Facebook Twitter

Κατά την προεκλογική περίοδο βομβαρδιζόμαστε από όλα τα ΜΜΕ με δημοσκοπήσεις. Όλοι προσπαθούν να προβλέψουν ποιόν θα στηρίξουν οι Έλληνες με την ψήφο τους, αλλά κανένας δεν τολμά να ρωτήσει το γιατί ψηφίζουμε αυτούς που ψηφίζουμε. Μέσα από την έρευνά μας ερμηνεύεται η εκλογική συμπεριφορά των Ελλήνων. Απαντάμε στα κρίσιμα ερωτήματα:

• Με ποια κριτήρια οι Έλληνες επιλέγουν τα πολιτικά πρόσωπα που θα τους εκπροσωπήσουν;
• Πώς διαμορφώνουν οι ψηφοφόροι τα κριτήριά με βάση τα οποία αποφασίζουν ποιόν θα ψηφίσουν;

Πραγματοποιήσαμε την πρώτη συστηματική έρευνα με στόχο να σκιαγραφήσουμε το προφίλ του Έλληνα ψηφοφόρου και να αποκωδικοποιήσουμε το μηχανισμό με τον οποίο λαμβάνει τις πολιτικές αποφάσεις του. Εξετάσαμε τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ψηφοφόρων σε σχέση με την πολιτική τους ιδεολογία, την πολιτική τους επιλογή, τα κριτήρια που θέτουν για να επιλέξουν ανάμεσα στους πολιτικούς αρχηγούς, και τον τρόπο με τον οποίο συλλέγουν πολιτικές πληροφορίες. Η έρευνά μας ήταν αποκλειστικά διαδικτυακή, διήρκησε ένα μήνα και απαντήθηκε από 630 άτομα όλων των ηλικιών και κοινωνικών τάξεων.

Πολιτική ιδεολογία των Ελλήνων ψηφοφόρων

Παρά τις κραυγές των ΜΜΕ περί πόλωσης και διχασμού, πάνω από ένας στους τρεις Έλληνες εμφανίζονται αδιάφοροι για τις παραδοσιακές ταξινομήσεις της ιδεολογίας τους.

Στην ερώτηση πού τοποθετούν οι ερωτώμενοι τον εαυτό τους ιδεολογικά, 30% απάντησε ότι «Δεν έχουν σημασία οι ταμπέλες», το 25% δήλωσε πως τοποθετείται Αριστερά και το 4% δήλωσε πως τοποθετεί τον εαυτό του Δεξιά ενώ κανένας δεν δήλωσε Ακροδεξιός. Αναλυτικά οι απαντήσεις ήταν οι ακόλουθες:

Facebook Twitter

Γράφημα 1: Ιδεολογικός αυτοπροσδιορισμός των Ελλήνων ψηφοφόρων

Από τα 17 άτομα που επέλεξαν «Άλλο», οι τρεις έγραψαν στο ελεύθερο πεδίο «Έλληνες πατριώτες» και επέλεξαν τον Ηλία Κασιδιάρη ως το πολιτικό πρόσωπο που στηρίζουν (η έρευνα διενεργήθηκε παραμονές των τριπλών δημοτικών, περιφερειακών και ευρωεκλογών του 2014). Επίσης, τέσσερεις αυτοπροσδιορίστηκαν ως Αναρχικοί και θα ψήφιζαν τον «Κανένα».

Οι επιλογές των ψηφοφόρων δείχνουν την ιδεολογική ασάφεια των θέσεων των πολιτικών αρχηγών μια που, με εξαίρεση τον Δημήτρη Κουτσούμπα που τον επιλέγουν μόνο Αριστεροί (οι δύο ψηφοφόροι που επέλεξαν άλλο έγραψαν στο ελεύθερο πεδίο «Κομμουνιστής») όλοι οι άλλοι αρχηγοί επιλέγονται από ψηφοφόρους που ανήκουν σε ένα ευρύ φάσμα ιδεολογιών, με πιο χαρακτηριστικό τον Αλέξη Τσίπρα που αντλεί ψηφοφόρους από όλους ανεξαιρέτως τους πολιτικούς χώρους.

Facebook Twitter

Γράφημα 2: Από ποιο ιδεολογικό χώρο προέρχονται οι ψηφοφόροι του κάθε πολιτικού

Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι ούτε το φύλο αλλά ούτε και το εισόδημα δεν επηρεάζουν την επιλογή πολιτικού ή την πολιτική ιδεολογία.

Πώς αποφασίζουν οι Έλληνες ψηφοφόροι

Οι έλληνες ψηφοφόροι αποφασίζουν με βάση τις πληροφορίες που έχουν οι ίδιοι αναζητήσει και βρει και εφ’ όσον υπάρχει συμφωνία της ιδεολογίας τους με αυτή του πολιτικού αρχηγού που επιλέγουν. Αυτό, σε συνδυασμό με την παραπάνω ανάλυση τη σχέσης ιδεολογίας και επιλογής πολιτικού ενισχύει την εκτίμηση ότι τα μηνύματα των πολιτικών αρχηγών ως προς την ιδεολογία τους είναι συγκεχυμένα. Η έρευνά μας επιβεβαιώνει όλες τις προηγούμενες εκτιμήσεις της χαμηλή αξιοπιστίας των ΜΜΕ μια που είναι το κριτήριο με την μικρότερη – και πραγματικά ασήμαντη – επιρροή στην πολιτική επιλογή. Αναλυτικά, η σημασία των πολιτικών κριτηρίων στη διαμόρφωση πολιτικής επιλογής παρουσιάζεται ιεραρχικά παρακάτω.

Γράφημα 3: Με ποια κριτήρια αποφασίζουν οι έλληνες ψηφοφόροι ποιόν πολιτικό θα υποστηρίξουν

Οι πολίτες που επέλεξαν ως βασικό τους κριτήριο «το γεγονός ότι ο πολιτικός πρεσβεύει κάτι διαφορετικό», είναι αυτοί που πιο εύκολα άλλαξαν την προτίμησή τους όταν εκτέθηκαν σε σλόγκαν των πολιτικών αρχηγών. Αυτό πιθανά συμβαίνει επειδή οι συγκεκριμένοι ψηφοφόροι χαρακτηρίζονται από πολύ περιορισμένες πολιτικές γνώσεις.

Τα αποτελέσματά μας έδειξαν ότι, ανάλογα με τα προσωπικά χαρακτηριστικά των ψηφοφόρων, τα κριτήρια που καθορίζουν την πολιτική επιλογή διαφέρουν. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι, αν και αρχικά το 30% ισχυρίστηκε πως δεν έχουν σημασία οι πολιτικές ταμπέλες, ο βαθμός ταύτισης των ιδεολογιών είναι το δεύτερο σε βαρύτητα κριτήριο που καθορίζει την πολιτική επιλογή. Η σημασία που αποκτούν οι πληροφορίες που έχουν οι ίδιοι ερωτώμενοι αναζητήσει και βρει επίσης ποικίλλει ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του ψηφοφόρου. Ιδιαίτερα σημαντικό σαν εύρημα, όμως, είναι ο μικρός ρόλος που δίνεται στις πληροφορίες που έχουν λάβει από τα ΜΜΕ, οι οποίες επηρεάζουν την επιλογή αυτών που περιγράφουν το εισόδημά τους ως «πολύ λιγότερα από όσα χρειάζομαι», δηλαδή τους ανθρώπους που νοιώθουν φτωχοί πολύ λιγότερο και τους κεντροδεξιούς πολύ περισσότερο απ’ ότι όλους του άλλους.

Γράφημα 4: Ανάλυση των κριτηρίων επιλογής πολιτικού

Αν ξέρουμε το φύλο του ψηφοφόρου μπορούμε να προβλέψουμε τη σημασία που θα δώσει το άτομο σε τρία από τα κριτήρια. Οι γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανό να επηρεάζονται από την ικανοποίηση που νοιώθουν από την πολιτική γενικότερα, την εμφάνιση, στάση και εκφορά του λόγου του πολιτικού και από τη διαφορετικότητα των θέσεών του. Η ηλικία δεν επηρεάζει τον τρόπο σκέψης με μόνη εξαίρεση τους άνω των 65 ετών που δεν ψάχνουν κάποιον που να λέει κάτι νέο. Οι οικονομικά ευκατάστατοι επηρεάζονται περισσότερο από τις πληροφορίες που έχουν βρει οι ίδιοι από όλους τους άλλους. Τέλος, όπως φάνηκε και από την παραπάνω ανάλυση, η ιδεολογική ταύτιση είναι το ζητούμενο για τους αυτοπροσδιοριζόμενους ως αριστερούς περισσότερο από όλους τους άλλους ενώ η σημειολογία (εμφάνιση κλπ) επηρεάζουν περισσότερο τη δεξιά.

Οι καθοδηγητές γνώμης

Ένα κομμάτι της εν λόγω έρευνας αφιερώθηκε στη μελέτη των ψηφοφόρων που θεωρούν ότι επηρεάζουν την πολιτική επιλογή του ευρύτερου ή εγγύτερου περιβάλλοντός τους, τους λεγόμενους καθοδηγητές γνώμης. Αναζητήσαμε, κατ’ αρχήν, την ύπαρξη σχέσης μεταξύ αυτής της ιδιότητας και του φύλου. Πραγματικά, η συσχέτιση μεταξύ φύλου και καθοδήγησης γνώμης είναι μεγάλη. Δηλαδή, ένας ψηφοφόρος που πιστεύει ότι είναι καθοδηγητής γνώμης, είναι πιθανότερο να είναι άνδρας. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι ένας άνδρας είναι απαραίτητα καθοδηγητής γνώμης, ούτε ότι δεν υπάρχουν γυναίκες που επηρεάζουν τους γύρω τους.

Στη συνέχεια αναλύσαμε περεταίρω το προφίλ αυτού του τμήματος των ψηφοφόρων, ώστε να διαπιστώσουμε ποια είναι τα κριτήρια επιλογής που εφαρμόζει και ο τρόπος με τον οποίο συλλέγει πολιτικές πληροφορίες. Οι καθοδηγητές γνώμης έχουν περισσότερες πολιτικές γνώσεις, τις οποίες αποκτούν έπειτα από προσωπική αναζήτηση πληροφοριών, ενώ γι’ αυτούς το βασικότερο κριτήριο πολιτικής επιλογής είναι η ιδεολογία ενός πολιτικού αρχηγού.

*Η έρευνα δημοσιεύεται για πρώτη φορά, στο LIFO.gr.

Άννα Ζαρκάδα

Επίκουρη Καθηγήτρια Μάρκετινγκ

Φιλία Γεωργουδή

Υποψήφια Διδάκτορας

Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων

Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών