ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟ
Τις τελευταίες μέρες το μεταναστευτικό πρόβλημα είναι πάλι στα πρώτα θέματα της επικαιρότητας. Οι εικόνες που κατακλύζουν τις τηλεοπτικές οθόνες και τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων δεν αφήνουν πολλά περιθώρια. Θλίψη, οργή, φόβος, πρόσωπα με ζωγραφισμένη την αγωνία για ένα μέλλον αβέβαιο αλλά και την κρυφή ελπίδα για την αναζήτηση του «παραδείσου», που πιθανόν να τους αλλάξει την ζωή. Για αυτό, μακριά από τα συνηθισμένα, προτιμήσαμε να παρουσιάσουμε την αισιόδοξη πλευρά αυτών των ανθρώπων, που αποτύπωσε με τον φωτογραφικό φακό της, η Ιωσηφίνα Αλιμπέρτη. Πριν λίγες μέρες, η Ιωσηφίνα επισκέφθηκε το Πεδίον του Άρεως και της ζητήσαμε να μας αφηγηθεί την εμπειρία της. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο κέντρο της Αθήνας, που συνεχίζει να αγαπάει, αν και μένει πλέον λίγο πιο έξω από αυτό. Από μικρή είχε το μικρόβιο της φωτογραφίας αλλά αποφάσισε να το πάρει λίγο πιο σοβαρά τα τελευταία χρόνια. «Η φωτογραφία είναι διέξοδος και τρόπος να δω την καθημερινότητα με έναν διαφορετικό τρόπο, να την κλείσω στη μηχανή μου και κατ' επέκταση στη ψυχή μου καθώς και να σεβαστώ τα πρόσωπα που περνούν και φιλοξενούνται στον φακό μου», θα πει ενώ παράλληλα μου εξηγεί γιατί λατρεύει την φωτογραφία δρόμου αφού «ο καμβάς της Αθήνας ανανεώνεται συνέχεια. Η πόλη αυτή κρύβει πίσω της χιλιάδες πρόσωπα καθένα με την ιστορία του που είναι συναρπαστικό να την ακούς».
Η όλη κατάσταση είναι αρνητική αλλά η ελπίδα που κρύβει για την αίσια έκβασή της από μόνη αισιόδοξη. Είναι τόσα τα αρνητικά που βλέπουμε κάθε μέρα. Ας δούμε και την θετική πλευρά της ζωής.
— Τι ανθρώπους συνάντησες στο Πεδίον του Άρεως και με τι σκέψεις έφυγες από κει;
Η ιστορία ξεκινάει από την επιθυμία μου να πάω στο πάρκο. Τέλη Ιουλίου, είχα κατέβει στο νησί και βλέποντας ειδήσεις ακούω για όλους αυτούς τους ανθρώπους που κατέλυσαν στο πάρκο. Δεν το είδα σαν κάποιο θέμα, το αντίθετο, ήθελα να πάω. Μέσα από σελίδες στα social media παρακολουθώ τη δράση μίας Ομάδας που οργανώθηκε και φροντίζει καθημερινά τον αυτοσχέδιο καταυλισμό. Επιστρέφοντας Αθήνα το πρώτο πράγμα που έκανα την επόμενη ημέρα ήταν να κατέβω στο κέντρο. Βρήκα ήδη το χώρο οργανωμένο, από την Αυτοοργανωμενη Πρωτοβουλία Αλληλεγγυης στους πρόσφυγες στο Πεδίον του Άρεως. Μπαίνοντας στο πάρκο, απλά χαμογέλασα. Θυμήθηκα τα δικά μου παιδικά χρόνια που με πήγαιναν να μάθω ποδήλατο. Πήγα πρωί. Το πάρκο ήταν ακόμα δροσερό, μιας και οι θερμοκρασίες ήταν αρκετά υψηλές. Οι άνθρωποι εκεί στις σκηνές τους, είχαν ήδη πάρει το πρωινό που τους προσέφεραν τα μέλη της ομάδας (μερίδες μέλι, παγωμένο τσάι και μπανάνα) και έκαναν τις πρωινές καθαριότητες. Καθαρισμός της σκηνής και του περίγυρού της για να μπορέσουν να κάτσουν μετά. Η πρώτη επαφή μου ήταν με ένα νεογέννητο που κοιμόταν γαλήνιο στη σκηνή. Φασκιωμένο σε ένα λευκό σεντόνι να ακούει πλέον τα τζιτζίκια του πάρκου και όχι τους ήχους του πολέμου. Η μαμά του, γλυκύτατη. Χαμογελάει πλατιά κρατώντας ένα σουσαμένιο κουλούρι στο χέρι της. Η σκηνή της γεμάτη με ρούχα και κάποια τρόφιμα. Συνεχίζω. Στο πρώτο πλάτωμα του πάρκου έχει στηθεί όλη η ενέργεια της ομάδας αλληλεγγύης. Κάθε ήμερα έβγαζε ανακοίνωση για τα είδη που είχαν ανάγκη με πρώτο και πιο σημαντικό το νερό. Η προσφορά του κόσμου μεγάλη. Οι άνθρωποι συσπειρώνονται όταν υπάρχει ανάγκη και δίνουν ότι μπορούν, όσο μπορούν. Μία από τις τέντες που δόθηκαν έχει μετατραπεί σε ιατρείο για να παρέχονται οι στοιχειώδεις πρώτες βοήθειες. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι ήταν όλοι καθαροί. Πεντακάθαροι. Τα παιδάκια μόνο γέμιζαν χώματα από το παιχνίδι αλλά και αυτό προσωρινό. Σε όλες τις σκηνές οι άνθρωποι χαμογελάνε. Τα μάτια τους μπορεί να έχουν δει πόλεμο αλλά αυτό είναι πίσω τους πλέον. Θέλουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους στο Βορρά. Τα παιδιά παίζουν με τα παιχνίδια που έχουν μαζευτεί στο πάρκο. Μπάλες, κούκλες, ζωγραφιές και ένα σωρό άλλα παιχνίδια. Κάποια στις σκηνές, κάποια εδώ και εκεί παρατημένα. Για το επόμενο παιδάκι που δεν έχει παίξει μαζί τους. Παρέα με κάποιους Αφγανούς, που ζουν και εργάζονται χρόνια στην Ελλάδα γίνεται η μετάφραση για να μπορέσει να διατηρηθεί η τάξη στο πάρκο. Δεν ακούγονται φωνές. Δεν τσακώνεται κανένας. Μόνο τα παιδιά που παίζουν μπάλα ακούγονται. Ένα από αυτά ο Σαλμάν είναι η μασκότ του πάρκου. Ένα μικρό κουκλί, μέσα στην ενέργεια, με ένα απίστευτο χαμόγελο που σε κάνει τις όποιες προσωπικές σκέψεις, δυσκολίες ή ό,τι άλλο μπορεί να σε απασχολεί να φαντάζει μηδαμινό. Ο Σαλμάν έχει μια γλυκύτατη μαμά-που είναι έγκυος στον 5ο μήνα- και τρία ακόμα αδέλφια. Μία κοπέλα μου είπε μετέπειτα πολύ χαρακτηριστικά ότι το παιδί αυτό είναι η ψυχή του πάρκου και κανείς δεν θέλει να φύγει (ο Σαλμάν και η οικογένεια του έμαθα ότι έφτασαν Ουγγαρία και συνεχίζουν).
Φεύγοντας από το πάρκο είχα μια περίεργη αίσθηση. Όμορφη. Δεν είδα την εξαθλίωση των προσφύγων. Είδα ανθρώπους περήφανους που είχαν ένα σκοπό. Να ταξιδέψουν προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη για να ζήσουν σαν Άνθρωποι.
— Προτίμησες να απεικονίσεις την αισιόδοξη πλευρά των μεταναστών; Τι ήταν αυτό που σε επηρέασε σε αυτή την επιλογή;
Όταν επέστρεψα σπίτι την πρώτη ημέρα και έβαλα να δω τις φωτογραφίες είδα πρόσωπα χαρούμενα. Παιδιά να παίζουν, γυναίκες να συνομιλούν και να κάνουν τις δουλειές τους, ανθρώπους που βοηθούσαν και συντόνιζαν, πρόσκοπους που ήρθαν από την Ιταλία για να παίξουν με τα παιδιά, κόσμο να φέρνει σακούλες με πράγματα. Ούτε στις επόμενες επισκέψεις ένιωσα άβολα ή άσχημα. Παρόλο που ο κόσμος ανανεώνονταν και κάθε μέρα μπορεί να έβλεπες νέους «ενοίκους» στις σκηνές δεν υπήρχε αρνητική αύρα. Τα παιδιά έδιναν ζωή στο πάρκο. Με τα βλέμματα και τα χαμόγελά τους. Αθώα πλάσματα που πέρασαν στιγμές που θα μείνουν χαραγμένες στην ψυχή τους. Και αυτό φαινόταν από τις ζωγραφιές τους... που είχαν το στοιχείο του πολέμου. Τα περισσότερα ερχόντουσαν για να βγουν μία φωτογραφία και να την δουν. Και άλλη, και άλλη... Η Ομάδα των Αλληλέγγυων είχε συστήσει και την ομάδα Νεφέλη και κάποια απογεύματα απασχολούσε δημιουργικά τα παιδιά στη παιδική χαρά του πάρκου κάτω από τη δροσιά των δέντρων. Εκεί το παιχνίδι, οι κατασκευές, η ζωγραφική είχαν την τιμητική τους. Η Ομάδα πήρε το όνομα της από την μικρή Νεφέλη η οποία είχε δηλώσει ότι ήθελε να παίξει με ΌΛΑ τα παιδιά του πάρκου. Τι πιο αθώο και ελπιδοφόρο. Τελικά είναι πολλοί οι λόγοι που δεν πήγα στο Πεδίον του Άρεως με αρνητική διάθεση και δεν είδα αρνητικά πράγματα. Σαφώς και υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν. Η όλη κατάσταση είναι αρνητική αλλά η ελπίδα που κρύβει για την αίσια έκβασή της από μόνη αισιόδοξη. Είναι τόσα τα αρνητικά που βλέπουμε κάθε μέρα. Ας δούμε και την θετική πλευρά της ζωής.
— Τι συζήτησες μαζί τους, ποιες ήταν οι αγωνίες τους και τι απαντάς σε αυτούς που δεν τους θέλουν στις περιοχές τους;
Μεγάλωσα στο κέντρο της Αθήνας, στην Πλατεία Αμερικής, όταν γέμιζε με ξένους. Η ξενοφοβία που κυρίευσε τη γενιά μου δεν με έχει αγγίξει πολύ. Δεν φοβόμουν να κυκλοφορώ στους δρόμους, πρωί-βράδυ. Είμαι της άποψης ότι αν δεν πειράζουν και δεν κάνουν φασαρίες δεν με ενοχλούν. Σεβασμός χρειάζεται από όλους. Η επικοινωνία ήταν δύσκολη, όχι ακατόρθωτη. Με ένα χαμόγελο και κάποιες κινήσεις των χεριών μπορείς και αντιλαμβάνεσαι τι θέλει ο άλλος. Κάποιοι, όπως ο Mustafa, γνώριζαν αγγλικά. Έμπορος από τη Συρία έφτασε στην Ελλάδα με τον αδελφό του, την έγκυο σύζυγο και το παιδί τους. Έψαχνε να βρει κατάλυμα για ένα μήνα και να φύγει από το πάρκο γιατί το βράδυ μαζευόντουσαν και ναρκομανείς. Δύσκολο... Έξυπνος πολύ. Πήγαμε μαζί στη Μαυροματαίων για να του δείξω πως είναι το "ενοικιάζεται" και αμέσως έμαθε και να το προφέρει! Στην τελευταία επικοινωνία μαζί του είχε ήδη φτάσει Σερβία. Το "ενοικιάζεται" δεν του χρειάστηκε ποτέ...
— Σε τι περιβάλλον μεγάλωσες και τι σε γοητεύει στην φωτογραφία; Υπήρχε κάποιο παιδικό "κλικ" που να επέδρασε σε αυτό;
Δεν μπορώ να πω ότι ήταν ιδιαίτερα καλλιτεχνικό το περιβάλλον που μεγάλωσα, Μία μεσοαστική, αρκετά αυστηρή οικογένεια. Ο πατέρας μου είχε μία δημιουργική φλέβα, στη ζωγραφική και με ότι καταπιάνεται ακόμα και τώρα το καταφέρνει. Παρόλα αυτά υπάρχουν εκατοντάδες φωτογραφίες και πολλά album στο σπίτι που καταγράφουν όλη σχεδόν τη ζωή μας. Θυμάμαι ότι μετά την pocket Kodak μηχανή που είχα μου πήραν μία ZENITH με εξωτερικό flash με την οποία πειραματιζόμουν. Η χαρά μεγάλη και τα film που έχω εμφανίσει πολλά. Αγάπη απλά.. O κόσμος όλος στα χέρια μου!
— Πες μου τι φωτογραφίες προτιμάς να αποτυπώνεις περισσότερο;
Αγαπώ τη φωτογραφία δρόμου. Τους ανθρώπους, τις εκφράσεις τους, τη στάση και τα βλέμματα τους. Ένα πάζλ που τα κομμάτια του αλλάζουν. Χρησιμοποιώ σταθερό φακό και πλησιάζω. Το θέμα μου γίνεται οικείο και αυτή η οικειότητα με συναρπάζει.
— Ποια είναι η αγαπημένη σου εποχή και γιατί;
Όλες. Η κάθε μία με τα χρώματα και τις εικόνες της, με τις αισθήσεις και τα συναισθήματα που προκαλεί. Αν θα έβαζα πρώτη κάποια θα ήταν το Φθινόπωρο. Γιατί έχει μέσα του την αίσθηση του καλοκαιριού αλλά και ένα απίστευτο καμβά χρωμάτων. Ακόμα και στην πόλη παρατηρήστε τον ουρανό του Φθινοπώρου. Δεν θα χάσετε. Πόσο μάλλον πιο έξω που αρχίζουν και μπλέκουν τα χρώματα της Γης.
— Μια εικόνα που δεν θα ξεχάσεις ποτέ;
Κάθε εικόνα κρύβει μια μικρή ή μεγάλη ιστορία πίσω της. Κάθε μία έχει το δικό της χώρο στη μνήμη μου. Θα μου μείνει χαραγμένη η μικρή στο πάρκο που δεν χαμογελούσε με τίποτα. Είχε μεγάλα, έντονα, μαύρα μάτια. Με κοιτούσε και με διάβαζε από πάνω ως κάτω. Καθίσαμε μαζί αρκετά και μέσα από τα νοήματα και τη γλώσσα του σώματος αποζημιώθηκα με το πιο όμορφο χαμογελάκι που θα μπορούσα να εισπράξω.
— Αν φωτογράφιζες την σημερινή Ελλάδα, τι θα επέλεγες να περιέχει;
Χαμόγελο και χρώμα. Είναι τετριμμένο το ότι ζούμε στην πιο όμορφη χώρα. Μπορούμε να το πιστέψουμε και να βάλουμε τη χώρα μας στη θέση που της αξίζει.
— Στην εποχή που ζούμε τι θεωρείς ότι χρειάζεται να κάνει ένας νέος άνθρωπος για να πετύχει τα "θέλω του";
Να έχει πείσμα, επιμονή ,υπομονή και αγάπη για ότι θέλει να επιτύχει. Τα εφόδια που παίρνει στα πρώτα στάδια της ζωής του θα πρέπει να τα εμπλουτίζει καθημερινά καθώς αφουγκράζεται τις όποιες αλλαγές συμβαίνουν στο περιβάλλον του. Δύσκολες οι συνθήκες, όχι ακατόρθωτες. Και βέβαια ποτέ δεν είναι αργά.
— Τι είναι η ευτυχία για σένα;
Να μπορείς να απολαμβάνεις κάθε στιγμή, να χαίρεσαι με τα ασήμαντα που είναι πολύ σημαντικά, να ζεις και να κάνεις αυτό που αγαπάς έχοντας δίπλα σου ανθρώπους που αγαπάς και σε αγαπούν πραγματικά.
— Ποια είναι η αγαπημένη σου περιοχή στην Αθήνα και γιατί;
Το κέντρο της. Που είναι κάθε μέρα και διαφορετικό. Τα ίδια μέρη είναι διαφορετικά. Κάτι νέο θα σου αποκαλυφθεί που θα σε εκπλήξει ευχάριστα. Ένα άλλο φως θα πέσει στους ίδιους τοίχους και θα ανακαλύψεις κάτι νέο. Η πόλη με τα 1000 πρόσωπα. Που θέλουμε να φύγουμε μακριά της αλλά μας τραβάει σαν μαγνήτης. Σύνταγμα, Μοναστηράκι, Πλάκα, Θησείο, Πετράλωνα. Γειτονιές. Μωσαϊκό εικόνων.
— Τι σύνθημα θα έγραφες σε ένα τοίχο;
Καλημέρα! Χαμογέλα! Για να ξεκινάει η μέρα μας με ευχή. Όσο αθεράπευτα ρομαντικό μπορεί να ακούγεται. Για να θυμόμαστε όλες τις μέχρι τώρα στιγμές μας και να σχεδιάζουμε τις επόμενες. Μικρές και μεγάλες. Όλες σημαντικές.
σχόλια