Σε προηγούμενες αναλύσεις μας (βλ. «Τα λάθη που δεν διδάσκουν» και «Η τριπλέτα της αβεβαιότητας» είχαμε περιγράψει το κλίμα που διαμορφώνεται στη χώρα, τη στρατηγική των δυο μεγάλων κομμάτων, καθώς και τη δύσκολη περίοδο στην οποία μπαίνουμε.
Οι βασικές μας εκτιμήσεις για τα λάθη στρατηγικής, την επίσπευση της διαδικασίας εκλογής Προέδρου, τη δύσκολη συγκυρία λόγω της τριπλής αβεβαιότητας (Ευρώπη – Αγορές – Πολιτικό Σύστημα) και η αναφορά σε μη-γραμμικές εξελίξεις μοιάζουν να επιβεβαιώνονται πλήρως.
Ο λόγος είναι πολύ απλός και λέγεται πραγματικότητα. Οι εποχές που το πολιτικό σύστημα τη φτιασίδωνε και έκανε τα δικά του, πέρασε οριστικά και αμετάκλητα. Σήμερα, με την Ελλάδα οικονομικά ακόμα ευάλωτη, υπό τον έλεγχο των δανειστών της και υπό την πίεση των αγορών, η πολιτική ελίτ είναι υποχρεωμένη να κινείται εντός του πλαισίου που η πραγματικότητα διαμορφώνει. Αν την παραγνωρίσει το κόστος θα είναι τεράστιο και για τη χώρα αλλά και για την ίδια, καθότι η βόμβα θα σκάσει στα χέρια της.
Μπαίνουμε σε μια περίοδο με δραματικά χαρακτηριστικά, πολύ κρίσιμη, τρομερά επικίνδυνη, η οποία θα συνοδευτεί από πολύ ισχυρές αναταράξεις σε όλα τα επίπεδα. Όχι μόνο επειδή το διακύβευμα είναι μεγάλο, αλλά και επειδή όλο το πολιτικό σύστημα έρχεται με τρόπο δραματικό ενώπιον των ευθυνών του.
Αυτή είναι η πραγματικότητα, ακόμα και αν δεν έχει γίνει ακόμα απολύτως αντιληπτή από ένα κομμάτι του πολιτικού κόσμου, αλλά και του εκλογικού σώματος. Οι άνθρωποι αυτοί, κατανοητά και ανθρώπινα ως ένα βαθμό, ούτε θέλουν ούτε μπορούν να ξεπεράσουν τα ιδεολογήματα με τα οποία γαλουχήθηκαν, ούτε φυσικά να πάψουν να ελπίζουν στον «Θεό της Ελλάδος» που στο τέλος «καθαρίζει» για πάρτη μας…
Το κυρίαρχο δίπολο του επόμενου διμήνου θα είναι «φόβος» εναντίον «οργής». Από τη μία η Κυβέρνηση θα επισημαίνει τους κινδύνους που εγκυμονεί αρχικά η πολιτική αστάθεια και εν συνέχεια μια εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ, σε αυτή τη συγκυρία. Από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ θα επενδύει στην οργή μεγάλου τμήματος της κοινής γνώμης απέναντι στα κυβερνητικά πεπραγμένα. Οι μεν θα προειδοποιούν ότι «δεν πρέπει να ρισκάρουμε ένα μοιραίο πισωγύρισμα τώρα που κάπως έχουμε ισορροπήσει», οι δε θα ποντάρουν στο αίσθημα απαξίωσης και σε όσους θεωρούν ότι «δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο να μας συμβεί».
Το ποιο συναίσθημα θα επικρατήσει θα το δούμε. Η οργή εξωτερικεύεται πιο εύκολα, ο φόβος όμως – ειδικά για όσους έχουν πράγματα να χάσουν – είναι πολύ δυνατός παράγοντας διαμόρφωσης πολιτικής στάσης. Εκλογικά θέσφατα για αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχουν. Πολλά εξάλλου θα εξαρτηθούν και από το πώς θα ξεδιπλωθεί η καμπάνια του κάθε κόμματος, το ποιοι θα τα εκπροσωπήσουν, τι λάθη θα γίνουν.
Σίγουρα όμως θα είναι μια περίοδος μεγάλης πόλωσης, με οξείς τόνους. Οπότε καλό είναι να μένουμε όσο πιο ψύχραιμοι γίνεται, να έχουμε καθαρό μυαλό στις αναλύσεις και τις αποφάσεις μας.
Και να θυμηθούμε επίσης κάποια βασικά πράγματα που συχνά επικαλούμαστε στην καθημερινότητας μας, ξεχνώντας ότι έχουν εφαρμογή και στην πολιτική. Ποια είναι αυτά;
«Τα λάθη πληρώνονται». Μετά τον περασμένο Ιούνιο, ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ έκαναν σχεδόν όλα τα λάθη που μπορούσαν.
Ο Σαμαράς ξεκινώντας από τη λάθος ανάγνωση του αποτελέσματος των ευρωεκλογών, προχώρησε σε έναν ανασχηματισμό που πλέον σχεδόν όλοι παραδέχονται ότι ήταν επιζήμιος, άρχισε να ταλαντεύεται για τη στρατηγική του, ακύρωσε μόνος του μέρος των πεπραγμένων της κυβέρνησης και κυρίως υπέκυψε ξανά στον πειρασμό της αντιμνημονιακής ρητορικής. Όχι στους ίδιους τόνους με το παρελθόν, αλλά σε αρκετή ένταση για να τρομάξει εταίρους και αγορές. Τα αποτελέσματα τα είδαμε: Δυστοκία στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, άγριο «ξύλο» από τις αγορές τον Νοέμβριο και δημοσκοπική υστέρηση.
Πιστεύω ότι δεν υπάρχει ούτε ένας σοβαρός αναλυτής ή ακόμα και συνεργάτης του κ. Σαμαρά, που να μην διαπιστώνει πόση ζημιά έκαναν στην κυβέρνηση οι επιλογές του τελευταίου 6μηνου και πόσο καλύτερη θα ήταν σήμερα, πολιτικά και εκλογικά, η θέση της αν δεν είχαν προηγηθεί αυτές οι παλινωδίες.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, με καταγεγραμμένο εκλογικό και δημοσκοπικό προβάδισμα, μία και μόνο πρόκληση είχε: Να καθησυχάσει όσους τον αντιμετώπιζαν ακόμα με σκεπτικισμό. Τους εταίρους, τις αγορές και φυσικά μια κρίσιμη μερίδα ψηφοφόρων που ανησυχούσαν για κάποιες διακηρύξεις του και παράλληλα θεωρούσαν ότι έχουν ακόμα πράγματα να χάσουν. Αντ’ αυτού εγκλωβίστηκε σε μια μαξιμαλιστική λογική υποσχέσεων και πολιτικής οξύτητας, η οποία σε συνδυασμό με τις εσωτερικές του αντιφάσεις και τις επιπολαιότητες των... «νταουλονόμικς» τον έχουν φέρει σήμερα σε δύσκολη πολιτικά θέση. Ακόμα και αν κερδίσει τις εκλογές (που εξακολουθεί - προς το παρόν τουλάχιστον - να είναι το πιο πιθανό ενδεχόμενο) πιθανότατα θα πρόκειται για πύρρειο νίκη, καθώς θα παραλάβει μια καυτή πατάτα, με ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή του για να λάβει αποφάσεις, κανένα plan-B και μια μάζα «δανεικών» ψηφοφόρων που θα τον έχει στηρίξει περιμένοντας άλλα πράγματα από αυτά που θα μπορεί να υλοποιήσει.
Πιστεύω ότι δεν υπάρχει ούτε ένας σοβαρός αναλυτής ή ακόμα και συνεργάτης του κ. Σαμαρά, που να μην διαπιστώνει πόση ζημιά έκαναν στην κυβέρνηση οι επιλογές του τελευταίου 6μηνου και πόσο καλύτερη θα ήταν σήμερα, πολιτικά και εκλογικά, η θέση της αν δεν είχαν προηγηθεί αυτές οι παλινωδίες.
«Όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά». Κατ´ επέκταση, κινδυνολογία υπάρχει αν υπάρχει κίνδυνος. Αν ο κόσμος δεν πιστεύει ότι όντως υπάρχει κίνδυνος, τότε καμία επισήμανση ή επίκλησή του δεν προκαλεί ανησυχία. Αν όμως υπάρχει αναστάτωση, τότε σημαίνει ότι, υποσυνείδητα έστω, πολλοί καταλαβαίνουν ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός.
Συνεπώς, αν θες να "επενδύσεις" στον κίνδυνο πρέπει να τεκμηριώσεις την ύπαρξή του με λογικά επιχειρήματα. Για να δικαιούσαι να πεις και "I told you so", αν πανε άσχημα τα πράγματα. Αν, από την άλλη, θες να αποκρούσεις μια επίθεση "κινδυνολογίας", αυτό δεν μπορεί να είναι ούτε με μεταφυσική χαζοχαρούμενη αισιοδοξία του τύπου "έλα μωρέ, τίποτα δεν θα γίνει", ούτε φυσικά με το ξόρκισμα της «κινδυνολογίας». Η σωστή λύση είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος στον πυρήνα του. Δηλαδή, να μη λες και να μην κάνεις πράγματα που τροφοδοτούν την όποια ανησυχία. Τόσοαπλό.
«Μονός καυγάς δεν γίνεται». Στην άνευ ορίων πόλωση που διαγράφεται ελάχιστοι είναι ο αναμάρτητοι. Οι περισσότεροι έχουν συμβάλλει σε αυτό. Η ΝΔ επιλέγοντας σκληρή ρητορική, αναθέτοντας την εκπροσώπησή της σε πρόσωπα με «σκληρό» λόγο και πολωτικό προφίλ και προχωρώντας σε κάποιες αμφιλεγόμενες θεσμικές επιλογές. Η αντιπολίτευση έχει κι αυτή τις δικές της ευθύνες. Όταν μιλάς για «Χούντα» κάθε τρεις και λίγο, όταν καταγγέλλεις 5-6 πραξικοπήματα την εβδομάδα, όταν μιλάς για κοινωνικούς δολοφόνους, ηθικούς αυτουργούς σε αυτοκτονίες, προδότες, υποταγμένους σε συμφέροντα, αργυρώνητους, κλπ και όταν ορισμένα από τα ΜΜΕ ή παράγοντες που σε υποστηρίζουν χρησιμοποιούν ακραία φρασεολογία, τότε δεν δικαιούσαι να διαμαρτύρεσαι για πόλωση.
Η αντίληψη ότι εσύ μπορείς να λες ή να κάνεις ό,τι χοντράδα θες και ο άλλος πρέπει να μην αντιδρά ή να μην ανταποδίδει είναι για κακομαθημένα παιδάκια του δημοτικού, όχι για ώριμα κόμματα εξουσίας. Και αυτό αφορά τους πάντες.
«Όταν τσακώνονται τα βουβάλια, την πληρώνουν τα βατράχια». Η πόλωση θα πλήξει πολιτικά και εκλογικά τα περισσότερα από τα μικρότερα κόμματα, καθώς και ό,τι κινείται στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων. Οι ΑΝΕΛ και η ΧΑ είναι σε δημοσκοπική κάμψη, με διαρροές και προς τα δύο μεγάλα κόμματα. Η ΔΗΜΑΡ αποτελεί ένα άδειο πολιτικό κέλυφος. Το ΠΑΣΟΚ πιέζεται έτι περαιτέρω και το Ποτάμι αρχίζει να αντιλαμβάνεται τις δυσκολίες του να τοποθετείσαι όχι σε θεωρητικό επίπεδο αλλά επί υπαρκτών διλημμάτων.
Αν τελικώς δεν εκλεγεί ΠτΔ, το κλίμα θα πολωθεί ακόμα περισσότερο, καθώς θα μπούμε αμέσως σε μια φορτισμένη προεκλογική περίοδο. Κάτι που, μετά από περίοδο αυξημένης οξύτητας και εμμονικών προσεγγίσεων της πραγματικότητας, θα κάνει τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα. Η εσωτερική ένταση, μάλιστα, πιθανότατα θα αλληλοτροφοδοτείται και από εξωτερικούς παράγοντες και αυτό θα κάνει τις αναταράξεις πιο ισχυρές.
Γι' αυτό, λοιπόν, θα απαιτηθεί μεγάλη ψυχραιμία, γενναιότητα, υπερβάσεις και καθαρό μυαλό από αυτόν που θα κληθεί να διαχειριστεί το εθνικό μας σκάφος. Και καλό θα είναι όποιος κυβερνήσει τη χώρα το επόμενα διάστημα να έχει πλήρη συναίσθηση των ευθυνών του από τώρα.
σχόλια