτογραφία θα μου έδινε την ευκαιρία να γνωρίσω καλύτερα τη χώρα, σε σύγκριση με το να κάθομαι μόνιμα πίσω από ένα γραφείο...
Ξεκινήσατε σαν φωτορεπόρτερ σε μία από τις εφημερίδες της νέας εποχής της Perestroika, στην Kommersant. Τι θυμάστε από εκείνη την περίοδο που τα πάντα στη Σοβιετική Ένωση ήταν ρευστά;
Είχαμε μία έκρηξη νέων δυνατοτήτων και ένα νέο κύμα εφημερίδων ξεφύτρωνε στη Ρωσία σαν τα μανιτάρια. Πράγματα που προηγουμένως θεωρούνταν ταμπού να τα φωτογραφίζει κανείς, τώρα γίνονταν επιτέλους προσβάσιμα. Όμως, πρέπει να το πω: Η δημοσιογραφία εκείνη την εποχή ήταν λίγο ανεύθυνη και μεροληπτική.
Ενώ βρισκόσασταν εκεί συνεργαστήκατε με τα πιο μεγάλα Δυτικά μέσα επικοινωνίας, όπως είναι το TIME, οι New York Times κ.α. Νιώσατε ποτέ περίεργα όντας ένας Αμερικάνος στη Ρωσία εκείνη την εποχή;
Δεν ένιωσα ποτέ περίεργα. Ήταν αναζωογονητικό! Η προσοχή του κόσμου ήταν στραμμένη προς τη Ρωσία και την Perestroika εκείνη την περίοδο και υπήρχε πολύς ανταγωνισμός από άλλους, πιο έμπειρους από εμένα φωτογράφους από τη Δύση. Ένιωθα πολύ τυχερός κάθε φορά που μου ανέθεταν μία δουλειά σε συνεργασία με ένα μεγάλου κύρους δυτικό μέσο.
Τι σας αρέσει περισσότερο να φωτογραφίζετε;
Μου αρέσει να ασχολούμαι με κάθε είδους κοινωνική φωτογραφία, με τους ανθρώπους, τον τρόπο ζωής μας, τις αλλαγές της, τα προβλήματα, τις τραγωδίες, την ευτυχία, θέματα που είναι συνήθως δύσκολο να αιχμαλωτίσεις. Με τον καιρό, αρχίζεις να αναγνωρίζεις την ψυχολογία στη φωτογραφία, όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και στο περιβάλλον τους. Η φωτογραφία είναι ένα πολύ βαθύ είδος.
Το στυλ σας έχει χαρακτηριστεί ως «απαθές, τρομακτικό, κρύο, υπερευαίσθητο στη στιγμή». Συμφωνείτε με αυτούς τους χαρακτηρισμούς; Πώς θα το περιγράφατε εσείς;
Σαν δημοσιογράφοι οφείλουμε να κινούμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο στα πλαίσια της αντικειμενικότητας. Προτιμώ να μην καθοδηγώ το θεατή προς ένα συγκεκριμένο συμπέρασμα, αλλά να δίνω την ευκαιρία στο αντικείμενο, το περιβάλλον και τις συνθήκες της φωτογραφίας να μιλήσουν από μόνα τους. Το μήνυμα ή το συναίσθημα θα πρέπει να αναδεικνύεται μόνο του.
Ξεκινήσατε την καριέρα σας στην Kommersant και τώρα, ύστερα από πολλά βραβεία και εκθέσεις, είστε στην εφημερίδα ο Διευθυντής Φωτογραφίας. Ποιες είναι οι βασικές αρχές που προσπαθείτε να μεταδώσετε στους συναδέλφους σας;
Πρόσφατα εργαζόμουν για πάνω από ένα χρόνο στο φωτογραφικό πρακτορείο TASS. Ήταν μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εμπειρία. Προσπαθούσαμε να διδάξουμε στους φωτορεπόρτερ ότι οφείλουν να είναι άνθρωποι που σκέφτονται σφαιρικά και έχουν κριτική ικανότητα. Είναι αδύνατο να είσαι καλό φωτορεπόρτερ χωρίς προσωπική εξέλιξη, ανησυχία και ενδιαφέροντα. Όπως και σε όλους τους άλλους τομείς, η προσωπική υπευθυνότητα είναι το πιο σημαντικό.
Τι είναι αυτό που ψάχνετε σε μια φωτογραφία, όχι δική σας, προκειμένου να τη δημοσιεύσετε; Πώς κρίνετε ότι μια φωτογραφία είναι κατάλληλη για ένα περιοδικό ή εφημερίδα;
Σε ένα άρθρο, η φωτογραφία δεν πρέπει να είναι εικονογράφηση του κειμένου, αλλά να προσθέτει σε αυτό τη δική της διάσταση. Η φωτογραφία είναι ένα πολύ δυνατό μέσο. Σαν «καλή τέχνη» δεν έχει μόνο κυριολεκτικές πτυχές, αλλά και οπτικές. Οι καλύτερες φωτογραφίες συνδυάζουν τις δύο αυτές πτυχές σε μία υπέροχη σύνθεση.
Πώς είναι αυτή την εποχή η ζωή στη Ρωσία; Νιώθετε απόλυτα ελεύθερος να εκφραστείτε ως φωτορεπόρτερ;
Η Ρωσία, όπως και όλος ο υπόλοιπος κόσμος, διανύει μία δύσκολη περίοδο. Δεν είναι καλή εποχή για τους φωτορεπόρτερ στη Ρωσία...
*Το TEDxUniversityofMacedonia θα πραγματοποιήσει το συνέδριο του τo Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2014 στο Συνεδριακό Κέντρο της Τράπεζας Πειραιώς. Το φετινό του θέμα είναι οι "Ιθάκες", εμπνευσμένο από την Ιθάκη του Κ.Π. Καβάφη.
σχόλια